Bonifatius, man van het zwaard?

Ds. L. Wagenaar, predikant van de protestantse pioniersplek te Jorwerd, kraakte onlangs op het Bonifatius Festival in Vries (Drenthe) enkele harde noten over Bonifatius. Hij ziet Bonifatius meer als de man met het zwaard dan als de missionaris. Hoewel hij erkent dat Bonifatius veel betekend heeft voor de kerstening van delen van Europa en voor de organisatie van de kerk. Hij prijst hem zelfs om zijn passie voor het Evangelie.

Zwaard

Ds. Wagenaar baseert zijn opvatting onder andere op het feit dat Bonifatius steevast staat afgebeeld met staf, zwaard en de Bijbel. ‘Dat zwaard paste bij hem’, zegt ds. Wagenaar, ‘want daarmee hakte hij eiken om’. Hij doelt daarmee kennelijk op de eik in het woud in Hessen die door de heidense Germanen aan de god Donar was gewijd. Bonifatius velde deze eik, terwijl de toeschouwers met spanning wachtten op het ogenblik waarop hij door de goden gestraft zou worden.

Ook omdat Bonifatius scherp van tong was, ziet ds. Wagenaar in hem een man van het zwaard.

Op de vraag hoe het dan zit met de Bijbel die Bonifatius boven zijn hoofd hield, zegt ds. Wagenaar: ‘Je kunt dat beeld met de Bijbel en het zwaard ook zien als een symbool van militaire onderwerping of van verminking van de Bijbelse boodschap door het zwaard’.

Beeld

Tijdens het symposium werd gelukkig door dr. J. Gelderloos een positiever beeld van Bonifatius neergezet. Ze noemde hem ‘een gedreven figuur die er niet voor terugdeinsde de vinger op de zere plek te leggen. Hij had maar één missie: dat de mensen het Evangelie zouden kennen en verbonden zouden worden met de kerk’. Dit beeld van Bonifatius komt meer overeen met het beeld dat in de geschiedenis­ boeken van hem wordt gegeven.

Wie was Bonifatius? Geboren als Winfried in 673 in Engeland, vertrok hij in 716 naar Friesland. De tegenstand van de heidense Friezen noodzaakte hem echter om terug te keren naar Engeland. Na een aantal omzwervingen keerde hij op zijn oude dag terug tot zijn eerste liefde: hij wilde Friezen bekeren. Paus Gregorius de Grote gaf hem daarom in 719 de naam Bonifatius: hij die het goede doet.

Dokkum

Was hij een man van het zwaard? Heeft Bonifatius door het zwaard te hanteren bereikt dat hij door velen wordt gezien als een staatsman en organisator, die zich in dienst had gesteld van de roomse orde? Vele nieuwe bisdommen heeft hij opgezet. Regelmatig verkeerde hij in Rome om met de paus te overleggen.

Toen hij op 5 juni 754 in de nabijheid van Dokkum het vormsel zou bedienen aan een aantal gedoopte Friezen, werd hij met zijn metgezellen door een aantal heidense Friezen overvallen. Ook vijftig van zijn helpers werden gedood. Dat zal zeker niet zonder slag of stoot zijn gebeurd. Zullen zijn helpers Bonifatius hebben verdedigd? Volgens de overlevering waren zijn laat­ ste woorden: ‘Vecht niet! Gods Woord verbiedt kwaad met kwaad te vergelden; de dag is gekomen, naar welke ik lang uit­ gezien heb. Hoopt op God, Hij zal uw zielen redden!’ Uit dit getuigenis blijkt temeer dat we zijn dood eerder hebben te duiden als een moord dan als het omkomen in een schermutseling. We hoeven onze geschie­ denisboeken op dit punt dus echt niet te herschrijven.

Heilige Schrift

Het is ook niet van het allergrootste belang hoe een mens sterft. Belangrijker is wat Bonifatius in een van zijn brieven schrijft over de Heilige Schrift: ‘Zet alles, wat u in de weg zou kunnen staan, van nu af ter zijde en oefen u vlijtig in de Hei­ lige Schrift, en zoek dáár de Goddelijke wijsheid, die blinkender is dan goud, schoner dan zilver. Jonge mannen kunnen niets beters zoeken, grijsaards niets kostbaarders bezitten dan de kennis der Heilige Schrift, die het schip van onze ziel bestuurt en het, zonder door gevaarlijke stormen schipbreuk te lijden, naar de zalige oever van het paradijs en de eeu­ wige hemelvreugde der engelen voert’. Is er dan geen kritiek op Bonifatius te leve­ ren? Zeker wel. Zijn organisatorisch talent heeft er in belangrijke mate toe bijgedra­ gen dat de middeleeuwse kerk geheel werd onderworpen aan de stoel van Rome. Hij had daarbij weliswaar de eenheid van de kerk op het oog, maar plaatste de kerk van de middeleeuwen onder het gezag van de paus. Een kerkvorm, waarmee Luther en andere reformatoren werden geconfronteerd en waar zij zich tegen hebben verzet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen