De erfenis van Alexander Comrie

Met deze woorden uitte ds. G.H. Kersten zijn waardering voor Alexander Comrie. Ook iemand als ds. A. Vergunst wist zich door Comrie gestempeld. Reden genoeg voor lezers van De Saambinder om zich te verdiepen in de opvattingen van Comrie.

Alexander Comrie werd in 1706 geboren in Perth in Schotland. Hij was een achterkleinzoon van de jonggestorven puriteinse prediker Andrew Gray. Comrie maakte al vroeg kennis met de geschriften van Thomas Boston en Ralph en Ebenezer Erskine. In de geschriften van Comrie zijn sporen van het puritanisme terug te vinden. Rond zijn twintigste levensjaar kwam Comrie in Nederland en ging hij theologie studeren in Groningen en Leiden. In 1735 werd hij predikant in zijn enige gemeente, Woubrugge. Na zijn emeritaat woonde hij kort in Gouda. In 1774 overleed hij, 67 jaar oud, en werd hij begraven in de Sint-Janskerk aldaar.

Met Christus verenigd

De vereniging met Christus is een thema dat de werken van Comrie doortrekt. In zijn bekende boek ”De eigenschappen des geloofs” is dat de inzet bij de eerste preek over 1 Korinthe 6:7. Comrie had in zijn tijd te maken met remonstrantse invloeden in de kerk. Hij maakt in zijn werken duidelijk dat het werk van de Geest van Christus voorafgaat aan de geloofswerkzaamheden van de zondaar. Christus is, ook in het geloof, de Eerste en de Laatste.

De zondaar die met Christus verenigd is, leert zijn verlorenheid kennen en wordt werkzaam met de beloften van het Evangelie, zo schetst Comrie. De zondaar vindt vrijmoedigheid, door het licht van Gods Geest, om op grond van het evangelieaanbod de toevlucht te nemen tot Christus. Dit gaat gepaard met geloofsdaden, die Comrie onder verschillende namen behandelde in zijn eerste werk, “Het ABC des geloofs”.

Echte herder

In dit mooie boekje leren we Comrie kennen als een echte herder, die oog had voor de bekommerde en bestreden ziel. Ook in zijn tijd waren er predikanten die beweerden dat een ware gelovige altijd de volle zekerheid van het geloof heeft. Comrie nam het daarentegen op voor hen die ‘hongeren en dorsten’. Hij schrijft dan: ‘Maar toch zijn we ervan overtuigd dat er in dit dorsten geloof aanwezig is. We geloven namelijk niet dat uit de verdorven menselijke natuur zo’n edel gewas opgroeit als dit aanhoudende, krachtige en rusteloze verlangen naar Jezus, dat uit de grond van het hart voorkomt’.

Wat we precies moeten verstaan onder het woord ‘geloof’ vinden we in zijn verklaring van Zondag 7 van de Heidelbergse Catechismus.

In deze verklaring wordt het onder ons bekende onderscheid tussen geloof (habitus) en geloven (actus) door Comrie toegelicht. Zo leren we Comrie kennen als iemand die geloof en ervaring in evenwicht heeft willen houden. De noodzaak van bevindelijke kennis heeft hij benadrukt tegenover het rationalisme, dat het geloof beperkte tot een daad van het verstand. Aan de andere kant heeft hij ook het gevaar gezien van een te grote aandacht voor de beleving, waardoor de vereniging met Christus uit het oog verloren wordt.

Rechtvaardigmaking

Comrie zag het gevaar van het te sterk benadrukken van het geloof. Dan krijgt het geloof iets verdienstelijks en berooft het God van Zijn eer. Comrie formuleerde daarom een rechtvaardigmaking in vier onderscheidingen: van eeuwigheid, in Christus’ opstanding, in de wedergeboorte en in de vierschaar van het geweten. Hiermee probeerde Comrie alle verdienstelijkheid van de gelovige mens uit te sluiten (omdat de rechtvaardiging van Gods kant voorafgaat) en tegelijk de zwakgelovige te bemoedigen.

Voor velen is deze oudvader tot onderwijs en zegen geweest. Laat het een aansporing zijn om ons grondig in zijn geschriften te verdiepen, om te mogen komen tot dat geloof dat met Christus verenigt.

De CGO biedt een cursus aan over het werk van Alexander Comrie. Deze wordt gegeven in Elspeet. Voor meer informatie www.cgo.nu/toerusting.

wordt vervolgd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen