Abraham Hellenbroek als prediker

De studie van ds. Brons, predikant van de Gereformeerde Gemeente te Moerkapelle, richt zich in zijn onderzoek op het karakteristieke van Hellenbroeks prediking, toegespitst op homiletische en systematisch-theologische aspecten. De centrale vraag in deze studie was: welke homiletische en systematisch-theologische uitgangspunten blijken uit een analyse van de preken van Hellenbroek, mede in het licht van zijn catechesemethode? Ds. Brons heeft bij zijn onderzoek twintig preken van Hellenbroek als uitgangspunt genomen, geselecteerd op representativiteit en mate van waarschijnlijkheid dat ze echt als preek zijn gehouden. Hij heeft onderzocht welk beeld en welke verwachting Hellenbroek van zijn hoorders had, toegespitst op hun mentaliteit en gedrag. Hij heeft daarbij niet alleen gekeken naar de twintig geselecteerde preken, ook andere preken - waarin Hellenbroek expliciet op de leefsituatie van zijn hoorders ingaat - zijn in het onderzoek betrokken. Met name in preken uit zijn periode in Zwammerdam en Zwijndrecht spreekt Hellenbroek over de concrete leefsituatie van zijn hoorders. In Zwammerdam maakt hij zich ernstig bezorgd over het morele peil van het dorp. Hoewel hij de zonden vooral concreet maakt voor het Nederlandse volk, neemt hij onder zijn eigen hoorders verbondsbreuk waar. ‘De godzaligheid is er verbannen’.

In Zwijndrecht toont Hellenbroek zich teleurgesteld over de invloed van zijn prediking op zijn hoorders. Ondanks zijn aandringen worden de catechisatielessen maar matig bezocht. Hij beschuldigt de ouders van verzuim om aan te dringen bij hun kinderen. Volgens Hellenbroek ontbreekt de vreze Gods in Zwijndrecht geheel. Bij zijn afscheid verzucht hij dat sommige hoorders wellicht opgelucht zijn over zijn vertrek. Voor jongeren in de gemeente heeft hij echter hoop.

In Rotterdam is Hellenbroeks toon over de maatschappelijke leefsituatie van zijn hoorders minder scherp. Nog steeds benoemt hij de zonden concreet, maar dan vaak als nationale zonden. In deze Rotterdamse tijd blijkt hij zowel in prediking als in pastoraat ruime aandacht te hebben voor maatschappelijk minderbedeelden. Uit zijn voorbereidingspreken voor het Heilig Avondmaal, die alle uit zijn Rotterdamse periode dateren, blijkt dat hij bij een groot deel van zijn hoorders geen geestelijk leven veronderstelt.

In zijn studie behandelt ds. Brons ook de homiletische vorming van Hellenbroek. Hij gaat na hoe de praktijk van zijn prediking zich verhoudt tot wat hij van zijn leermeesters Peter Francius, David Knibbe en Petrus van Staveren heeft meegekregen. Ook heeft hij onderzocht hoe Hellenbroek in zijn preken omgaat met de Naam van God.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen