Op ontdekkingsreis door Comrie

In een verantwoording op het boek “Christus ingeplant” schrijft Madern dat kritische publicaties over Comrie hem stimuleerden om de hele Comrie te lezen. Voortdurend stelde hij de vraag tegen welke achtergrond de predikant uit Woubrugge schreef. Zo speurde hij boek na boek na. Het leeuwendeel van Comries geschriften gaan over geloof, verbond en rechtvaardigmaking. De thema’s vormen samen de kern van Comries werk. De titel vat deze kort en krachtig samen: “Christus ingeplant”. Er moet een onlosmakelijke vereniging tot stand komen tussen Christus en ons zondaren. Voor deze vereniging is het geloof onmisbaar. Het geloof dat een zondaar met Christus verenigt, is het rechtvaardigende geloof.

Hoe gaat een zondaar geloven? Daarvoor is nodig dat het geloof hem wordt geschonken. Door deze schenking wordt de band tussen Christus en de zondaar gelegd. Door God! Dat zet Comrie steeds voorop. Tegelijkertijd moet dit geloof door de zondaar worden geoefend. Het geschonken geloof moet tot geloofsdaden komen, de band moet wederzijds worden. Welke geloofsdaden? In zijn eerste geschrift over het geloof, het “ABC des geloofs”, somt Comrie er een reeks van op. In zijn “Eigenschappen des geloofs” werkt hij dit nader uit. Eigenlijk leren we door deze twee boeken het beste de predikant kennen. Want, predikant was Comrie allereerst, al was hij meer leraar dan herder.

Verlegde aandacht

Na verloop van jaren spitste de aandacht van Comrie zich meer toe. De achttiende eeuw was echt een eeuw van overgang. De theologie van de Verlichting kreeg voet aan de grond in de kerk. Comrie keerde zich daar scherp tegen. Daarnaast waren er diverse twisten over geloof, zekerheid en de rechtvaardigmaking. Van jongs af aan hoorde Comrie waarschuwen tegen een leer waarin het geloof een verdienstelijk karakter lijkt te krijgen. Het is een leer waarin veel nadruk ligt op de daden van het geloof en minder op de schenking van het geloof. Comrie vreesde voor remonstrantse invloeden in de kerk, waardoor de mens en zijn geloof in het middelpunt komen te staan.

Daartegenover plaatste Comrie met nadruk het genadewerk Gods, wat zijn grond vindt in de eeuwigheid. Gods verkiezing, de raad des vredes, de Borgstelling van Christus zijn de grond waarop het genadewerk in de tijd rust. Alle genadegaven gaan terug op de eeuwigheid, ook de rechtvaardigmaking van de zondaar. Dit kwam Comrie op het verwijt te staan dat hij tekortdeed aan de dadelijke rechtvaardigmaking door het geloof, een verwijt waarover Madern stelt dat het niet terecht is.

Alles vertellen

Samen met zijn collega Nicolaus Holtius kwam Comrie in het centrum te staan van de twisten over het geloof. Op alle mogelijke manieren verdedigde Comrie zijn standpunten. Door boeken, maar ook door vertalingen van boeken. Stuk voor stuk gaat Madern deze na, vat de kernzaken samen en legt verbanden. Dat maakt zijn studie tot een heel waardevol boek. De lezer moet er rekening mee houden dat de auteur alles wilde weten en eigenlijk ook alles wilde vertellen. Je moet echt voor het boek gaan zitten en er goed de aandacht bij houden. Kernachtige conclusies per hoofdstuk hadden daarbij kunnen helpen, zeker als het over hoofdstukken gaat die wat meer historische achtergrondkennis vragen.

Intensief

De strijd rond het geloof was voor Comrie zeer intensief. Je krijgt de indruk dat hij er bijna een dagtaak aan had. Op tamelijk jonge leeftijd, hij was 57 jaar, zette hij er een punt achter. Hij diende Woubrugge nog verschillende jaren, ging met emeritaat en stierf in 1774. In de eeuwen daarna bleven zijn geschriften geliefd onder Gods kinderen. Hoe dat komt? Omdat Comrie genade ontving om geestelijk leiding te geven en daarbij de taal van het hart te spreken.

N.a.v. “Christus ingeplant”, J.H. Madern; uitg. Gebr. Koster; 717 blz., € 44,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen