Overdracht in de gezinnen

De zendeling en missioloog prof. Verkuyl leefde bijna geheel in de twintigste eeuw. Zijn leven stelde hij dienstbaar aan het Evangelie van Christus, de communicatie ervan, het benoemen van het eigene van het christelijk geloof. Het zal hem in de kracht van zijn leven geraakt hebben dat de secularisatie in ons werelddeel steeds minder te ontkennen was. De zere plek waarop hij de vinger legde, zag hij, blijkens bovenstaande woorden bij de geloofsoverdracht van vader op zoon, van moeder op dochter.

Een kwetsbaar thema raken we hiermee aan. Op een verjaardag van vier vijftigplus vrouwen klonk eens de vraag: ‘Wat deden we fout dat bij ieder van ons een kind de dienst van God vaarwel zegde?’

Geloofsoverdracht is echter geen wiskunde, geen som die goed of fout gemaakt is. Sowieso geldt dit in positieve zin ook, alsof het ónze verdienste is als mijn kind wandelt binnen de grenzen van het verbond, gaat in de wegen van Gods wet. Tegelijk dringt de vraag tot een eerlijk antwoord, want de Heere werkt Zijn genade in de weg van de middelen. Zoals dr. J. Hoek in het voorlaatste nummer van Theologia Reformata schrijft, als hij de uniciteit van het huwelijk verwoordt: ‘Gezinnen fungeren als het goed is als huisgemeenten waar huisgodsdienst wordt beoefend en waar in toewijding aan de Heere en aan elkaar wordt geleefd.’

Visie op het gezin

Een soortgelijke waarneming als van prof. Verkuyl komt vanuit Amerika. De onderzoekster dr. Mary Eberstadt schreef een aantal jaren geleden in haar boek How the West Really Lost God (‘Hoe het Westen God daadwerkelijk kwijtraakte’) dat niet de gegroeide welvaart, niet het geloof in wat de wetenschap aanreikt, niet de vragen rondom het lijden op aarde maakt dat in het Westen steeds meer mensen het christelijk geloof verwerpen. Ze betoogt dat de neergang van de kerk gevolg is van de grote veranderingen in de visie op het gezin.

De vraag moet gesteld worden of er in de kring van de Gereformeerde Bond, van de Protestantse Kerk voldoende oog is voor de betekenis van het gezin, de huisgodsdienst, de geloofsoverdracht, oog voor het samenleven van de generaties in een veilige beschutting, zoals God het bedoelde. De Christelijke Gereformeerde Kerken kennen het project en de website www.geloofinhetgezin.nl, de Gereformeerde Gemeenten hebben een adviesplein en de site www. gemeenteengezin.nl, twee vormen van een structureel aanbod. Bij de HGJB is er gelukkig gespreksmateriaal beschikbaar voor ouders over de geloofsopvoeding, terwijl de jeugdbond ook interactieve thema-avonden over diverse thema’s binnen de geloofsopvoeding in gemeenten verzorgt.

Synode

De synode van de Protestantse Kerk heeft de voorbije periode meer tijd besteed aan de veranderde visie op een gezin, aan het gesprek over de zegening van relaties van mensen van hetzelfde geslacht, of de eventuele zegen voor transgenders enz. dan dat ze sprak over de geloofsoverdracht in het gezin. De handreiking ‘Familie als gegeven’, die zes jaar geleden in de synode besproken werd, opent met het benoemen van de vele issues rond de gezinnen: mishandeling, leven in samengestelde gezinnen, echtscheiding, lesbische relaties. Mooi zou het zijn als de kerk in een synodevergadering eens een heel dagdeel nadenken zou over de geloofsoverdracht in het gezin, na een bijbeloverdenking door de preses over Lois en Eunice uit 2 Timotheüs, door de scriba over de kinderen uit Mattheüs 19 die tot Jezus gebracht werden… Wellicht kan het op positieve wijze zaaien ten aanzien van de bijbelse roeping van de ouders later allerlei onkruid op de gezinsakker voorkomen.

Levenstaak

Allermeest lijkt het me nodig dat we in de kerk en de gemeenten er diep van doordrongen zijn dat vader en moeder zijn ‘een geweldige levenstaak’ is, zoals de hoogleraar pedagogiek van de Vrije Universiteit dr. J. Waterink eens schreef. Waarop het aankomt, is dat ouders het grootbrengen en voorleven innerlijk aanvaarden als levenstaak, als centrale opdracht in die fase van hun huwelijk, als hoogste prioriteit waaraan consequenties verbonden zijn. Het opnemen van die levenstaak komt tot uiting in de onvoorwaardelijke liefde tot je kind – en niet alleen de jongen met het meegaande karakter.

Als minister van onderwijs sloot Marja van Bijsterveldt hier acht jaar geleden bij aan, toen ze tot jonge ouders zei: ‘Een kind is geen project dat je erbij doet. Een kind, een baan, het leven is net een ontbijtbuffet. Je zou van alle gangen willen nemen, maar je moet kiezen.’ Bij keuzen horen altijd offers, maar het brengen van offers geeft veelal vreugde en voldoening. Juist in deze weken waarin veel schoolgaande kinderen door het coronavirus verplicht thuis zijn, mogen we dit beseffen.

De opvoeding is niet alleen elke dag vasthouden én ietsje meer loslaten, de opvoeding is vooral je kind leiden en vormen, rechten en plichten leren met… een doel voor ogen. Een van de bijbelboeken die ons ten aanzien van dit levensdoel veel leren, is het boek van de Spreuken, een bundel vol wijsheid voor het concrete leven. In hoofdstuk 22 roept de dichter op de jongeman in te wijden in de levensweg die hij dient te gaan, zodat hij hier als oudere niet van afwijken zal. Daarbij hoort oog voor je Maker, rekening houden met je Schepper.

Naar de kerk

Je jonge jaren vormen de tijd waarop je leert in alles God centraal te stellen. Volgens Spreuken 22:6 doen we dit ‘overeenkomstig zijn levensweg’, in lijn met de ontwikkeling van een kind, ook met de geloofsmatige ontwikkeling. Je kinderen opvoeden (Ef.6:4) ‘in de onderwijzing en terechtwijzing van de Heere’, dat is wat je als vader en moeder bij de doopvont beloofde, als antwoord op de uitgestoken hand van de Heere Zelf.

Waar het leven van de ouders zich afspeelt voor Gods aangezicht, gaat veel in de opvoeding vanzelf, op een natuurlijke wijze. De vraag ‘Wat wilt U dat we doen zullen’ is dan leidend geworden. We gaan – bij voorbeeld – naar de kerk als er een kerkdienst is en dan past hier de discussie niet bij óf we zullen gaan. Dan hoeft er niet aan elke beslissing een spannende discussie vooraf te gaan, omdat het denkschema van de wereld nu eenmaal anders is dan een leven dat zich oriënteert op het Koninkrijk van God.

Uit elkaar drijven

Nu ligt een gezamenlijke levensroeping van vader en moeder, een eenheid inzake de uitingen van het leven binnen een gezin, onder het spervuur van de boze. Als Petrus de gemeente onderwijst ten aanzien van het christelijke huwelijk, noemt hij man en vrouw mede-erfgenamen van de genade van het leven, een uitdrukking die in ons huwelijksformulier terechtgekomen is. Dat erfgenaam zijn kan gevaar lopen als de gezamenlijke gebeden verhinderd worden – en daarop is de duivel altijd weer uit.

In die zin gaat het in huwelijk en gezin weer niet vanzelf, omdat Gods tegenstander mensen die elkaar liefhebben, uit elkaar wil drijven, omdat hij de scheppingsorde van God doorbreken en verstoren wil. Alertheid is daarom geboden, alertheid om met Gods wapenrusting te strijden tegen de zonde.

Eenheid

Om de overdracht van het geloof in de gezinnen te doen plaatshebben, hoeven de ouders het niet in alles eens te zijn, maar is wel een eenheid in de levensovertuiging nodig, eenheid in de wijze waarop we in het leven staan, eenheid in hoe we naar onze kinderen kijken en wat ons verlangen voor hen is. Die eenheid wordt in de weg van communicatie bereikt, van het samen praten en nadenken, van het zoeken naar waar je kind staat en wat erin hem of haar omgaat.

Zou het kunnen zijn dat er voor kinderen soms veel moet in de eredienst, omdat de geloofsopvoeding in de gezinnen stagneert? Immers, het kan zomaar zijn dat als ouders gedurende de week te druk zijn om in rust met hun kind te spreken, te bidden, te lezen, dat de kerkelijke gemeente dit op zondag compenseren moet. Waar kinderen van jongsaf getuige zijn van een leven met God, zullen ze temeer ingroeien in het eigene van de kerkdienst, de ontmoeting van God met Zijn gemeente.

Zou het kunnen zijn dat de leerkracht op de basisschool er profijt van heeft als onze gezinnen in christelijke zin functioneren? Immers, nog altijd komt het voor dat ouders de seksuele voorlichting en andere wezenlijke onderdelen van hun taak overlaten aan de meester of juf op school.

Ooit was ds. P. Molenaar (Lunteren) in Oost-Europa, viel hem de grote aandacht voor het kind op. Hij vroeg naar de reden ervan en hoorde dit: ‘U komt de belofte toe en uw kinderen, en allen die daar verre zijn (Hand.2). De Schrift geeft zoveel beloften voor het nageslacht, als we blijven in het geloof. We mogen letten op de God van het verbond.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen