Zorgen over klimaat

Deze bijeenkomst in Madrid diende als voorbereiding op de volgende top in Glasgow. Kyoto in 1997, Kopenhagen in 2009 en Parijs in 2015 hadden we al achter de rug. De media melden veel nieuws dat snel oud is, maar klimaatverandering zal niet zo gauw van de agenda verdwijnen – vanwege de impact op het leven van ieder mens én omdat het de portemonnee raakt van elke Nederlander. Denk maar aan de energietransitie.

Club van Rome

De discussie over het behoud van de schepping dateert al van 1972. Over het milieu, honger en uitputting van de aarde sloeg de Club van Rome in 1972 alarm. In dat jaar kwam de Club van Rome in het nieuws met het rapport De grenzen aan de groei.

Europese en Amerikaanse wetenschappers wilden hun bezorgdheid over de toekomst van de wereld voor het voetlicht brengen. Met hun rapport kregen zij in één klap internationale bekendheid. Deze studie werd in 37 talen vertaald en wereldwijd werden er twaalf à dertien miljoen exemplaren van verkocht. De boodschap van het rapport was: door de snelgroeiende wereldbevolking en de even hard groeiende wereldeconomie ontstaat een dramatisch gebrek aan grondstoffen. Ook vervuilt het milieu en neemt de honger toe. Tussen 2030 en 2050 stort de wereldeconomie volledig in. Er was volgens het rapport maar één oplossing: zowel de wereldwijde economische groei als de bevolkingsgroei terugbrengen tot nul. Toch zijn verschillende voorspellingen van de Club van Rome niet uitgekomen. De Wereldvoedselorganisatie, de FAO, rapporteert in het jaar 2000: ‘Verbazingwekkend genoeg is weinig aandacht besteed aan wat beschouwd kan worden als de meest opmerkelijke prestatie van de mensheid in de laatste 50 jaar: de belangrijke terugdringing van honger, vooral in dichtbevolkte Aziatische landen, zodat bewezen is dat zelfs massieve en extreme situaties van onzekerheid met betrekking tot voedsel overwonnen kunnen worden.’

Martin Caparros laat in zijn bestseller Honger (2015) zien dat honger geen natuurverschijnsel is, maar vaak veroorzaakt wordt door foute politieke keuzes. Hij neemt Niger in Afrika als voorbeeld. Van de miljoen vierkante kilometer landoppervlakte is slechts 40.000 vierkante kilometer geschikt voor landbouw, maar het land heeft wel grote uraniumvoorraden. Een Franse multinational heeft tot op heden het monopolie van ontginning. Het land zelf heeft nauwelijks baat bij deze bodemschatten. Als het over de inkomsten van deze delfstoffen zou kunnen beschikken, zou ondervoeding niet nodig zijn. Nu eten de meeste mensen in Niger maar één maïsbol per dag. Dat is wel voedzaam, maar tegelijk is het een eenzijdig menu dat voor kleine kinderen funest is.

Effect coronacrisis

Inmiddels zijn er nieuwe vragen, onder andere deze: wat zal het effect van de coronacrisis zijn op de wereldvoedselvoorziening? David Beasley, de baas van het Wereld Voedselprogramma (WFP), zei op 9 mei tegen Trouw: ‘Door het mislukken van oogsten, de droogte, de sprinkhanenplaag en burgeroorlogen hebben volgens onze schattingen 135 miljoen mensen acuut honger, dus soms dagenlang geen eten. Door corona verdubbelt het aantal zeer kwetsbare mensen. Mensen die leven van dag tot dag, die elke dag geld moeten verdienen om eten te kunnen kopen, wat niet kan in landen met een noodtoestand. En na de lockdown vrees ik een ernstige verslechtering van de economische situatie. In veel arme landen is er dan fors minder werk, minder inkomsten en dan dreigt dus honger.’

Twee kinderen

Een van de aanbevelingen van de Club van Rome was dat per gezin niet meer dan twee kinderen geboren zouden mogen worden. Joris Voorhoeve, voormalig minister van Defensie en tot 2008 voorzitter van de Wereldbevolkingsstichting (in Nederland bekend als de Rutgers stichting), beschouwt de overbevolking als een van de negen plagen die de wereld bedreigen. Zo voorspellen studies, volgens Voorhoeve, dat er in 2030 8,3 miljard mensen op onze planeet zullen leven en in 2050 waarschijnlijk 9,2 miljard.

Een belangrijke oorzaak van de vele problemen op onze planeet is de onstuimige groei van de bevolking. De overbevolking zorgt voor een tekort aan alles. Van een tekort aan water tot een tekort aan fossiele energie. De mens heeft akkers nodig en kapt daarom bomen (waardoor veel CO ₂ vrijkomt).

De mens eet vlees en houdt daarom vee, wat ook niet goed is voor het milieu. Het evenwicht tussen mens, natuur en milieu is zoekgeraakt.

Oorzaak

Hier zien we hoeveel het uitmaakt om te weten wat nu precies de oorzaak is van klimaatverandering. Als de mens daarvan de oorzaak is, dan moet er iets aan overbevolking gedaan worden, zo is de redenering. Op dit moment horen we daar nog niet zoveel over, maar dat is, denk ik, een kwestie van tijd.

Waar ligt de oorzaak van klimaatverandering? Ligt die bij de mens of ligt die in de natuur zelf, want er was toch altijd al klimaatverandering? Hierover worden verwoede discussies gevoerd. Allerlei cijfers vliegen ons om de oren en de leek weet niet wat hij ervan moet denken. Kloppen de officiële cijfers of niet?

Foto’s van ijsberen die in een dorp in Oost‑Siberië voedsel zoeken, moeten dienen als bewijs van klimaatverandering. In een persbericht wijst het Wereld Natuurfonds (WNF) op de oorzaak: te weinig ijs.

Zolang het poolijs niet dik genoeg is, struinen de hongerige beren het dorp Ryrkaypiy (Oost‑Siberië) af naar voedsel. De natuurorganisatie herhaalt haar boodschap: met klimaatverandering is de ijsbeer ten dode opgeschreven. Het klopt dat de aarde bij de Noordpool sneller opwarmt dan elders (hoewel het RTL nieuws van 19 februari melding maakt van onverwachte aangroei van ijs op de Noordpool). Maar op foto’s uit Ryrkaypiy zien de beren er volgens zoöloog Susan Crockford helemaal niet ‘uitgemergeld’ uit. De Canadese ijsbeerdeskundige wijst op een feit dat het WNF niet noemt, namelijk dat de ijsbeerpopulatie in vijftig jaar ongeveer is verviervoudigd.

Zonneactiviteit

Prof. Kees de Jager, astronoom, is ervan overtuigd dat de zonneactiviteit een grote invloed heeft op klimaatverandering en dat daarmee veel te weinig rekening wordt gehouden. In 2009 vreesde hij nog dat de zon niet meer actief zou worden en er een ijstijd zou aanbreken. Op dat standpunt is hij teruggekomen. Nader onderzoek leerde hem dat de kwestie ingewikkelder is dan hij eerst vermoedde. Toch blijft hij erbij dat klimaatverandering natuurlijke oorzaken heeft, vooral onder invloed van de zon.

Klimaatverandering is voor veel mensen een zorg, maar andere mensen maken van de nood een deugd. In een aflevering van Zembla (12 december 2019) over de sojateelt in Brazilië wordt uitgelegd dat sojateelt bevorderd wordt om vleesconsumptie te verminderen. Om ruimte te krijgen voor akkers neemt de houtkap in het Amazonegebied in een enorm tempo toe. Dat is zeer schadelijk voor het klimaat. Als je vervolgens nagaat wat het vervoer van zoveel soja kost, krijg je vragen bij het uiteindelijke nettoresultaat.

Waterbed

Maatregelen om klimaatverandering terug te dringen, werken vaak als een waterbed: als je het ene probleem bestrijdt, steekt het andere meteen de kop op. Toch is het ook duidelijk dat we anders moeten gaan leven. Zuiniger. Verantwoordelijker. En ook met meer respect voor de schepping, dat het domein is van de Schepper. We maken een omslag mee van denken vanuit nut naar denken vanuit verantwoordelijkheid. Dat wordt eigenlijk al ingezien vanaf 1972, maar gaat meer verantwoordelijkheid ook gepaard met meer respect voor de schepping?

Echt respect is er als we in de schepping iets zien van de Schepper. Wie problemen oplost, komt nog niet dichter bij de Schepper en dus ook niet dichter bij de schepping. Daarom zou juist in onze tijd de scheppingsopenbaring weer nieuwe aandacht moeten krijgen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen