Dr. Pieter A. Siebesma Messiasbelijdende Joden door de eeuwen heen; een geschiedenis van een vergeten groep. Uitg. Den Hertog, Houten; 200 blz.; € 13,50.

Dr. Pieter Siebesma (1954), oudtestamenticus en hebraïcus, is persoonlijk verbonden met het thema waarover hij schrijft. Jarenlang was hij adviseur bij Hadderech, Nederlandse Vereniging van Jesjoea hammasjiach. Met Messiasbelijdende Joden (een begrip dat voor 1967 onbekend was, men sprak daarvoor van ‘Joodse christenen’ of ‘Hebreeuwse christenen’) heeft hij een heel aantal vriendschappen opgebouwd, zowel in binnen- als buitenland.

In dit boek wil de auteur een beknopt overzicht geven van de geschiedenis van de groep Joodse christenen in de afgelopen tweeduizend jaar. Hij laat in het eerste inleidende hoofdstuk zien dat deze wat onbekende en vergeten groep een divers geheel is: sommigen nemen deel aan de synagoge, anderen aan de kerk, weer anderen zijn lid van een Messiasbelijdende gemeente.

Diep in deze mensen wortelt een dubbele identiteit: ze zijn tegelijk Joods én christen. Dat leidt tot eenzaamheid en spanning in de Joodse christen, want deze dubbele identiteit zien beide kampen als verdacht. Joden zien de Joodse christen als een verrader van de eigen wortels. Christenen zien de Joodse christen als een bedreiging voor de kerk. De auteur schetst knap deze innerlijke spanning die Joodse christenen doormaakten en doormaken en laat die – meer of minder op de voorgrond – als een rode draad door de beschrijving van hun geschiedenis lopen.

Die geschiedenis deelt hij op in drie perioden. De eerste periode loopt tot aan de vierde eeuw. Daarin benoemt hij verschillende factoren die leidden tot het ontstaan van de scheiding tussen christenen en Joden. Daaraan zijn beide kanten debet geweest, lijkt hij te suggereren.

In de tweede periode van de vierde eeuw tot aan de Franse Revolutie zorgt vooral het christendom als staatsgodsdienst voor machtsmisbruik richting Joden (onder andere door gedwongen doop en beschuldiging/achterstelling van Joden.) Het brengt Siebesma tot de messcherpe uitspraak: ‘Europa lijkt een werelddeel te zijn dat gedrenkt is in antisemitisme.’ (p.73) De derde en laatste periode vanaf de Franse Revolutie (1789) tot nu beoordeelt de auteur als functioneel voor de gelijkstelling van Joden met christenen en anderen. Deze periode krijgt in verhouding veel hoofdstukken toebedeeld.

Dit boek is een bundeling van omgewerkte artikelen die eerder onder andere verschenen in Immanuel en De Waarheidsvriend. Dit oorspronkelijke format is nog te merken in de inhoud. De genoemde bladen vragen om eenvoudigheid, beknoptheid, grote lijnen en duidelijkheid. Dat zijn ook mooie eigenschappen van dit boek. Boeiend zijn daarbij interessante, contextuele feiten en verrassende inkijkjes in korte biografieën van diverse Joodse christenen.

Dit laatste is boeiend ter introductie in het thema, maar tegelijk roept het vragen wakker als: waarom komen zoveel individuele, invloedrijke stemmen naar voren? Mijns inziens krijgt het detail in verhouding tot het schetsen van essentiële historische contouren te veel aandacht. Zeker zijn de vele verhalende beschrijvingen van individuen ondersteunend als illustraties bij de geschiedschrijving, maar deze biografische noten komen soms in plaats van de beschrijving. Ook tenderen ze nogal eens naar heldenverhalen, waardoor het boek enigszins een bloemlezing lijkt te worden van deze specifieke geschiedenis.

De ondertitel ‘een geschiedenis van een vergeten groep’ roept van tevoren hoge verwachting op. Feitelijk is het een ‘aantal lijnen en figuren uit fragmenten van die geschiedenis’, waarbij de auteur vliegensvlug door de geschiedenis wandelt. Door deze fragmentarische, concrete setting mist het boek de abstractie, waarbij op metaniveau historische verbanden bloot worden gelegd. Desalniettemin maakt de huidige verteltrant dat het geen droge historische leeskost is. Het makkelijk te behappen boek is bij momenten zelfs spannend en leest als een trein. Zeker voor degene die liefde kent tot Israël.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen