Jobs beproeving

Job is niet alleen gelezen en gepreekt, maar ook gelééfd

Deze prekenserie over het bijbelboek Job heeft ds. Harkema (1947-2018) gehouden in 2008 in de hervormde gemeente van Middelharnis en is vorig jaar postuum door zijn vrouw uitgegeven. Zoals het leven van Job door de diepten heen ging, zo is te midden van ernstige ziekten en verlies ook hun leven door de diepten heen gegaan. Hier is niet alleen sprake van het lezen van het boek Job, maar de dominee en zijn vrouw hebben – zeg maar – ook Job gelééfd, zo zien we nu we vele jaren verder zijn.

Weggevallen franje

In de 22 jaar dat ds. Harkema predikant is in Onstwedde, maakt hij in 1998 in die Groningse plaats mee dat dochter Agathe bij een verkeersongeluk om het leven komt. Ze is dan pas zeventien jaar. Als ik in Onstwedde moet preken, kom ik op weg naar de consistorie bij de kerk haar graf tegen. Daarop staat de ontroerende tekst uit Markus 5:41: ‘Meisje (Ik zeg je), sta op.’

Na Onstwedde blijkt in de volgende gemeente, Middelharnis, dat ds. Harkema de ziekte van Kahler heeft. Het gezin keert na zes jaar terug naar Onstwedde, waar bij mevrouw Harkema leukemie wordt vastgesteld. Het kostbare van deze prekenbundel is dat Job niet alleen gelezen en gepreekt, maar ook gelééfd is. Alle franje waarmee wij mensen – ook christenen – ons kunnen tooien, is weggevallen. Het is een ontroerend getuigenis over de Heere God, Die werkelijk draagt.

In een van de preken (over Job 3) zegt ds. Harkema dat hij het zo bijzonder vindt dat ook de jammerklacht niet weggemoffeld wordt uit het leven van Job. Integendeel! Zó groot is het verdriet, het gemis en de pijn dat het leven voor hem niet meer hoeft: Job vervloekt de dag waarop hij geboren werd. Dat is nogal wat. Ds. Harkema: ‘Het bijzondere is dat we in de Bijbel Job zo eerlijk getekend vinden: niet alleen in zijn krachtig vasthouden van Gods beloften – dat grote geloof van het eerste hoofdstuk: ‘De Heereheeft gegeven, de Heere heeft genomen – maar ook in zijn wankelmoedigheid.’ Ja, dat is Job ook.

Kille afstand

De tien preken zijn een selectie uit het boek Job. Ds. Harkema behandelt de eerste drie hoofdstukken achtereen. Daarna de hoofstukken 13, 19 en 33. Het boek sluit af met drie preken over Job 42, waarin hij de trits van voorbereiding, viering en nabetrachting van het heilig avondmaal behandelt.

Toen ik het boek ter hand nam, was ik vooral benieuwd hoe ds. Harkema spreekt over de vrouw en de vrienden van Job in hun confrontatie met het lijden. In de derde preek (over Job 3) gaat het over de vrouw van Job, ‘een vrouw, die hem ongetwijfeld wel verzorgd zal hebben, maar geestelijk gezien ver van hem afstaat. Geestelijk gezien laat ze hem immers alleen met dat ‘Zeg God vaarwel en sterf’.’ (Job 2:9). En Job zelf zegt: ‘Mijn adem is vreemd voor mijn vrouw; en ik stink voor de kinderen van mijn buik.’ (zie ook: Job 19:17) Er is dus kille afstand van intimi als het lijden zo dichtbij komt.

Vrienden

Zo is het ook bij de drie vrienden van Job, waarbij later Elihu aanschuift, allen vrome en godsdienstige mannen. Ze komen wel om te troosten, lijkt het aanvankelijk, maar als ze na lang zwijgen gaan spreken, maken ze het lijden voor hem nog zwaarder. Dat komt vooral doordat zij het lijden van Job onvoldoende wegen. Ds. Harkema: ‘Als je goed luistert naar de woorden van deze vrienden…, dan hoor je dat die vrienden heel onpersoonlijk, afstandelijk spreken.’ Ze willen ‘Job eigenlijk dwingen om een bijzondere zonde te gaan belijden. Want er moet wel iets, zo veronderstellen ze, in zijn leven zijn dat aanleiding heeft gegeven tot die verschrikkelijke straf. Die vrienden denken vreselijk rechtlijnig. Ze zijn zeer orthodox. De komst van de vrienden is dus een verzwaring van zijn beproeving uiteindelijk.’ Hoe ‘waar’ het ook vaak lijkt wat de vrienden zeggen, ze vormen de ware woorden van de Heere God om tot harde leerstellingen.

Meeleven

In de preek tijdens de bediening van het heilig avondmaal komt ds. Harkema op die vrienden terug. Hij schrijft over het gebed van Job: ‘Heere, wilt U mijn vrienden vergeven dat ze verkeerd van U gedacht hebben. Wilt U ze vergeven dat ze zoveel woorden over U gesproken hebben die niet waar zijn? En de Heere verhoort dat gebed van Job.’ Over vrienden zegt ds. Harkema, die ook dertig jaar voorzitter was van de vereniging ‘Op weg met de ander’, tegelijkertijd dat het voor kwetsbare mensen – en mensen met een beperking – zo heel belangrijk is dat die er in je leven zijn: bewogen mensen met een groot hart voor de ander. ‘Meeleven in het verdriet. Dat is de roeping, die de Heere zijn gemeente geeft. Om als jongeren en ouderen aan elkaar verbonden te zijn’.

Focus

Bij deze preken lees ik instemmend dat ds. Harkema steeds benadrukt dat deze Job uit het Oude Testament ‘heel in de verte lijkt op Jezus Christus’. Hij is zoals dat in de theologie genoemd wordt een type, een vooruit vallende schaduw van Jezus Christus.

Al in het eerste hoofdstuk van Job lees ik immers dat de Heere God tegen de satan zegt: ‘Hebt u ook acht geslagen op Mijn dienaar Job? Want er is niemand op aarde zoals hij, een vroom en oprecht man, hij is godvrezend en keert zich af van het kwaad.’ (Job 1:8) In het ‘mijn dienaar’ lees ik de naam van de Knecht des Heeren, van de Messias, de Zoon van God, onze Heere Jezus Christus.

Van harte beveel ik deze prekenbundel aan. Alle preken in deze bundel hebben de focus: Jezus Christus, de Man van smarten Die de Opgestane is. Het is net alsof ds. Harkema tegen ons zegt (Ps.56:5 ber.): Vergeet dat niet. Ga met Hem in alles van het leven want ‘ik heb het zelf uit Zijnen mond gehoord’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen