Boekbesprekingen

De titel en de ondertitel van dit boek van de Apeldoornse emeritus hoogleraar Hofman geven adequaat de inhoud weer. Hij begon zijn ‘persoonlijke zoektocht’ inzake de verhouding van arm en rijk aan het begin van de economische crisis in 2008/2009. Maar zijn boek legt er getuigenis van af dat hij tijdens zijn onderwijs en onderzoek in Apeldoorn al veel langer met de thematiek bezig is geweest. Hij spreekt over crises (meervoud). Hij is erin geslaagd, waar mogelijk, de coronacrisis nog in zijn beschouwingen te betrekken maar ‘niet te vergeten’ ook de ecologische crisis.

In alle gevallen zoekt hij naar een ‘scherpstelling’ van de verhouding tussen arm en rijk. Kwetsbare groepen worden het meest getroffen. Wat hij beoogt, zegt hij in het Woord vooraf: ‘We mogen met de rijke man van Lucas 16 niet langer wegkijken. Het recht van de armen tot gelding brengen ligt diep verankerd in de echte theologie en vormt een wezenlijke basis voor ware humaniteit.’

Nadat de auteur eerst Lukas 16 nauwkeurig vanuit de brontekst en de context heeft bekeken, volgt een hoofdstuk over de wijze waarop men met dit hoofdstuk is omgegaan in de zestiende en zeventiende eeuw. Hierbij voert hij twee uitersten op. Allereerst toneelspelen uit die tijd, met name van D. Volkerstz. Coornhert en Samuël Coster. Ze ontzien ‘de rijke bevolkings(lagen)’ niet. Daarna volgen enkele zeventiende- en achttiende-eeuwse preken en traktaten over Lukas 16. Hier krijgen twaalf preken vanBernardusSmytegeltbreedaandacht.Weelde en genot worden in deze preken gehekeld. De vromen hebben ‘goedts genoeg in haar herte’. Het contrast tussen de brede en de smalle weg krijgt bij hen het volle accent. Maar zowel de toneelspelen als de preken hebben in hun behandeling van Lukas 16 een hoge mate van maatschappelijke betrokkenheid op de verhouding van arm en rijk.

Naarmate het boek vordert, legt Hofman meer en meer zijn persoonlijke betrokkenheid en zorg bloot. Dan plaatst hij het thema ook in een mondiale context. Ik teken hierbij aan dat als het gaat om de economische verhoudingen in de wereld Het Financieele Dagblad aan Hofman een bron van informatie biedt. Dit blijkt uit de vele noten. Deze oriëntatie heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat hij uit een familie van ondernemers stamt, met ouders ‘met een sociaal bewogen hart’.

Ik stip ook aan dat Hofman de verhouding tussen arm en rijk verknoopt met sociale gerechtigheid, waartoe de profeten van het Oude Testament oproepen. Hij wijst bijvoorbeeld op economisch onrecht in landen als Zimbabwe.

Als Hofman dan toekomt aan een ‘theologische en sociaaleconomische bezinning’ op (mondiale) armoede, zegt hij: ‘Juist de in Europa met elkaar verbonden kerken dienen de belangrijke, actuele sociale thema’s via de geëigende kaders ter sprake te brengen.’ Welke kerken mogen dat dan wel zijn, vroeg ik me af. Maar zijn pleidooi voor een boodschap van de kerk en haar leden met ‘een navenante praxis waarbij het profetisch geluid ter ondersteuning van armen en onderdrukten niet blijft steken in woorden maar daadwerkelijk handen en voeten krijgt’, mag in alle kerken wel gehoor vinden.

Hofman waardeert zelf zijn werk als ‘niet strikt wetenschappelijk’. Ik zou niet weten hoe het nog wetenschappelijker zou moeten. Het is ook interdisciplinair, het overstijgt de terreinen van economie, sociale wetenschap, ecologie en theologie. Intussen is er naar mijn oordeel geen ‘groener’ theoloog in de gereformeerde gezindte dan Hofman. Hij verdient een grote lezerskring en een brede actieradius, al is zijn boek geen lectuur voor het nachtkastje.

J. van der Graaf, Huizen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen