De weerbarstige praktijk

De Bijbel is eigenlijk een gesloten boek voor hen’, mailde een predikant onlangs naar de redactie van dit blad. Je kunt het gerust een alarmerend signaal noemen. Bij de HGJB herkennen we dit. Dergelijke geluiden bereiken ook óns.

In cijfers kan dit geïllustreerd worden met het recente onderzoek Geloof en missie in het leven van jongeren (2020), waarvoor 1500 jongeren uit de doelgroep van GZB, HGJB en IZB een enquête hebben ingevuld. Behalve naar hun betrokkenheid bij missionair werk werd daarin ook gevraagd naar hun ‘religieuze verbondenheid’ in het algemeen. Hoewel 87 procent zegt dat het geloof belangrijk voor hen is, geeft maar 48 procent aan dat ze ‘meestal’ of ‘bijna altijd’ persoonlijk in de Bijbel lezen. 22 procent zegt het ‘nooit’ of ‘zelden’ te doen. Dan hebben we het dus over jongeren die twee keer per zondag in de kerk zitten en die we bij de HGJB ‘hoog gemotiveerd’ noemen.

Verlangen

Er zit ook een positieve kant aan de cijfers uit dit onderzoek. Dat veel jongeren weinig of niet persoonlijk in de Bijbel lezen, betekent niet per se dat ze het geloof niet belangrijk vinden. Veel jongeren die weinig in de Bijbel lezen, zijn daar zelf allesbehalve gelukkig mee.

Dat is recent weer gebleken. Omdat we als HGJB aan het nadenken zijn over eventuele nieuwe activiteiten en materialen voor 18+’ers, hebben we de afgelopen maanden (samen met de IZB) heel wat jongeren uit deze doelgroep gesproken. Het was daarbij opvallend hoe vaak de invulling van de stille tijd werd genoemd als onderwerp waar ze toerusting over willen ontvangen. Veel jongeren zien zélf hun omgang met de Bijbel als problematisch. Eén van hen zei: ‘Ik verlang ernaar dat ik meer verlang naar de omgang met God!’ Dat is een hoopvol signaal.

Kloof

Ondertussen is duidelijk dat veel catechisanten een weerbarstige relatie met de Bijbel hebben. Ik geef een paar voorbeelden van jongeren die aan het woord komen in de special van ons kaderblad Generator, dat volgende maand verschijnt. Met deze special willen we uitgebreid aandacht besteden aan het onderwerp ‘jongeren en de Bijbel’.

Elzelinde (20) vertelt dat ze ervaart dat de wereld van de Bijbel ver bij haar eigen leven vandaan staat. Ze geeft aan voor honderd procent te geloven, maar de Bijbel blijft voor haar soms een vaag en onduidelijk boek. En Kirsten (16) zegt dat ze het lastig vindt welke bijbelgedeelten ze letterlijk moet nemen en wat de betekenis is van bijbelverhalen. Deze uitspraken confronteren ons met de bekende kloof tussen ‘Bijbel’ en ‘leefwereld’, die voor catechisanten anno 2021 alleen maar groter wordt. Dingen die voor ons, ouderen, vroeger vanzelfsprekend waren, zijn dat voor jongeren al lang niet meer.

Een extra ‘handicap’ is dat de Bijbel gelézen moet worden en juist dat lezen is iets wat jongeren tegenwoordig weinig doen. De manier waarop zij informatie tot zich nemen, is vooral snel en visueel. Als je dan de hele dag op die manier op Instagram en YouTube hebt gezeten, vraagt het opeens een totaal andere mindset om rustig de tijd te nemen om naar God en Zijn Woord te luisteren. Steeds minder jongeren lukt het om deze mindset ook daadwerkelijk aan te nemen.

Blijven stimuleren

Wat betekent dit nu voor de catechese en het jeugdwerk in het algemeen? Uiteraard bestaat hiervoor geen instant-oplossing. Ik geef een paar denkrichtingen waarover verdere bezinning nodig is.

Om te beginnen moeten we jongeren vooral blijven stimuleren om de Bijbel te lezen. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend, maar er is een toenemende tendens om het maar op te geven en het geestelijke voedsel voor jongeren te beperken tot ‘christelijke filmpjes’ of ‘christelijke liederen’. Hoe goed (en ondersteunend) die ook kunnen zijn, ze kunnen niks af doen aan het feit dat de Bijbel hét middel is waardoor God Zich openbaart en persoonlijk tot ieder van ons wil spreken.

Wel is het belangrijk om hierbij rekening te houden met de weerbarstige praktijk. We kunnen er wel op hameren dat catechisanten élke dag in de Bijbel moeten lezen, maar als ze het nu zelden of nooit doen, is dat wel erg hoog gegrepen. Wat zou het mooi zijn als je met deze catechisanten een commitment kon afsluiten om in de komende week drie keer een bijbelgedeelte te lezen dat te maken heeft met het onderwerp dat in de catechese aan de orde is gekomen.

Podcast

Verder moeten we misschien toch ook zoeken naar ondersteunende middelen die passen bij de leefwereld van de jongeren. Zo heeft de HGJB voor jongeren een podcast waarin ze één keer per week een overdenking bij een bijbelgedeelte krijgen toegestuurd. Dat is weliswaar niet hetzelfde als zélf bijbellezen, maar bij elke overdenking worden vier aanvullende bijbelgedeelten gegeven die jongeren wél zelf kunnen of moeten lezen.

Samen

Hoewel we ook bij de HGJB merken dat het individueel bijbellezen onder druk staat, constateren we tegelijkertijd een toenemende behoefte aan sámen bijbellezen.

Mijn eigen jongerenkring gaf daar onlangs een mooi voorbeeld van. Het was de eerste keer van het nieuwe jaar en we hadden ruimschoots de tijd genomen om even bij te praten. Ik stelde toen voor om de rest van de tijd maar te besteden aan een soort kaarten‑optafel. Maar wat zeiden de jongeren? ‘Nee, laten we maar gewoon beginnen met de volgende bijbelstudie.’ Terwijl ik van hen weet dat ze geen fanatieke bijbellezers zijn…

Dat is iets waar we in de catechese gebruik van kun nen maken. Doe vooral samen bijbelstudie met de catechisanten, neem daar de tijd voor. Geef hun daarbij de ruimte om zélf te ontdekken wat God door dit bijbelgedeelte tegen hen wil zeggen. De catechesemethoden van de HGJB geven daarvoor bewust werkvormen die jongeren in gesprek proberen te brengen met de Bijbel. De sfeer daarbij is er niet één van ‘zoeken naar de góéde antwoorden’, maar van ‘prikkelen tot éérlijke antwoorden’. Zo ervaren jongeren dat het bijbelgedeelte wel degelijk over hen gaat. Hopelijk stimuleert hen dat om ook thuis vaker de Bijbel te lezen.

Verrassend

Waar tieners en jongeren ook behoefte aan hebben, is dat de Bijbel echt uitgelegd wordt. Te veel preken (en inleidingen op catechisatie?) zijn verhandelingen naar aanleiding van een bijbelgedeelte en niet echt óver een bijbelgedeelte. Op HGJB‑scholierenweekends geven tieners aan dat ze graag nieuwe dingen willen ontdekken in de Bijbel: wat betekenen deze woorden nou en hoe pas ik ze toe op mijn eigen leven?

Het zou wel eens kunnen dat we de Bijbel te veel presenteren als een ‘vertrouwd Boek’. Als het erop aankomt, is het juist een ‘vreemd Boek’, waarin heel verrassende dingen staan. Want inderdaad, er is een kloof tussen de Bijbel en onze leefwereld. Daar moeten we mét de catechisanten voor gaan staan, om samen te zoeken naar een manier om die te overbruggen. Veel tieners en jongeren verlangen daarnaar. Laten we dat verlangen vooral aanwakkeren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen