Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Christelijke politiek

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Christelijke politiek

Stem van gelovige jongeren gaat niet automatisch naar confessionele partij

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

De jongste verkiezingen laten opnieuw zien dat de steun voor confessionele politiek afbrokkelt. Het is met name voor jongeren lang niet vanzelfsprekend om op een christelijke partij te stemmen. Hoe moeten we deze ontwikkeling duiden?

In Nederland verkeren we in een luxepositie, vergeleken met andere landen: we kunnen kiezen uit drie confessionele partijen. Toch stemmen veel christenen, vooral jongeren, op een andere partij. Met name de ChristenUnie scoort naar verhouding slecht bij de jongere generatie.

Gebrek aan jongeren bij CDA en CU

Volgens een Ipsos-onderzoek houdt de Christen‑ Unie nog maar twee zetels over als alleen de jongste kiesgerechtigden (18-24 jaar) stemmen, het CDA krijgt zeven zetels en de SGP drie. Dat christelijke jongeren op een christelijke partij stemmen, is al veel langer niet meer vanzelfsprekend. Dr. Dolf te Velde, docent aan de Theologische Universiteit Kampen, schreef op Twitter: ‘In mijn directe omgeving speelt dit al meer dan 20 jaar. Medestudenten die SP of GL stemden omdat dát pas christelijk zou zijn. Of D66 voor meer directe democratie.’

Toch kan het grote gebrek aan steun bij de jongste kiezers ook wijzen op een sterkere invloed van de secularisatie bij de jongeren in de achterban van de CU, een ontwikkeling die zich al eerder bij het CDA heeft voorgedaan. De christendemocraten behaalden kort na de oprichting nog ongeveer een derde van het aantal kamerzetels. Het is sinds die tijd alleen maar bergafwaarts gegaan, met een kort herstel onder leiding van Jan-Peter Balkenende.

Dat staat niet los van de inhoudelijke koers van de partij. Het was strategisch een slechte keuze om de klassieke christelijke thema’s zoals ‘normen en waarden’ en ‘barmhartigheid en gerechtigheid’ in te wisselen voor het neoliberale marktdenken. ‘Zorg voor elkaar’, de slogan van Hugo de Jonge, lag veel dichter bij het hart van de partij dan Wopke Hoekstra’s ‘Nu doorpakken’.

Verrechtsing bij SGP

De steun voor de SGP onder jongeren lijkt stabieler, maar uit een onderzoek van Kantar Public blijkt dat slechts 75 procent van de SGP-stemmers uit 2017 weer op de SGP heeft gestemd. Er is dus sprake van een groter verloop dan de constante drie zetels doen vermoeden. Waar gaan die stemmers heen en wie komen ervoor in de plaats?

In de campagne leken sommige SGP’ers te geloven dat er op rechts een extra zetel te behalen viel. Studio SGP gaf zelfs een podium aan Marianne Zwagerman, de vrouw die oudere coronapatiënten ‘dor hout’ noemde. Na de verkiezingen tweette ze vrolijk dat ze op Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) had gestemd.

Flirten met rechts populisme is niet zonder risico. Een deel van de oorspronkelijke achterban voelt zich vervreemd, zoals het bedanken als partijlid van burgemeester Gert-Jan Kats van Veenendaal illustreert.

In de campagne bleef trouwens ook voor het eerst de kerkelijke achtergrond van de kandidaten onvermeld. Uiteindelijk gaat het om de inhoud en niet om kerkelijke bloedgroepen. Toch rijst de vraag of de partij voldoende doet om hervormd-gereformeerde SGP’ers, die meer dan gemiddeld openstaan voor samenwerking met de CU, erbij te houden. SGP’ers uit de Protestantse Kerk kregen opvallend veel voorkeurstemmen, maar staan al jaren niet meer op een verkiesbare plaats. Het helpt ook niet als een gevoelig onderwerp als de doodstraf weer prominent in de schijnwerpers wordt gezet.

Bezinning

Belangrijker dan een juiste balans in de kerkelijke vertegenwoordiging is de principiële bezinning op de confessionele politiek. Collega ds. P.J. Visser gaf in Kontekstueel aan dat medisch-ethische onderwerpen, zoals abortus en euthanasie, niet langer sjibbolets zouden moeten zijn. Misschien wordt het tijd om te accepteren dat op die terreinen geen politieke winst meer te behalen valt en ons actief te richten op andere thema’s zoals het klimaat en de vluchtelingen. In een latere reactie in De Waarheidsvriend onderstreepte hij wel het belang van de medischethische kwesties als zodanig. Als ik hem goed begrijp, vindt hij echter dat christenen in de politiek daar niet exclusief op moeten focussen en hun stemgedrag ook door andere thema’s kunnen laten bepalen.

Onmiskenbaar is een bijbelse visie op gerechtigheid en barmhartigheid ook van invloed op onze visie op het vluchtelingenbeleid, maar moet je dan strategisch stemmen op GroenLinks, terwijl bijvoorbeeld de vrijheid van onderwijs onder druk staat? Onder het wisselende stemgedrag van jongeren en ouderen – zeg maar van de zwevende christenen – ligt wellicht een fundamenteler probleem, namelijk de scheiding tussen het geloof (als privézaak) en het publieke domein.

Kentering

Juist rond abortus zie je dat er ook sprake kan zijn van een kentering in de publieke opinie, bijvoorbeeld omdat er ook bij niet‑christenen steeds meer vragen komen rond de termijn van 24 (in de praktijk 22) weken zwangerschap. Met de huidige medische kennis zijn kinderen die na 24 weken worden geboren, levensvatbaar. De felheid waarmee de strijd voor abortus weer wordt opgepakt – inclusief het framen van de pro‑life beweging als ‘agressieve anti‑abortus demonstranten’ – verraadt een bepaalde zenuwachtigheid bij degenen die abortus als een mensenrecht beschouwen.

Moeten de leiders van de confessionele partijen in de formatie dan maar aangeven dat zij het prima vinden om medisch‑ethische onderwerpen tot vrije kwesties te verklaren, omdat ze zo dankbaar zijn dat ze wellicht ook in de regering mee mogen doen?

Politieke verantwoordelijkheid

Er zijn altijd christenen geweest die tevreden waren als zij zelf een stil en gerust leven mochten leiden. Als er niet meer in zit, is dat ook een groot goed en zelfs een reden om te bidden voor een volstrekt heidense regering. Maar met het huidige democratische bestel is het juist de roeping van christenen om ook politieke verantwoordelijkheid te nemen en vanuit die verantwoordelijkheid de doorwerking van Gods heilzame geboden zo goed mogelijk te bevorderen. Zolang we in Nederland een vertegenwoordigende democratie hebben, mogen we daarin dankbaar participeren.

De confessionele partijen verschillen in hun visie op de mate waarin de overheid gehouden is aan Gods geboden. Zij zijn het er echter wel altijd over eens geweest dat de overheid niet neutraal is en dat christenen ook in de politiek een roeping hebben om te getuigen dat Christus Koning is. Wie dat opgeeft, kan net zo goed alle confessionele politieke partijen opheffen.

Theologische ontwikkelingen

Wellicht is het goed om dieper na te denken over een mogelijk verband tussen de theologische ontwikkelingen in de achterban en de lossere relatie van de jongeren met de confessionele politiek. Secularisatie bij de jongere generatie is vaak een gevolg van de theologische emancipatie van hun ouders. In de achterban van de ChristenUnie – denk aan de verschuivingen bij de EO en de zich nu verenigende gereformeerde kerken – is sprake van een relativering van het gezag van de Bijbel en nieuwe inzichten met betrekking tot huwelijk en seksualiteit, de roeping van mannen en vrouwen.

Op zichzelf kunnen verschuivingen legitiem zijn, maar het enthousiasme waarmee nieuwe inzichten worden omarmd, roept de vraag op of hierbij toch geen sprake is van een verlate aanpassing van het orthodoxe christendom aan de (post)moderniteit. Mijns inziens zouden we over die vraag in de breedte van de gereformeerde gezindte een diepgaand gesprek moeten voeren zonder meteen elkaar te veroordelen over het loslaten of handhaven van stellige standpunten op concrete thema’s.

Intussen blijven we bidden voor de regering en voor alle volksvertegenwoordigers om wijsheid in deze crisistijd en dragen we alle belijdende christenen onder hen – van welke partij dan ook – een warm hart toe.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 22 april 2021

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Christelijke politiek

Bekijk de hele uitgave van donderdag 22 april 2021

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's