Hervormingsdag anno 2020

Op 31 oktober is het Hervormingsdag. Deze dag staat in het teken van Maarten Luther die op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen tegen allerlei dwalingen in de Rooms-Katholieke Kerk heeft gepubliceerd. Uiteindelijk leidde het verzet van Luther tot de Reformatie; een breuk met de kerk van Rome. Het is een goede zaak om deze geschiedenis aan onze kinderen door te geven. Opdat het navolgende geslacht die weten zou, de kinderen die geboren zouden worden; en zouden opstaan en vertellen ze hun kinderen; en dat zij hun hoop op God zouden stellen en Gods daden niet vergeten, maar Zijn geboden bewaren (Ps. 78:6,7).

Hervormingsdag is ook een goede gelegenheid om de levensverhalen van andere kerkhervormers op te halen. Deze mannen hebben gestreden voor de waarheid. Ze hadden hun leven er voor over! De zaken waarover het ging, zijn in onze tijd nog actueel. Denk alleen maar over de visie op de uitverkiezing.

Synode van Dordrecht

We moesten hieraan denken toen we het in 2019 uitgeven boek ”Synodestad; Dordrecht 1618-1619” lazen. In dit boek, van de hand van Fred van Lieburg, wordt tot in detail beschreven hoe het er aan toeging op deze synode. In het boek wordt duidelijk uitgelegd dat de remonstranten zich ergerden aan de calvinistische leer van de dubbele predes tinatie (verkiezing en verwerping). ”Het punt van de verwerping is wat ons het allermeest dwarszit”, zei de remonstrantse leider Episcopius. De gesprekken met de remonstranten verliepen uitermate moeizaam. Het waren frustrerende bijeenkomsten. Er werd ”tot openbare schimp en bespotting toe” onderhandeld. Op 14 januari 1619 gaf Albertus Schultetus, afgevaardigde uit de Palts, een kort historisch overzicht van al het wangedrag dat de remonstranten sinds hun verschijning voor de synode hadden laten zien. Als ze niet mee wilden werken, dan verdienden ze resoluut te worden weggestuurd, zo was zijn mening. Voorzitter Bogerman stond op om zijn conclusie te trekken. De remonstranten hadden alleen maar tegengewerkt, gedraaid en leugens verteld. Ze hadden ’hardnekkigheid en ongehoorzaamheid tentoon gespreid’. Hoe meer voorbeelden Bogerman aanhaalde, hoe minder hij zijn boosheid kon bedwingen. Hij herinnerde aan het bedrog van Episcopius bij de inlevering van zijn rede op 7 december 1618 – hij had een andere rede gehouden dan op papier stond – maar ook aan diens ontkenningen op 11 januari 1619 een geschrift over Artikel 1 gereed te hebben, terwijl hij die in handen had en zojuist had ingeleverd. ”Met een leugen zijn jullie begonnen, met een leugen zijn jullie geëindigd.” Er was maar één uitweg: ”Ite, ite dimittimini” (Ga heen, ga heen, jullie worden weggezonden). Om eraan toe te voegen: ”exite!” Eruit!

Terwijl Bogerman zijn slotwoorden uitriep, hief hij zijn handen in de richting van de remonstranten. Een Nederlandse afgevaardigde hoorde en zag het met ’schrik en ontzetting’. De vijftien remonstranten hielden zich in eigen ogen juist ’bovenmate koel’. Ze stonden op en verlieten vroom mopperend de zaal. Episcopius: ”We zullen met onze zaligmaker Christus Jezus stilzwijgen en God zal oordelen wat voor bedriegerijen en leugens wij gebruikt hebben”. Een ander zei, nog brutaler, ”Ik ga uit de vergadering van de boosdoeners”. Bogerman eindigde direct de zitting. Zaal en galerijen stroomden leeg. De tafel en de stoelen van de remonstranten werden weggehaald. Voortaan zou de synode zonder de remonstranten vergaderen en hen beoordelen op hun geschriften. De Vijf artikelen tegen de remonstranten (de Dordtse Leerregels) konden nu voortvarend worden opgesteld.

Beoordeling

Niet iedereen vond dat Bogerman zo had moeten optreden. Er waren spotters die hem ’Bozerman’ noemden. Maar velen namen het voor de getergde voorzitter op. De Veerse raadsheer Jacob Campe benadrukte dat alles in het openbaar was gebeurd ’tot verwondering over de lankmoedigheid en verdraagzaamheid, zelfs bij de remonstranten en de papisten’.

In onze tijd horen we nogal wat geluiden dat de remonstranten te hard zijn aangepakt. Ze hadden niet weggestuurd mogen worden. De sy node wordt als onverdraagzaam weggezet. Er wordt zelfs openlijk opgeroepen de remonstranten te re ha ­ biliteren en volledig in ere te herstellen. Het leergeschil waar in het verleden zoveel over te doen is geweest, wordt heden ten dage als een nu anceverschil gezien. Het gaat eigenlijk nergens over, zo vinden velen.

Bogerman wist echter dat het in de strijd tegen de remonstranten niet ging over bijzaken. Het ging uiteindelijk om één letter, maar die letter is van grote betekenis: heeft God Zijn kinderen uitverkoren omdat zij geloven, of heeft Hij hen uitverkoren opdat zij geloven? Het eerste werd gesteld door Arminius en in zijn spoor door de remonstranten. Het tweede werd geleerd door Gomarus en is uiteindelijk zo vastgesteld door de Dordtse Synode. Anders gezegd: vloeit het zalig worden voort uit het vrije welbehagen van God óf is de zaligheid te verkrijgen door de beslissing van de gelovige?

Invloed van Amerikaanse evangelicalen

Overdenk dat vraagstuk eens binnen het gezin op Hervormingsdag. De inhoud van de Dordtse Leerregels is bij velen nauwelijks bekend. Een toenemend aantal gereformeerde belijders spreekt liever alleen over de verantwoordelijkheid van de mens. Dit wordt ook gevoed door de toenemende invloed van Amerikaanse evangelicalen op het gereformeerd protestantisme in ons land. Hun boeken vinden grif aftrek. We mogen die evangelische predikanten uit Amerika niet over één kam scheren, maar bij velen loopt er een remonstrantse draad door hun prediking. Bogerman heeft de remonstranten door de voordeur weggestuurd, het is te vrezen dat we ze door de achterdeur weer hebben binnengelaten. We hopen hier in een volgend artikel op terug te komen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen