Boekbesprekingen

Bij uitgeverij Den Hertog verscheen een verklaring van het Hogepriesterlijk Gebed uit Johannes 17 door Maarten Luther. De vertaling is verzorgd en ingeleid door drs. K. Exalto. Het boek behoeft nauwelijks aanbeveling, want het heeft zijn waarde inmiddels wel bewezen. Na de eerste druk in 1989 beleeft het boek met deze uitgave reeds zijn vierde druk.

Ontstaan uit een serie preken

In 1528 en 1529 heeft Maarten Luther weken achtereen in de stadskerk van Wittenberg gepreekt. Als hoogleraar in de theologie had hij eigenlijk geen vaste gemeente, maar verving hij de stadspredikant Johannes Bugenhagen, die in deze periode meermalen afwezig was om buiten het keurvorstendom Saksen kerken te institueren en in verschillende streken van Duitsland de reformatie door te voeren.

Zo heeft hij ook in die periode een serie preken rondom Pasen gehouden over de laatste hoofdstukken van het Evangelie van Johannes. Deze preken werden uit Luthers mond opgetekend door zijn vriend en ambtsbroeder Caspar Cruciger en na controle door Luther zelf uitgegeven.

Crugicer heeft de preekvorm niet behouden, maar van het geheel een doorlopende verhandeling gemaakt. Toch is de preekvorm nog duidelijk te herkennen in de manier waarop de gemeente wordt aangesproken. Een mooi voorbeeld daarvan is Luthers behandeling van het eerste vers van het hoofdstuk: Dit heeft Jezus gesproken, en Hij hief Zijn ogen op naar de hemel. Hij vertelt aan de gemeente hoe hij zelf gewend is te bidden. Om de gedachten niet te laten afdwalen neemt hij het Onze Vader als uitgangpunt, waarvan hij elke bede uitbreidt met noden en behoeften die hem zelf betreffen en degenen voor wie hij bidt. Wie enigszins thuis is in de boeken van Luther, bemerkt dat er een overlap bestaat tussen deze behandeling en wat hij geschreven heeft in een boekje over het bidden, gericht aan zijn vriend Peter de barbier.

Het voordeel van het feit dat deze ver­ handeling van het Hogepriesterlijk gebed teruggaat op een serie preken, is dat de stijl heel direct, onderhoudend en eenvoudig is. Dit geldt ook voor de woordkeus. Dus vanwege de moeilijkheidsgraad hoeft men dit boek niet in de winkel te laten liggen.

Christus in Zijn Hogepriesterlijk ambt getekend

De stof van het boek handelt over een van de ambten van Christus, namelijk Zijn priesterlijk ambt als Voorbidder bij Zijn Vader voor Zijn Kerk. Terecht merkt Luther op dat we in de Bijbel wel veel kunnen lezen over de woorden die Jezus sprak en de wonderen die Hij deed, maar slechts weinig over hetgeen Hij tot Zijn Vader bad. Meerdere malen lezen wij dat Hij Zich afzonderde om te bidden, zonder dat de woorden die Hij sprak ons worden meegedeeld.

In Johannes 17 is dat anders. In het bijzijn van Zijn discipelen heeft Christus het werk dat Hij tot nog toe volbracht had, getoond aan Zijn Vader en op het moment dat Zijn lijden en sterven een aanvang zou nemen droeg Hij Zijn Kerk aan de trouwe zorg van Hem op. Enerzijds werd dit gebed om genadegaven voor de gelovigen opgezonden vanuit de gestalte als Knecht des Vaders. Maar anderzijds was dit bidden ook een eisen, als we bijvoorbeeld letten op de woorden Vader, Ik wil dat waar Ik ben, ook die bij Mij zijn, die Gij Mij gegeven hebt. Christus bood Zijn discipelen dus een blik in het Goddelijk raadsbesluit en de onderhandelingen van de Goddelijke Personen van eeuwigheid. De woorden uit Psalm 40: Zie Ik kom, in de rol des boeks is van Mij geschreven; Ik heb lust, o Mijn God, om Uw welbehagen te doen, ware in zekere zin al vervuld, maar stonden nu op het punt geheel in vervulling te gaan.

Lessen voor eenieder

Voor de discipelen moet het luisteren naar dit gebed een zeer bijzondere ervaring zijn geweest. Omdat zij nog voor het lijden en sterven en de opstanding stonden, zullen zij niet alles ten volle hebben verstaan. Voor Luther waren deze woorden een aanleiding om nog eens sterk te benadrukken dat de zaligheid alleen door het volbrachte werk van Christus verkregen kan worden en niet door onze eigen werken, gebeden en gestalten. Hij zegt: ’Zie niet om naar enig werk, maar zie alleen op dit ene, dat Hij door de Vader gezonden is. Al uw studies en oefeningen moeten aanvangen bij Christus en blijf daarbij! Willen uw eigen gedachten of uw verstand, of wie dan ook, u andere wegen wijzen en doen bewandelen, sluit dan uw ogen en zeg: Nee, ik wil en mag van geen andere God weten dan alleen van die God Die in mijn Heere Christus is!’

Voor Gods kinderen moet dit gebed een aansporing zijn om niet te rusten op iets buiten Christus’ Borgwerk en te mogen weten tot de Vader te zijn teruggebracht en in Zijn voorbede begrepen te liggen.

Voor degenen die hiervan iets kennen, kan het niet anders, of het Hogepriesterlijk gebed zal een bron van onuitsprekelijke troost en zekerheid zijn, want de zaligheid ligt in Christus voor eeuwig vast.

Voor onbekeerden van hart zou de Heere de inhoud van dit gebed kunnen gebruiken om hun ogen te openen en te laten zien wat zij missen.

Kortom: het boek bevat voor eenieder zeer wezenlijke zaken. De vertaling kenmerkt zich door een helder en bevattelijk taalgebruik. Verder geeft zij blijk van ervaring met Luthers stijl van schrijven en de manier waarop hij dacht en formuleerde. De inleiding biedt een overzicht van de kernpunten van Luthers theologie. Wij kunnen het boek dan ook van harte aanbevelen.

E. Kooijmans

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen