Koning Herodes: wie is wie?

Zowel in de beschrijvingen van het evangelie als in het boek de Handelingen der apostelen komen we personen tegen die aangeduid worden met de naam van ’koning Herodes’. Na een kerkdienst over de wijzen uit het Oosten rees de vraag: Wie is wie? In dit artikel gaan we kort in op het Herodiaans koningshuis en noemen we drie koningen Herodes, met van elk een typering

Een koningshuis

In het Nieuwe Testament komen drie koningen voor die aangeduid worden als koning Herodes, terwijl allerlei andere personen verwanten zijn van dit huis. ¹ De stamvader van dit koningshuis was Antipater. Hij wordt niet in de Bijbel genoemd. Het was een Edomitisch geslacht. In de tijd van het Nieuwe Testament wordt Edom aangeduid met Iduméa. Iduméa vormde bestuurlijk een geheel met Judéa.

De opkomst van de dynastie moeten we plaatsen in het jaar 63 voor Christus (v.Chr.). De koningen uit dit koningshuis waren vazallen van het Romeinse keizerrijk.

1. Herodes de Grote: wreed en angstig

De eerste koning Herodes over wie we in de Bijbel lezen, is Herodes de Grote (73 v.Chr.- 4 v.Chr. ² ), de man van de kindermoord in Bethlehem. Herodes de Grote was zo’n 25 jaar toen hij door zijn vader in het jaar 48 v.Chr. belast werd met het bestuur van Galiléa. Zes jaar later werd hij samen met zijn broer benoemd als tetrarch, dat is een viervorst 3 . In het jaar 39 v.Chr. kreeg hij de titel van koning van Judéa. Hij was inmiddels gehuwd met Mariamne, een van de minstens tien vrouwen die hij gehad heeft. 4

De Joden waren zeer tegen hem gekant vanwege zijn afkomst, maar ook vanwege zijn wreedheid. Als bestuurder kende hij een zekere voorspoed en had hij kwaliteiten. Zo wist hij de Joden gedeeltelijk voor zich te winnen door de tempel in Jeruzalem te herstellen, een project dat in 20 v.Chr. startte en duurde tot 64 n.Chr. Door allerlei familieverhoudingen, door jaloersheid en door angst voor het verlies van zijn troon, kwamen er in zijn familie bloedige taferelen voor. Hij doodde niet alleen een zoon van zijn moeder, maar ook zijn vrouw Mariamne en later twee van zijn zonen.

De kindermoord te Bethlehem viel in het laatst van zijn regeringsperiode, toen hij reeds hoog bejaard en ernstig ziek was. De angst voor het verlies van zijn troon zat er blijkbaar diep in. Als een gekroond werktuig van satan deed hij een aanslag op de geboren Koning der Joden. Niet lang daarna overleed hij.

2. Herodes Antipas: een koning met een open geweten

In de tweede plaats komen we in de Schrift Herodes Antipas (20 v.Chr.- 39 n.Chr.) tegen. Hij was de koning die betrokken was bij de dood van Johannes de Doper en van de Heere Jezus. Herodes Antipas was een zoon van Herodes de Grote. Toen Herodes de Grote in 4 v.Chr. stierf, erfden enkele zonen een deel van het koninkrijk van hun vader. Herodes Antipas kreeg Galiléa en Perea onder zijn beheer, ⁵ waarover hij een aantal jaren regeerde.

Onder de regering van deze koning Herodes vindt de omwandeling van de Heere Jezus plaats. Na een echtscheiding werd Herodes ingepalmd door Heródias, de vrouw van zijn broer Filippus. Door haar komt Herodes in conflict met Johannes de Doper. Van deze Herodes meldt de Schrift: Want Herodes vreesde Johannes, wetende dat hij een rechtvaardig en heilig man was, en hield hem in waarde; en als hij hem hoorde, deed hij vele dingen, en hoorde hem gaarne. Hij miste de moed om de eed tegenover Salóme te breken, met het gevolg dat Johannes de Doper onthoofd werd. Dit gebeuren heeft hem niet zomaar losgelaten: toen hij over Jezus hoorde, kwam de gedachte bij hem boven dat Johannes de Doper uit de dood was opgestaan. Door de Heere Jezus werd hij vanwege zijn listigheid en boosheid een vos genoemd. Toen Herodes Jezus ontmoette in de laatste dagen van Zijn leven, verklaarde Herodes Hem onschuldig. Na Jezus’ veroordeling werden Pilatus en Herodes opnieuw vrienden.

3. Herodes Agrippa I: eerzuchtig

Na Pinksteren krijgt de Nieuwtestamentische gemeente te maken met Herodes Agrippa I (10 v.Chr.-44 n.Chr.), een kleinzoon van Herodes de Grote. Van hem lezen we in Handelingen 12. Hij is de koning die de apostel Jacobus doodde en die Petrus in de gevangenis liet opsluiten. De Schrift vermeldt ook waarom hij dat deed: hij zocht de gunst van de Joden, en daarmee hun eer. Dat komt nog scherper tot uitdrukking bij zijn dood. Tijdens de schouwspelen die in Cesaréa werden gehouden, hield hij een rede. Het volk juichte hem toe: Een stem Gods en niet eens mensen. Op dat moment sloeg de engel hem omdat hij Gode de eer niet gaf. Als gevolg ervan stierf hij.

Het einde van het koningshuis

De laatste koning uit het koningshuis is koning Agrippa geweest (27-92 n.Chr.). Van hem lezen we in de geschiedenis van Paulus in Handelingen 26. Hij was de zoon van Agrippa I en dus de achterkleinzoon van Herodes de Grote. Hij was de koning aan wie Paulus de vraag stelde: Gelooft gij, o koning Agrippa, de profeten? Ik weet dat gij ze gelooft. Waarna Agrippa de gedenkwaardige woorden sprak: Gij beweegt mij bijna een Christen te worden. Met zijn dood verdween het koningshuis van de Herodianen. Ook van dit koningshuis gold zo heel indringend wat van u, van jou en van mij geldt:

Voorgeslachten kwijnden henen,

En wij bloeijen op hun graf;

Ras zal ’t nakroost ons bewenen:

’t Mensdom valt als blaad’ren af.

’t Stof, door eeuwen saamgelezen,

Houdt hetzelfde graf bewaard:

Buiten U, o eeuwig Wezen!

Ach! wat was de mens op aard!

Noten

1. Voor een uitgebreide stamboom zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Herodes_de_Grote

2. De opsteller van de christelijke jaartelling, een monnik die in de zesde eeuw leefde, wilde uitgaan van het jaar waarin Jezus geboren werd. Hij heeft dat jaar niet precies geweten. Matthéüs vermeldt dat Jezus geboren is in de tijd dat Herodes de Grote nog leefde. Deze is in het jaar 4 v. Chr. gestorven.

3. De aanduiding viervorst werd gebruikt voor een vazalkoning in het Romeinse rijk. Het was de laagste van de drie koningstitels die voor vazalkoningen werd gebruikt.

4. Flavius Josephus noemt de tien vrouwen.

5. Antipas’ broer Archelaüs werd korte tijd koning over Judéa, Iduméa en Samaria, terwijl zijn broer Filippus het bestuur over de Golanhoogte kreeg, een gebied dat een deel van Syrië omvatte.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen