Ds. J. Pannekoek (1916 - 1971) - 1

Het was 16 januari vijftig jaar geleden dat ds. J. Pannekoek in het ziekenhuis van Chilliwack (Canada) het tijdelijke met het eeuwige mocht verwisselen. Hij was nog maar 54 jaar oud en slechts 5 jaar en 3 maanden dominee geweest.

De Heere zegt: Mijn raad zal bestaan en Ik zal al Mijn welbehagen doen (Jes. 46:10). Hij leidde ook het leven van Zijn kind en knecht naar Zijn heilige wil en welbehagen.

Tot hiertoe en niet verder

Het is al een onbegrijpelijk wonder dat de Heere wilde ingrijpen in het leven van de kleine Jan Pannekoek. Hij was – zoals wij allen – in zonden ontvangen en geboren. Hij groeide op in Zierikzee en werd nogal bekend vanwege zijn kwajongensstreken. Zelf zei hij daarvan: ”Mijn weg was toen, hoe jong ik ook was, zeer brutaal. Als God ons niet te sterk was geworden, zou het geen wonder geweest zijn, als wij ons dood gezondigd hadden.”

Maar het grote en onverdiende gebeurde. Toen hij 10 jaar was, kreeg hij een nieraandoening. Dit was het middel dat Jan niet verder kon leven zoals hij gewend was. Hij dacht dat God zo’n zondaar als hij niet langer verdragen kon. Hij had de eeuwige dood verdiend. Grote droefheid vervulde zijn hart. Huilend lag hij vaak in zijn bed.

En als hij zich overdag weer eens baldadig liet gaan, had hij er al snel verdriet over. Hij vluchtte dan wel eens naar het Slingerbos op de vestingwal van de stad. Daar had hij een plekje tussen de struiken, waar hij de Heere smeekte om vergeving.

Gemis

Er was een groot gemis in zijn ziel gekomen. Een honger naar het Woord van God en een dorst naar het levende water. Hij deed er alles aan om maar verzadigd te worden. Hij kwam – zoals hij zelf zei – in het ’werkhuis’ terecht en werd een bekeerde jongen in eigen oog én in dat van anderen. Maar de Heere gebruikte ds. Fraanje om alles van hemzelf weer af te nemen. Dat viel niet mee, maar was wel nuttig.

Nog maar veertien jaar was hij, toen hij met Gods heiligheid en rechtvaardigheid te doen kreeg. Hij voelde zich voor eeuwig verloren. Hij zag dat als zijn welverdiende straf. Het was hem een wonder dat de Heere hem nog liet leven. En toch was zijn ziel vervuld met een intense droefheid naar een onbekende God.

Wond’ren doet op wond’ren horen

Het behaagde de Heere om Zijn kind nog verder te leiden. Zelf mocht hij daar later eenvoudig van spreken: ”Toen ik 17 jaar was, moest ik met alles verloren gaan. De banden der hel en des doods hadden mij toen bevangen. O bange tijd! De Heere bracht mij bij Adams val. Ik was voor eeuwig verloren. De liefde voor Gods heilige, beminnelijke deugden won mij in om mijn ondergang in de hel eeuwig goed te keuren. En toen, van achter het Goddelijk recht onkreukbaar, openbaarde Zich die dierbare Borg, als het Lam Gods, Dat de zonden der wereld wegneemt. Jesaja 53 werd het heiligdom waar God mij inleidde. In weken zag ik niemand dan Jezus alleen. Daar zwemmen zij in Zijn liefdesuitlatingen in hun ziel. Zij roepen uit: O, al wat aan hem is, is gans begeerlijk! Zulk Eén is mijn liefste, gij dochters van Jeruzalem.”

Zijn schuld nog niet vergeven

Het was een goede tijd voor Jan Pannekoek. Veel mocht hij spreken met Gods kinderen. Hij kreeg ook leerzame lessen van hen. Maar vooral, de Heere Zélf onderwees hem: ”Ik had gedacht dat het zo blijven zou. De schuld was bedekt, niet vergeven. Doch o, de inklevende zonde, die altijd blijvende ballast, ging weer leven. O bange tijd! Alles droogde op. Jezus verbergt Zich. Gods recht openbaart zich als nog onvoldaan en zij missen de kwitantie van betaling. O, mijn vrienden, hier wordt de ware bekommering des harten geboren.”

In het ambt

Begin 1947 werd Pannekoek gekozen tot diaken van de Gereformeerde Gemeente te Zierikzee. Hij kreeg vrijmoedigheid dit met Gods hulp aan te nemen.

Maar… het was de gewoonte dat een diaken in de middagdienst een preek las en voorging in het gemeenschappelijke gebed. Wat zag hij daar tegenop. En tóch, de Heere stond hem bij en deed hem gevoelen dat hij dit werk niet in eigen kracht hoefde te doen.

Een jaar later werd hij tot ouderling verkozen. Hij durfde niet te weigeren. Voortdurend had hij de Heere nodig, ook bij het andere ambtelijke werk, zoals catechiseren, huisen ziekenbezoeken.

Wat zag hij vaak ook tegen het Avondmaal op: ”Als het donker is, kan ik echt niet zien.” Maar wat deed de Heere het dikwijls meevallen, zodat een dominee later mocht getuigen: ”Wij hebben menigmaal het heilig Avondmaal met hem gevierd, ook in Zierikzee. Dan mochten er wel ogenblikken zijn, dat wij toch in die eeuwige tabernakelen kregen in te blikken en dat wij dan mochten geloven, dat wij daar nog eens komen zouden.”

Ziekenhuis

Toen zijn nierziekte weer de kop op stak, moest hij naar het ziekenhuis. In dit zure mocht hij hemels zoet ervaren: ”In 1955 is er wel iets gebeurd om nooit te vergeten. Het was een nadere onderwijzing; ik zeg niet afhandeling. Ik kroop van de niersteen door bed; nergens verlichting. De Heere sprak: De smarten dergenen die een andere God begiftigen (dienen), zullen vermenigvuldigd worden. Toen werd God rechtvaardig en ik helwaardig. O, dat lieve recht!

Toen werd ik ingeleid in dat volbrachte werk des Middelaars. O, hemelsgezind! De pijn was ondraaglijk, doch, o, die liefdesuitlatingen door inleidingen in het wijnhuis. Hij omhelsde mij: een vuile, onreine zondaar. Ik kleefde Hem aan. Alles was goed. De pijn was vreselijk, doch de uitstortende liefde Gods uit het volbrachte werk des Middelaars veel groter.”

In deze tijd ging de Heere ouderling Pannekoek steeds meer wijzen op een volgend deel van Gods weg met hem. Maar daarover de volgende keer D.V.

NB Met toestemming van de uitgever is voor deze artikelen gebruik gemaakt van het boek: Gij hebt mijn omzwerven geteld, tweede, herziene druk, Gebr. Koster, Barneveld 2019

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen