De plaats van de vrouw in de gemeente

In een gesprek met een ouderling uit een van onze gemeenten werd een vraag gesteld over de plaats van de vrouw. De vraag suggereerde dat de rol van de vrouw in de kerk binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland nihil is. Omdat ook anderen met deze vraag zouden kunnen worden geconfronteerd, willen we hier aandacht aan besteden. Hoe is dit in werkelijkheid? In dit artikel ga ik eerst in op het gebruik van het woord ‘rol’. Vervolgens zeg ik iets over de ambtelijke structuur van de kerk. In de derde plaats wijs ik op de plaats die de vrouw in de gemeente heeft.

Rol

Eerst iets over het woordgebruik. Persoonlijk spreek ik liever over de fúnctie, de ópdracht, de táák, de róeping van man en vrouw, dan over de ról van man en vrouw. In het bedrijfsleven wordt in de laatste decennia meer over ‘rollen’ gesproken. Dit heeft een doel. Er wordt voor het woord ‘rollen’ gekozen vanuit de wens om meer flexibiliteit aan te brengen in het personeelsbestand. Taken en opdrachten kunnen worden uitgewisseld. Een bedrijf kan op deze wijze flexibeler met de inzet van haar teamleden omgaan. Het moet ons alert doen zijn. Daarom spreek ik liever niet over de rol van man en vrouw. Rollen kun je gemakkelijk inwisselen en omruilen. Man en vrouw kunnen dan hun verantwoordelijkheden uitruilen. In het meest extreme geval is vader dan de hele week thuis en zorgt hij voor het huishouden en de kinderen, en is de moeder heel de week buitenshuis werkzaam in haar beroep. Nu, zo moet het niet. Dat behoeft onder ons toch geen toelichting? Daarom spreken we liever over de roeping van de man en van de vrouw: uiteindelijk gaat het over Góds roeping.

Ambten in de kerk

De vraagsteller naar de rol van de vrouw in de kerk suggereerde dat de rol van de vrouw nihil is. Laten we eerst ingaan op de vraag met het oog op de ambtelijke structuur in de kerk. Inderdaad, in de Gereformeerde Gemeenten in Nederland zijn geen vrouwelijke ambtsdragers, en zullen nooit vrouwelijke ambtsdragers komen. Op het moment dat dat wél zo zou zijn, zou het eerlijk zijn om het woord ‘Gereformeerd’ uit de naam van ons kerkverband te verwijderen. De ambtsstructuur zoals deze in onze gemeenten bestaat, is Bijbels gefundeerd, en heeft nader gestalte gekregen in de tijd van de Reformatie. De Reformatie ging in alles terug naar de Schrift, ook voor wat betreft de ambtelijke structuur. Het is Bijbels dat vrouwen geen ambtsdrager in de gemeente kunnen worden. We zien dan ook in het Nieuwe Testament geen vrouwelijke ambtsdragers: geen discipelen, geen apostelen, geen diakenen, geen ouderlingen. Wat we wel lezen zijn de zogenaamde ‘zwijgteksten’: Ik schrijf ze uit, mede met het oog op de huidige tijdgeest die doorwerkt in protestants Nederland. Dat uw vrouwen in de gemeenten zwijgen; want het is haar niet toegelaten te spreken, maar bevolen onderworpen te zijn, gelijk ook de Wet zegt. En zo zij iets willen leren, laat haar te huis haar eigen mannen vragen; want het staat lelijk voor de vrouwen dat zij in de gemeente spreken (1 Kor. 14:34-35).

Een ander gedeelte over de vrouw in het algemeen en in de gemeente in het bijzonder, lezen we in 1 Timótheüs 2:9-15. Ik realiseer me, dat als ik dit stukje in zijn geheel overneem, we de tijdgeest op een ontzaglijke manier tegen hebben. Ook de tijdgeest zoals deze in onze harten en levens is doorgesijpeld. Maar laten deze woorden ons dan ook tot bezinning dienen. Het gaat om wat Gód wil. Om wat Hij in Zijn onveranderlijk en eeuwigblijvend Woord zegt:

Desgelijks ook dat de vrouwen in een eerbaar gewaad met schaamte en matigheid zichzelven versieren, niet in vlechtingen des haars, of goud, of parelen, of kostelijke kleding, maar (hetwelk den vrouwen betaamt die de godvruchtigheid belijden) door goede werken. Een vrouw late zich leren in stilheid, in alle onderdanigheid. Doch ik laat de vrouw niet toe dat zij lere, noch over den man heerse, maar wil dat zij in stilheid zij.

Want Adam is eerst gemaakt, daarna Eva. En Adam is niet verleid geworden, maar de vrouw verleid zijnde, is in overtreding geweest. Doch zij zal zalig worden in kinderen te baren, zo zij blijft in het geloof, en liefde, en heiligmaking, met matigheid (1 Tim. 2:9-15).

Plaats in de gemeente

Deze duidelijke en onderscheidende woorden willen echter niet zeggen, dat de plaats van de vrouw in de gemeente ‘nihil’ is. Integendeel. De woorden van God betekenen niet dat elke vrouw, en ik zeg het nu maar even beeldend, op elk moment als een stil en onderworpen mensje haar mond moet houden. Diepe afkeer hebben we zelfs van uitdrukkingen als ‘het enige recht van de vrouw is het aanrecht.’ Afschuwelijk. Onbijbels. Onchristelijk.

Door de hele Schrift zien we dat allerlei vrouwen een belangrijke plaats hebben in de heilsgeschiedenis en in de gemeente. Zeer bekend is de uitdrukking ‘moeder in Israël’. Als in het boek Richteren over Debora gesproken wordt, blijkt dat velen onder het volk de weg naar haar tent wisten als ze in problemen zaten. Ze had blijkbaar de wijsheid om mensen te helpen, te raden, etc. Ook hebben vrouwen rond de Heere Jezus een belangrijke plaats ingenomen. Ze hebben Hem gediend van hun goederen (Luk. 8:3). Eén heeft Zijn voeten gewassen en gezalfd (Luk. 7:38). Een ander heeft Hem gezalfd tot een voorbereiding voor Zijn begrafenis (Mark. 14:3). Ze hebben zelfs na Zijn dood nog Zijn lichaam willen balsemen (Luk. 24:1), en behoorden tot de eersten die Hem na Zijn opstanding hebben ontmoet (Mark. 16:9). We zien deze diensten van vrouwen aan Christus en Zijn discipelen in vergelijkbare vorm terugkomen in de brieven van Paulus.

Gezegend is de plaatselijke gemeente als er niet alleen van God bekeerde ambtsdragers mogen zijn, maar er ook vrouwen zijn die God vrezen, en misschien zelfs een of enkele moeders in Israël, die niet alleen een luisterend oor en een praktische en hulpvaardige inslag hebben, maar ook onderscheidende kennis in het geestelijk leven hebben. Dat geldt vanzelfsprekend niet alleen voor gehuwde vrouwen, maar net zo zeer voor ongehuwde vrouwen of getrouwde vrouwen die geen kinderen hebben.

Een zeer belangrijke taak

Een zeer belangrijke taak, ook ten behoeve van de gemeente, is de functie van moeder in het gezin (in het geval een vrouw gehuwd is en kinderen heeft). Van de gezinnen is lange tijd gezegd dat ze ‘de hoeksteen van de samenleving’ zijn. Zo zijn de scholen de ‘planthoven der kerken’. Maar zo kan ook van de gezinnen gezegd worden dat ze ‘geestelijke kwekerijen’ behoren te zijn, waar ouders samen de ‘plichten der ouders’ kennen en vervullen. Daarom is het veruit het belangrijkst voor een gehuwde vrouw en moeder dat zij niet alleen haar huishouden regeert, maar in het bijzonder ook haar kinderen opvoedt. Ook hiervan geldt dat dit dwars tegen de tijdgeest ingaat, waarin van de vrouw verwacht wordt dat ze ook haar carrière plant en waarin zelfontplooiing hoog in het vaandel staat.

Deze plaats van de vrouw in het gezin is essentieel. Voor haarzelf. Voor de kinderen. Voor de samenleving. Voor de kerk. Gezegend is het gezin waar moeder er voor haar kinderen is.¹ Een gezin, waarin de moeder de samenbindende factor is. Waar de moeder er ís. De moeder die niet alleen de kinderen voortbrengt, maar ook voedt, kleedt en opvoedt. Een moeder die haar kinderen leert eten en leert praten (moedertaal!), leert bidden en leert zingen. Een moeder die de kinderen de eerste tijd zo nodig naar school brengt en ze ook weer ophaalt. Die moeder die in de schooljaren van haar kinderen een welkom thuis en een luisterend oor biedt. Dat welkom thuis en dat luisterend oor blijven van betekenis als de kinderen straks in het voortgezet onderwijs zitten. De belangstelling van moeder voor het leerwerk van haar kinderen, voor het bezoeken van catechisatie en vereniging, en voor alles wat de kinderen bezighoudt, is essentieel voor een evenwichtige ontwikkeling van de kinderen. Een luisterend oor. Een liefdevolle bemoediging. Een zachte bestraffing. Welk gezin kan een moeder missen?²

Terzijde noem ik de mogelijkheid dat jongere en oudere opvoedende moeders elkaar in gemeenteverband ontmoeten om vragen rond het moederschap met elkaar te bespreken.³

Andere taken van de vrouw in de gemeente

Hoewel de vrouw geen plaats heeft in de ambtelijke structuur van de gemeente, kunnen vrouwen, gehuwd of ongehuwd, ook andere belangrijke taken in de gemeente uitvoeren. Zo is er in menige kerkelijke gemeente een onmisbaar netwerk van kerkelijke hulpverlening, waarvan je niet meer kunt indenken dat dit niet zou bestaan.

Jongere en oudere vrouwen vervullen soms ook belangrijke plekken in de opvoeding van de kinderen en jonge mensen, door de leiding op zich te nemen van kinder- en jongerenbijeenkomsten.

Ook bestaan er in behoorlijk wat gemeenten netwerken of verenigingen van vrouwen die samenkomen om arbeid te verrichten voor bijvoorbeeld de zending, de verre naaste, etc.

Je moet wel lef hebben om deze taken ondergeschikt te noemen, of zelfs het woord ‘nihil’ te gebruiken.

Ter afronding

We moeten nodig afronden. We danken de vraagsteller die aan een van onze broeders een vraag stelde en die ons de aanleiding gaf om, zoals de koning Lemuël dat in Spreuken 31 deed, te spreken over de lof van ‘deugdelijke’ vrouwen en moeders in gezin en gemeente.

Noten

1. Ik ga in dit artikel voorbij aan de roeping van de vader. En ook aan de pijn van ‘gebroken’ gezinnen, waar een van de ouders alleen voor de opvoeding komt te staan.

2. Met bewogenheid denk ik aan gezinnen waar de plaats van de moeder leeg is.

3. Dat kan ook breder: vaders en moeders ontmoeten elkaar in het kader van het traject Schouder aan schouder.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen