Boekbesprekingen

Robert Murray M’Cheyne, Preken over het Nieuwe Testament, De Banier - Apeldoorn, 2023, 323 blz., € 24,95.

De op 29-jarige leeftijd overleden begaafde Schotse predikant ds. Robert Murray M’Cheyne (ook wel geschreven als MacCheyne en McCheyne; 1813-1843) zal bij velen bekend zijn door zijn gedicht ‘Eens was ik een vreemd’ling voor God en mijn hart’. Momenteel wordt een serie prekenbundels van hem uitgegeven die voor het eerst in het Nederlands vertaald zijn. Deel 2 bevat 48 preken over het Nieuwe Testament waarvan dertien uit 1 Petrus. Eigenlijk betreft het slechts enkele preken en voor het overige nagelaten (uitgebreide) preekschetsen. Dat betekent dat de lengte van de ‘preken’ erg varieert, terwijl ook de ‘geestelijke diepgang’ nogal wisselt. We nemen aan dat hij bij het spreken over geestelijke zaken geen uitgebreide aantekeningen nodig had.

Het is algemeen bekend dat de preken van M’Cheyne voluit christocentrisch zijn. ‘Alleen in Christus kan een arme ziel rust vinden’ (p. 89). ‘Er is zoiets als een levende vereniging met Christus. Ieder die door Christus verlost is, is voor de eeuwigheid aan Hem verbonden’ (p. 319). Duidelijk wordt gewezen op het noodzakelijke ontdekkende werk van de Heilige Geest. ‘De banden des doods hadden mij omvangen, en de angsten der hel hadden mij getroffen; ik vond benauwdheid en droefenis. O, mijn vrienden, als u nog nooit zo’n ontdekking hebt ervaren, in welke mate ook, dan is de Geest nog niet Zijn zaligmakende werk in uw ziel begonnen’ (p. 112). ‘Hebt u nooit een dergelijke verandering ervaren, een verandering van de dood naar het leven, van de duisternis tot het wonderbaar licht, van de pijnen van de hel in ons tot de vreugdevolle hoop op de hemel? O, dan bent u een vreemdeling van het zaligmakende werk van de Geest’ (p. 113).

M’Cheyne ging eerlijk met zijn hoorders om en benoemt tal van zaken die hij waarschijnlijk in zijn gemeente tegenkwam. ‘Er zijn heel veel mensen die wel van de hel, maar niet van de zonde verlost willen worden door Christus’ (p. 317). Of men maakt een grond van ‘wonderlijke veranderingen’. Preek 11 is geheel gewijd aan de bijna christen. ‘De diepste plaats in de hel zal zijn voor bijna christenen. Dat is strikt rechtvaardig. (…) En wie heeft zoveel zonde als de ziel die het dichtst bij Christus komt, enz.’ (p. 108). De jeugd kreeg bij hem bijzondere aandacht. Voor de bekering ‘is er geen tijd zo geschikt als de tijd van uw jeugd. (…) Overtuiging van zonde en gerechtigheid wordt het gemakkelijkst gewerkt in het jeugdige gemoed. (…) Mijn jonge vrienden, dit is jullie dag van genade. Bedenk dat deze dag spoedig voorbijgaat. De schemering valt bijna in, enz.‘ (p. 92). Al zijn het veelal geen uitgewerkte preken, de inhoud van de ‘preekschetsen’ biedt in veel gevallen stof tot overdenking/meditatie en hopelijk ook tot ontdekking en vertroosting. Het zou handzaam zijn dat in de inhoudsopgave niet alleen het thema van de preek maar ook de Bijbeltekst wordt opgenomen.

W. Visser, Asaf…. m’n tweelingbroer, Psalm 73, Van Velzen - Krabbendijke, 2023, 86 blz., € 13,90.

Psalm 73 is een van de bekende psalmen van Asaf. Hij beschrijft hierin zijn aanvechtingen, zijn twijfels, zijn zelfontdekking, maar ook hoe het anders werd toen hij in Gods heiligdommen inging. De inhoud van deze psalm is voor dhr. Visser, de auteur van dit boekje, betekenisvol, vandaar waarschijnlijk ‘m’n tweelingbroer’. Hij geeft in veertien korte hoofdstukken een eenvoudige verklaring van deze Psalm, zo veel mogelijk toegespitst op de realiteit van alle dag en persoonlijke ervaringen. In een apart hoofdstuk wordt ingegaan op de voorzienigheid aan de hand van Zondag 10 van de Heidelbergse catechismus. Er kunnen in het leven veel waaromvragen zijn; voorbeelden worden concreet benoemd. Voor Gods Kerk ‘blijft dat toch een vaste zekerheid: in God wordt geen onrecht gevonden! (p. 44). Aan de hand van Psalm 73:10 wordt ingegaan op het misbruik van de tong, namelijk liegen, bedriegen en roddelen. Visser is van mening dat er door middel van de roddel veel kapot wordt gemaakt, ook in het kerkelijk leven. ‘Er wordt wat gekletst over dominees, ouderlingen en diakenen. (…) Niet alleen over ambtsdragers wordt er trouwens veel negatiefs verspreid, maar ook over zoveel andere mensen. (…) Het is hem (de duivel; wv) er juist om te doen dat wij maar heel druk zijn met een ander. Dan kom je namelijk niet aan jezelf toe! (p. 36).

Het voornaamste in dit boekje is echter dat ondanks alles wat Asaf is overkomen, het werk Gods aan hem verheerlijkt, helder tot uitdrukking mocht komen. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een psalmvers (bijna altijd uit psalm 73) en ‘om over te mediteren’ een passend stukje uit een oudvader of een gedicht. Zoals bijvoorbeeld van M. Henry: ‘Onze rampen zijn slechts weinige en duizendmaal verdiend; onze zegeningen zijn vele en duizendmaal verbeurd’ (p. 26). Ds. D.E. van de Kieft heeft het boekje van een ‘Ten geleide’ voorzien. We sluiten ons aan bij zijn wens. ‘We wensen alle lezers toe, dat we troost mogen scheppen uit dit boekje. Niet omdat we ons herkennen in de opstandige Asaf; helaas woont die in ons aller hart. Maar we wensen u toe, dat u de God van Asaf mag (leren) kennen, die Zijn volk door Zijn rijke genade in Zijn heiligdommen brengt, enz.’ (p. 5).

M.J. Ruissen, De plichten der ouders (Jacobus Koelman), Naverteld voor opvoeders en kinderen, De Ramshoorn – Goes, 2023, 172 blz., € 17,50. (paperback)

Van ‘De plichten der ouders’ van ds. Jacobus Koelman (1632-1695) zijn, na de eerste druk in 1679, vele herdrukken verschenen. Ondanks de kundige herschrijving in 1982 blijft waarschijnlijk bij velen enige inspanning bij het lezen nodig. Dit boek is door deskundigen buiten onze gezindte beschouwd als een hand leiding met blijvende actualiteitswaarde voor christelijke opvoeding. In de loop der jaren is in verschillende artikelen in De Wachter Sions in positieve zin ernaar verwezen.

In de huidige uitgave heeft dhr. Ruissen de hoofdlijn van het boek van Koelman ‘naverteld’ voor de ouders, maar ook voor de jeugd. Zijn ‘doel is dat men het origineel weer gaat waarderen’ (p. 7). Vergelijking met het origineel leert dat het vrij zorgvuldig is gebeurd, al blijven de gemaakte keuzes subjectief. Soms ontkomt de verteller er niet aan een eigen invulling te geven, zoals op blz. 64 over de nodiging van de dominee in zijn preek. De subtitel van het originele boek is ‘in kinderen voor God op te voeden’. Naast waardevolle opvoedkundige adviezen – en dat van een man wiens huwelijk kinderloos bleef – krijgen onderwerpen als het gebed, de ernst van de zonde en de noodzaak van bekering speciale aandacht. Koelmans standpunt inzake de feestdagen en de formuliergebeden komt herhaaldelijk terug. Bij het advies om kinderen niet te laten snoepen in de kerk zullen velen glimlachen. Overigens, de aanbeveling om kinderen tijdens de dienst gedeelten van de preek te laten opschrijven is verrassend actueel. De boeken die hij noemt om de kinderen te laten lezen, zullen nu bij veel ouders niet in de boekenkast staan (bijv. het Martelarenboek, Guthrie, enz.). De oorspronkelijke uitgave bevatte ook een ‘Drieërlei catechismus’ en ‘Twintig voorbeelden van godzalige en vroeg stervende jonge kinderen’. Het ‘Catechisatieboekje voor kleine kinderen’ is in het huidige boek opgenomen. De ‘Twintig voorbeelden’ zijn recent apart uitgegeven.

Onze wens is dat dit makkelijk leesbaar boek aanleiding zal zijn om het oorspronkelijke boek van Koelman ter hand te nemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen