Andere huidskleur

Een donkere huidskleur

In het artikel van 13 juli 2023 schreef ik in deze rubriek over het maken van excuses, waarbij ook enkele zinnen zijn geschreven over de ‘vloek van Cham’. Bijbelgetrouwe christenen worden er namelijk van beschuldigd dat ze de vloek van Cham gebruiken om zwarte medemensen te minachten. Daar zouden bijv. Joh. Vreugdenhil als schrijver van Bijbelse verhalen voor kinderen en het leerboekje van Namen en Feiten zich ook schuldig aan maken. Daarvan schreef ik dat dat onterecht is, en dat er bij ons geen neerbuigende en veroordelende houding mag zijn richting de nakomelingen van Cham.

Een lezer reageerde dat hij het eens was met wat in het artikel gesteld werd, maar dat hij er graag aandacht voor zou willen vragen dat er volgens hem (in het verleden) op onze scholen wel degelijk werd voorgehouden dat de ‘zwarte’ huidskleur van mensen een gevolg was van de vloek op Noachs zoon Cham. En dat dat niet terecht is, is al eerder duidelijk gemaakt in een artikel in het GBS-blad StandVastig van juni 2019, geschreven door drs. L.J. van Belzen.

Dezelfde lezer, die enkele pleegkinderen met een donkere huidskleur heeft, beschreef een triest feit. Deze kinderen komen bijna wekelijks thuis met de boodschap dat ze worden uitgescholden vanwege hun huidskleur, ook op de reformatorische school waar ze zitten. Hij schreef onder andere: ‘Zou het een rol mee kunnen spelen dat er thuis (ook door ouders) makkelijk opmerkingen worden gemaakt over kleurlingen? Ik merk namelijk in mijn directe omgeving dat ook volwassenen het volstrekt normaal vinden om “anders” te spreken of “grapjes” over mensen met een andere huidskleur te maken. En dat is vaak niet eens bewust kwetsend bedoeld, maar veel meer ondoordacht en niet beseffend wat zo’n opmerking/”grap” doet en wat het inhoudt. (…) Dat nemen kinderen van volwassenen weer automatisch over, waardoor deze moraal onder ons in stand wordt gehouden. Het zal ongetwijfeld niet de enige reden zijn. Maar ik ben er wel van overtuigd dat dit wel een belangrijke voedingsbodem is voor discriminatie, ook onder onze kinderen.’

In dit artikel ga ik eerst in op de misvatting dat de zwarte huidskleur het gevolg is van Chams zonde en de daarover uitgesproken vloek. Daarna sta ik stil bij het spreken over ‘kleurlingen’.

Huidskleuren

Nergens in de Bijbel is grond te vinden voor de gedachte dat de zwarte huidskleur het gevolg is van de vloek over Cham, of: de vloek over diens zoon Kanaän (Gen. 9:25), zijn vader Cham en zijn nakomelingen (kanttek. 34). De verschillende huidskleuren hebben een natuurlijke oorzaak. Waarschijnlijk waren Noach en zijn gezin middelbruin. Na de Babylonische spraakverwarring zijn hun nakomelingen in kleine groepen verspreid gaan wonen op de aarde. Daarna ontwikkelden zich variaties in huidskleur: blank, bruin en geel in allerlei tinten. In grote lijnen zijn er twee oorzaken voor de verschillende huidskleuren te onderscheiden: de blootstelling aan zonlicht en de menselijke genen. Niet het wel of niet vervloekt zijn, maar de hoeveelheid geproduceerde ‘melanine’ is de belangrijkste factor die de huidskleur bepaalt. Hoe meer melanine, hoe donkerder de huid. De hoeveelheid melanine kan door blootstelling aan zonlicht groter worden. Een donkere huidskleur beschermt beter tegen ultra violet licht en levert daardoor minder kans op huidkanker op. Ieder mens draagt bovendien enkele genen bij zich die de huidskleur bepalen. Die genen zijn niet pas ontstaan na de vloek over Cham, maar ingeschapen in de mens. Binnen de verschillende groepen mensen hebben zich daardoor verschillende huidskleuren ontwikkeld. De donkere huidskleur is dus geen gevolg van de vloek over Cham. Tussen haakjes: we kunnen er van uitgaan dat Jezus geen blanke huids kleur heeft gehad zoals wij die hebben. Hij zal net als alle andere mensen in het Midden-Oosten donker getint zijn geweest. Laten we dus maar geen etiket op grond van de huidskleur van beter of slechter, christelijk of niet-christelijk of wat dan ook plakken.

De vloek over Cham – oorzaak en inhoud

Het is goed om stil te staan bij de oorzaken van het uitspreken van de vloek door Noach. Het geeft ons reden om ons niet te verheffen boven Cham en zijn nakomelingen. In Gen. 9:22 worden twee oorzaken genoemd: (1) Cham kijkt naar de naaktheid van zijn vader en (2) hij vertelt het tegen zijn broers.

De eerste zonde van Cham in deze geschiedenis was het kijken naar de naaktheid. Onze tijd is er vol van. Het kijken naar naaktheid is nog nooit zo makkelijk geweest als nu. Sociale media gaan daarin voorop. Hoewel broeken vanwege het natuurlijke onderscheid in geslacht niet gedragen behoren te worden door vrouwen en meisjes, wekt de kleding van veel christelijke vrouwen en meisjes meer lustgevoelens op dan veel ‘wereldse’ kleding. Is het geen vloek als de Heere daardoor met Zijn Geest wijkt uit onze gezinnen en kerken? De Kanaänitische volken zijn ten onder gegaan aan seksuele uitspattingen. Het is een van satans invloedrijkste listen. Waar gaat het met ons (reformatorisch) volk(sdeel) naar toe?

De tweede oorzaak van de vloek is het feit dat Cham de schande van zijn vader doorvertelt aan zijn broers. Dat hij daar verkeerde bedoelingen mee had, is duidelijk: hij liep niet mee met zijn twee broers om het naakte lichaam van vader met een kleed te bedekken. Hoewel zijn vader een grote dwaasheid had begaan, had de reactie van Cham anders moeten zijn. Maar nee, hij bespotte zijn vader. Hij tastte het gezag van zijn vader aan. Het is een zonde die, sneller en diepgaander dan we in de gaten hebben, onze gezinnen, scholen, kerken en ons denken over de overheid infecteert. Is het ook hier geen vloek dat de Heere wijkt uit onze gezinnen, kerken, scholen en politieke vergaderzalen?

De kanttekenaren schrijven wat de door Noach uitgesproken vloek inhoudt (kanttek. 34): ‘… hatelijk voor God, verachtelijk bij de mensen, ongelukkig op de aarde, in zichzelven en de zijnen’. Er is niets te lezen over de huidskleur! Laten we ons maar afvragen of wij onszelf niet hatelijk bij God, verachtelijk bij de mensen, ongelukkig op de aarde in onszelf en onze nakomelingen maken.

Kwetsend

Helaas is een bepaalde uitleg van de vloek over Cham, Kanaän en hun nageslacht de basis geweest voor het meewerken aan en goedspreken van slavernij. Een afschuwelijke zaak om op deze wijze Gods Woord te laten buikspreken!

Maar toch zitten we met zaken zoals die door de briefschrijver zijn gesignaleerd. Onder ons wordt negatief gedacht en gesproken over mensen met een donkere huidskleur. En of het onbewust is of niet: het is kwetsend! Pleeg- en geadopteerde kinderen hebben vaak al zoveel meegemaakt. Onze kerken en scholen horen voor hen een veilige plaats te zijn. Een plaats waar ze geen angst hoeven te hebben voor vernedering. Een plaats waar ze gerespecteerd worden. Een plaats waar ze warmte en liefde ervaren.

Als afsluiting van dit artikel noem ik, zonder volledig te zijn, enkele redenen om ook ‘kleurlingen’ met respect te behandelen in woord en daad.

1. Het kwetsen van anderen vanwege de huidskleur is een teken van hoogmoed. Blijkbaar vinden we de ander zó minderwaardig dat we ons over zo iemand negatief kunnen uitlaten. Hoogmoed is echter de voornaamste oorzaak van de val. Bescheidenheid, ook in het spreken over de naaste, past ons beter.

2. In het verlengde van het vorige punt: we behoren tot een bevolkingsgroep die vanwege een Bijbel se levenshouding nogal eens laatdunkend, soms zelfs discriminerend wordt behandeld. Te weten hoe dat voelt is des temeer een reden om andersgekleurden en -denkenden in hun waarde te laten.

3. De Heere eist(!) van ons: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelven (Mark. 12:31). We verachten een belangrijk deel van het grote gebod Gods, als we anders getinte mensen niet als onze naaste behandelen.

4. Verschillende Bijbelheiligen waren getrouwd met donkerder gekleurde vrouwen. Te denken valt aan Mozes (zijn vrouw was een Cuschitische, een nakomeling van Cham) en Jozef en Salomo (beiden getrouwd met een Egyptische prinses). We weten dat Salomo, met het beeld van zijn huwelijk op het netvlies en geïnspireerd door de Heilige Geest, het Hooglied heeft geschreven. Zijn bruid was zwart, maar lieflijk in zijn ogen. Zo mag de geestelijke bruid weten hoe Christus haar ziet: Ik ben zwart, doch lieflijk (Hoogl. 1:5).

5. Donkergekleurde mensen werden niet veracht door Salomo, die de koningin van Scheba zonder reserves in zijn paleis ontving, en Filippus, die naast de Moorman van Candacé in de koets ging zitten en hem later doopte. Lichtende voorbeelden voor ons!

Kortom: geef discriminatie geen plaats in gedachten, gesprekken, daden, gezinnen, scholen en kerken. Laten we iedere negatieve gedachte over onze donkergekleurde naaste direct de kop indrukken, bij onszelf en bij onze kinderen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen