Informeel onderwijs

Het zal de gemiddelde krantenlezer niet zijn ontgaan dat onze regering toezicht wil gaan houden op het geven van informeel onderwijs. Met informeel onderwijs wordt dan onderwijs bedoeld dat niet wordt gegeven op een school. Denk daarbij aan catechisatie, jeugdvereniging, zondagsschool, maar ook scouting en padvinderij. Dit soort burgerschapsonderwijs is een oefenplaats voor deelneming aan de samenleving. Je wordt er gevormd voor het leven. Overal waar dat onderwijs gegeven wordt, wil de overheid een vinger aan de pols gaan houden. In China worden de burgers continu in de gaten gehouden, dat willen wij toch niet? Hoe heeft het zover kunnen komen?

Haat

Het is begonnen met de politieke afspraak in het kabinet Rutte IV om sneller te gaan ingrijpen bij informele onderwijsinstellingen wanneer zij anti-integratief, antidemocratisch of antirechtsstatelijk opereren. Dat is een hele mond vol, maar hiermee wordt vooral bedoeld dat men zich zorgen maakt over het onderwijs dat in verschillende moskeeën wordt gegeven. Hoewel er geen direct bewijs voorhanden is, wordt verondersteld dat kinderen tijdens het onderwijs in de moskee haat wordt bijgebracht. Haat tegen alles wat niet islamitisch is. Toen minister Wiersma zijn eerste plannen uit de doeken deed, deden acht islamitische organisaties direct aangifte tegen de oudonderwijsminister. Op 24 maart 2023 heeft de procureur-generaal bij de Hoge Raad de minister van Justitie en Veiligheid echter gemeld dat hij geen aanknopingspunten ziet voor een strafrechtelijk opsporings onderzoek naar aanleiding van deze aangifte. Oftewel: met die aangifte werd niets gedaan. Minister Wiersma trad om andere oorzaken af en velen dachten dat daarmee de plannen om toezicht te houden op informeel onderwijs ook in de prullenbak waren beland. Niets is echter minder waar: de nieuwe minister pakte de draad weer op. Gelukkig werd dit onderwerp bij de val van het kabinet wel controversieel verklaard: het proces moest even stil worden gelegd, in afwachting van de plannen van een nieuwe regering. Nu is het te hopen dat die nieuwe regering genoeg andere zaken aan het hoofd heeft, maar als het aan de (hoge) ambtenaren in Den Haag ligt, komt het toezicht op het informeel onderwijs zeker weer op de agenda, ondanks de honderden vragen die de Tweede Kamer over dit onderwerp heeft gesteld.

Parel van grote waarde

Informeel onderwijs kan op een heel positieve manier bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen. Organisaties en vrijwilligers die zich bezig houden met het verzorgen van informeel onderwijs hebben een grote hoeveelheid kennis en gedrevenheid om kinderen meer bij te brengen over bijvoorbeeld religie, cultuur of hoe zij zich verhouden tot de samenleving en de natuur. Het gaat in veel gevallen om vrijwilligers die in hun vrije tijd de samenleving een goede dienst bewijzen. Ze brengen kennis over, zonder boeken op tafel. Het gaat hier om kennis en vaardigheden die nuttig en nodig zijn voor het leven in de maatschappij. Informeel onderwijs wordt wel gezien als een humuslaag voor de samenleving.

Het is goed voor de ontwikkeling en de verinnerlijking van normen en waarden en daarom van vitaal belang voor de democratische rechtsstaat. Als het gaat om kerkelijk onderwijs vanuit de Bijbel is de doelstelling nog belangrijker: de ‘Parel van grote waarde’ wordt uitgestald en de jeugd wordt voorgehouden hoe ze tot de eeuwige zaligheid kunnen komen. Wie zou ze dat willen onthouden?

Kanon

Nu kunnen we er begrip voor hebben dat onze regering wil voorkomen dat er kinderen worden geïndoctrineerd door antichristelijke propaganda en worden opgezet tegen de medemens. Want inderdaad, dat is anti-integratief, antidemocratisch en antirechtsstatelijk. Maar in plaats van hier onderzoek naar te gaan doen en op te treden als dit soort zaken aan het licht komen, gaat de regering schieten met een kanon op een mug. Om een goede onderlegger te krijgen voor een stevige aanpak wil men al het informele onderwijs onder toezicht brengen. En dan moeten we blij zijn dat het onderwijs in het gezin daar niet onder valt. Maar dat kan maar zo een volgende stap zijn. Dit zijn zeer zorgelijke ontwikkelingen.

We moeten ook niet vergeten dat informeel toezicht er toe zal leiden dat ook het Bijbels onderwijs onder de loep zal worden genomen. En in de Bijbel staan nu eenmaal zaken waar men tegenwoordig niets mee te maken wil hebben. Denk alleen maar aan de LHBTIQ+ discussie, over onze visie op het huwelijk, etc. etc.

Een empathische minister?

De minister is wel een beetje geschrokken van de heftige reacties uit de samenleving. In een brief toont hij zich empathisch op een manier die zeldzaam is voor brieven aan de Tweede Kamer: “Dit thema ligt gevoelig, dat begrijp ik goed. Ik heb daarom een zorgvuldig proces doorlopen en met vele, religieuze en niet-religieuze, partijen gesproken. Deze gesprekken hebben mij geraakt: ik heb grote bewondering voor de wijze waarop zoveel vrijwilligers zich hard maken voor de ontwikkeling van groepen kinderen.” Maar vervolgens zet hij stevig in: “Ook hebben deze gesprekken mij in mijn overtuiging gesterkt dat het aanpakken van uitwassen in het informeel onderwijs belangrijk is en dat we samen een vuist kunnen maken om al het goede en mooie te kunnen behouden. Juist omdat ik niet wil dat de vele instellingen die hun zaken goed op orde hebben, last hebben van de instellingen die willens en wetens kinderen opzetten tegen de samenleving. Het gaat daarbij nadrukkelijk niet om religie, maar het aanpakken van radicaal gedachtegoed en schadelijke praktijken die tot doel hebben om de samenleving waarin wij leven te ondermijnen en daarbij kinderen schaden. Dit is bij uitstek een rol voor de overheid.”

Deze woorden stellen allerminst gerust. Hoewel benadrukt wordt dat de minister zich niet met het geloof wil bemoeien, het zal toch gebeuren, omdat men een aantal Bijbelse standpunten in strijd zal vinden met de democratische rechtsstaat.

Bescherming door de grondwet

Het is maar zéér de vraag of informeel onderwijs valt onder de reikwijdte van artikel 23 Grondwet of welke onderwijswetgeving dan ook. Naar onze stellige mening is dat niet het geval. Artikel 23 gaat over het publieke bestel, dus over scholen, en slaat niet op educatieve activiteiten daarbuiten. Gelukkig wordt onze vrijheid beschermd door vele andere grondrechten: de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, de vrijheid van meningsuiting, de verenigingsvrijheid en het recht op een persoonlijke levenssfeer, met als bijzondere uitwerkingen daarvan het huisrecht en verbod van binnentreden. Deze vrijheden zijn veelal niet absoluut, maar kunnen worden beperkt. Uitgangspunt daarbij is dat bescherming van grondrechten ruim moet worden opgevat, de grondwet is bedoeld om minderheden te beschermen. De mogelijkheden om de grondrechten te beperken moeten dan ook minimaal zijn.

Bedreigd bezit

Inderdaad “vraagt de democratische rechtsstaat (…) actieve bescherming door de overheid”, zoals ook de minister van Onderwijs aangaf in zijn brief aan de Tweede Kamer. Maar het doel heiligt niet alle middelen, juist vanwege de eisen die de democratische rechtsstaat stelt aan legitieme wetgeving. De bescherming van de democratische rechtsstaat mag niet leiden tot een rechtvaardigingsbeginsel voor vrijheidsbeperkende maatregelen. Want zulke maatregelen zijn juist in strijd met de beoogde democratische rechtsstaat. Laten we waken voor Chinese toestanden. En laten we ook niet vergeten dat de HEERE regeert (Psalm 93). En laten we ook de verschillende ‘vormingsmomenten’ rond gezin en school en binnen de gemeenschap van de kerk koesteren. Het is bedreigd bezit!

De activiteiten rond school en kerk zijn van groter waarde en ook wenselijker dan het laten meedoen aan allerhande (seculiere) clubs, zeker in de jonge, ontvankelijke levens fase. Bij Mozes werd zijn ziel gevormd door zijn moeder, vervolgens zijn verstand door zijn leraars aan het hof van de koning en ten slotte werd zijn karakter gevormd toen hij de schapen ging hoeden. Zijn belangrijkste onderwijs was van informele aard! Hierin ligt ook een les voor wat kinderen in elke levensfase nodig hebben. Onderwijs is vorming!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen