Kerkorde en kerkrecht (5)

In het vorige artikel zijn we ingegaan op de noodzaak om de Dordtse Kerkorde van 1618/1619 aan te passen. We sloten toen af met de functie van het kerkelijk statuut, als schakel tussen het burgerlijk recht en het kerkelijk recht. Het kerkelijk statuut omvat de ‘eigen regels’ die gelden voor het kerkelijk leven van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Die regels zijn opgenomen in de geldende kerkorde en de daarbij behoren de reglementen. De burgerlijke rechter erkent in beginsel de eigen rechtsmacht van de kerk, maar kan toetsen of de kerk zich heeft gehouden aan de eigen regels en aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Als daaraan niet wordt voldaan kan dat voor de burger lijke rechter aanleiding geven om inhoudelijk kerkrechtelijke besluiten te toetsen.

De vraag die we in het vorige artikel niet hebben behandeld, is of het in de Dordtse Kerkorde vastgelegde kerkrecht zich verzet tegen wijzigingen of veranderingen. Opvallend is dan dat de opstellers van de Dordtse Kerkorde deze kerkorde niet hebben beschouwd als een onaantastbaar monument. Het laatste artikel van de kerkorde gaat uitdrukkelijk over het wijzigen van de kerkorde. Het artikel bepaalt zelfs uitdrukkelijk dat als het “profijt der kerken anders vereist’ dat zij “veranderd, vermeerderd of verminderd mogen en behoren te worden”. In het bijzonder de woorden “behoren te worden” geeft aan dat als het nodig is, de kerkorde ook aangepast moet worden. Tegen die achtergrond werpt de Dordtse Kerkorde geen belemmering op tegen wijziging van de kerkorde. Daarvoor moet dan wel noodzaak bestaan.

Gelet op onder meer de eerder geschetste voorbeelden van al dan niet helder geregelde onderwerpen, besloot de synode van de Gereformeerde Gemeenten in Nederland in 2017 tot instelling van de werkgroep met 2 taken:

1. het actualiseren van de Dordtse Kerkorde (DKO);

2. het opstellen van procedureregels om een zorgvuldige kerkelijke rechtsgang te waarborgen.

De werkgroep heeft de voorbereiding van die aanpassingen verricht in goede samenwerking met het deputaatschap Kerkrecht van de Gereformeerde Gemeenten. Ook zijn bij die voorbereidingen de drie classes van onze gemeenten twee keer om advies gevraagd over de voorgenomen herziening.

Voorafgaand aan de herziening zijn de volgende principiële uitgangspunten opgesteld:

- er moet in de kerkorde steeds sprake zijn van binding aan Gods Woord en de gereformeerde belijdenisgeschriften;

- er wordt vastgehouden aan drie ambten: predikant, ouderling en diaken;

- er dient sprake te zijn van handhaving van de kerkelijke tucht;

- er wordt uitgegaan van de zelfstandigheid van de plaatselijke gemeente binnen het presbyteriaal-synodale kerkstelsel, waarbij er binding is aan het kerkverband met inachtneming van daaruit voortvloeiende verplichtingen.

Ten behoeve van de herziening zijn de volgende randvoorwaarden geformuleerd:

a. houd vast aan de principiële uitgangspunten uit Gods Woord;

b. handhaaf zoveel mogelijk de structuur en indeling van de DKO;

c. de kerkorde is een regeling op hoofdlijnen: zo nodig worden aan deze kerkorde nadere uitvoeringsregelingen verbonden;

d. blijf zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke tekst van de DKO. Daarom is ervoor gekozen om de nummering van de artikelen zo min mogelijk aan te tasten, ook ten behoeve van de bijbehorende kerkrechtelijke literatuur;

e. houd vast aan de benaming Dordtse Kerkorde ter onderstreping van de band met het verleden. Daarom wordt niet gesproken over een nieuwe kerkorde, maar over een herziening van de DKO.

De wijzigingen bestonden uit verschillende onderdelen. Waar dat noodzakelijk was, zijn algemene taalkundige aanpassingen gedaan die de leesbaarheid en toegankelijkheid vergroten (bijvoorbeeld het zoveel mogelijk gebruiken van dezelfde woorden (dienaar, dienaar des Woords, kerkendienaar, dienaar des Goddelijken Woords). Bij andere artikelen zijn – waar dat noodzakelijk was – aanpassingen gedaan naar de huidige praktijk (bijvoorbeeld een zittingsduur voor ambtsdragers van maximaal vier jaar). Ook zijn er bij artikelen waar dat noodzakelijk was toevoegingen gedaan op basis van eerdere synode-uitspraken (bijvoorbeeld artikel 70 over het huwelijk). Artikelen die louter historisch waren zijn niet meer van toepassing verklaard (bijvoorbeeld betreffende de Waalse kerken).

Nadat deze voorgestelde wijzigingen in de drie classes van onze gemeenten zijn besproken, zijn zij voorgelegd aan de synodevergadering. De synode van ons kerkverband, gehouden op 9 juni 2021, heeft unaniem ingestemd met de gewijzigde Dordtse Kerkorde. Naast de gewijzigde DKO heeft de genoemde synode ook een nadere procedure vastgesteld om uitwerking te geven aan artikel 31 DKO: de regeling voor appel. De gewijzigde DKO en de daarmee samenhangende appelregeling zijn (met toelichtingen) en een aantal achtergrondartikelen gepubliceerd in een boekje. De titel van dat boekje, “Eerlijk en met orde”, is ontleend aan 1 Korinthe 14:40, waar de apostel Paulus schrijft: Laat alle dingen eerlijk en met orde geschieden.

Met deze artikelen is geprobeerd inzicht te geven in het algemene deel van het kerkrecht en de op 1 januari 2022 in werking getreden wijziging van de Dordtse Kerkorde. Het deputaatschap kerkrecht is voornemens in de toekomst nog een aantal artikelen te publiceren over enkele belangrijke meer specifieke kerkrechtelijke onderwerpen.

Deputaatschap Kerkrecht

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen