De orde des heils

Tijdens de vergadering van Classis Oost van 21 februari 2023 hield onze geliefde broeder en leermeester ds. J. Roos een lezing over ‘De orde des heils’. De lezing is in brochurevorm verschenen. Na deze lezing was er gelegenheid vragen in te dienen die door ds. Roos beantwoord werden tijdens de vergaderingen van Classis Oost op 5 maart en 29 oktober 2024. Het verslag van de beantwoording van de vragen is gebundeld in een tweede brochure die verkrijgbaar is bij ons kerkelijk bureau.

Het is een goede zaak dat er tijdens kerkelijke vergaderingen over deze onderwerpen met elkaar wordt gesproken. Dat dient de eenheid van het kerkelijke leven. De apostel Paulus schrijft in 1 Korinthe 1:10 Maar ik bid u, broeders, door den Naam van onzen Heere Jezus Christus, dat gij allen hetzelfde spreekt en dat onder u geen scheuringen zijn, maar dat gij samengevoegd zijt in één zelfden zin en in één zelfde gevoelen. Paulus vermaande met deze woorden de ge meente van Korinthe één te zijn in zin en gevoelen, en ook hetzelfde te spreken. De Kanttekening zegt bij deze tekst: ‘Hier begint de apostel hen te vermanen tegen de scheuringen, en hen te waarschuwen dat zij geen aannemers moeten zijn der personen onder de leraars, alzo daaruit onenigheid rijst; noch om de uitwendige gaven den een meer aanhangen dan den ander. En de leraars zelven, dat zij het Evangelie niet oppronken met menselijke wijsheid of welsprekendheid, maar voorstellen in eenvoudigheid en kracht van den Geest van Christus.’ En bij ‘hetzelfde te spreken’ zeggen de Kanttekenaars: ‘Dat is, enerlei wijze van spreken gebruikt van hetzelfde geloof, of van de gronden deszelven geloofs; omdat namelijk uit de verscheidenheid van spreken dikmaals komt verscheidenheid van gevoelen, of ten minste ijdele twisting’.

Er is dus een Bijbelse plicht om er naar te streven ‘hetzelfde te spreken’: de leer der waarheid, in het verkla ren van Gods werk tot zaligheid van zondaren, op dezelfde wijze te verkondigen. Niet door elkaar na te praten, maar door arme, dwaze dienaren van het Woord te zijn, die nergens anders wijsheid kunnen vinden dan in Gods Woord, door de verlichting van Gods Geest.

De vragen in de brochure zijn van uiteenlopende aard, en veel onderwerpen komen aan de orde. Het is daarom niet eenvoudig om de inhoud samen te vatten. Wel loopt er een duidelijke rode draad door de brochure: enerzijds de noodzaak van het plaatsmakende werk van Gods Geest voor de kennis van Christus, en anderzijds het voortgaande werk van Gods Geest, in het leren van nadere weldaden: verzekering van de vergeving der zonden door God als Rechter en de verzegeling door Gods Geest om vrijmoedigheid te ontvangen God als Vader aan te roepen. De Bijbelse lijn van ellende, verlossing en dankbaarheid, en de Bijbels te onderscheiden weldaden.

Ds. Roos beschrijft dit op een duidelijke wijze, zonder te vervallen in allerlei ‘gezelschappelijke’ onderscheidingen en uitdrukkingen die we bij de oude schrijvers ook niet terugvinden. Bronnen waarnaar onze broeder verwijst zijn, naast Gods Woord en de belijdenisgeschriften, onder meer Johannes Calvijn, Zacharias Ursinus, Thomas Brooks, John Bunyan, Wilhelmus à Brakel, Jodocus van Lodenstein, Alexander Comrie.

Ds. Roos schroomt niet om kanttekeningen te plaatsen bij uitdrukkingen van J.C. Ryle en John Angell James.

We geven twee citaten uit de brochure ter overdenking weer. De eerste is van John Bunyan (p. 92): ‘Zet u zich aan een onderzoek van het Woord, vooral waar u leest van de bekering van mensen en ga na of uw bekering is als de hunne, daar veel op lijkt of hetzelfde is. Maar let er daarbij op dat u zich niet vergelijkt met die goede lieden over wier bekering u niets leest en van wie niet vermeld staat in de Schrift dat hun hart gebroken werd. Want niet van allen die in de Schrift als gunstgenoten genoemd worden staat in de Schrift opgetekend hoe zij werden bekeerd.’

Dat is een duidelijke waarschuwing van John Bunyan. Het valt ons wel eens op hoe gretig de voorbeelden uit Gods Woord worden aangehaald waarin de ontdekking van zonden door de wet niet beschreven staat. Die voorbeelden moeten dan als bewijs dienen dat die voorafgaande ontdekking dus ook niet nodig is. Dat is ongerijmd. Want het geheel van Gods Woord leert ons die noodzaak duidelijk genoeg. Als we op deze wijze Gods Woord uitleggen, zouden we ook kunnen beredeneren dat goede werken als vruchten van bekering niet nodig zijn. Immers, er zijn wel mensen in Gods Woord aan te wijzen die bekeerd werden, maar waarvan het leven der dankbaarheid in het doen van goede werken niet wordt beschreven. Opmerkelijk toch, dat we nog nooit iemand op deze wijze hebben horen beredeneren dat goede werken daarom niet noodzakelijk zijn! Maar als het stuk van de ellendekennis in een bekering in Gods Woord niet nadrukkelijk wordt omschreven, wordt dat gretig als bewijs aangevoerd dat dit ‘dus’ niet nodig is. Een mens heeft vele vonden gezocht! Het geeft wel duidelijk aan waar altijd de kneep zit bij de oppervlakkige godsdienst: een mens hoeft geen verdoemelijke zondaar voor God te worden.

Daarnaast nog een vermanend citaat van ds. Roos zelf: ‘We vragen ons af of het juist is dat in elke predicatie alle standen genoemd moeten worden. De ene tekst leent zich daar meer voor dan de andere. Het siert een leraar niet om in elke dienst een opsomming van de verschillende standen te noemen. Het gevaar is niet denkbeeldig dat hij óf geen tijd gehad heeft om de context grondig door te nemen, óf dat hij wil aantonen hoe ver hij geleid is.’ Dat is een terechte en ontdekkende vermaning. Arglistig is het hart, ook het hart van een predikant.

De brochure geeft ook aan predikanten voldoende stof om tot zichzelf in te keren. Als er weinig doorbrekend werk is, hoe komt dat? Waar schiet de prediking tekort? Vragen voor de binnenkamer van een predikant …

De brochure biedt veel waarde volle stof tot overdenking en opscherping. Niet alle vragen zijn even helder gesteld, waardoor het antwoord soms beknopt is. Sommige vragen overlappen, waardoor er soms verwezen wordt naar antwoorden op andere vragen. Bij een volgende druk zou dat weggelaten kunnen worden. We bevelen deze brochure van harte ter lezing aan!

Vele kerkenraden hebben deze aanvullende brochure inmiddels besteld om ze onder hun gemeenteleden te verspreiden. Voor andere belangstellenden is de brochure verkrijgbaar bij het Kerkelijk Bureau (e-mail: kb@ggin.info; tel. 0488-72 70 60). De prijs is € 2,50 excl. verzendkosten.

Willem Teellinck, Tijd winnen. Den Hertog – Houten, 220 blz., 2024, € 19,90.

Ds. Willem Teellinck (1579-1629), predikant te Haamstede en Middelburg, wordt beschouwd als de vader van de Nadere Reformatie. Hij heeft een groot aantal werken op zijn naam staan en heeft daardoor veel invloed uitgeoefend. Zijn laatste boek is ‘Tijd winning’ (Tydtwinninghe) dat nu in hertaalde vorm na bijna 400 jaar weer verschenen is. Teellinck heeft omstreeks zijn vijftigste verjaardag (4 jan. 1629) besloten elke maand een traktaatje uit te geven met per dag genoteerde losse gedachten en invallen. ‘Toen ik nadacht hoeveel dagen er in de loop van mijn leven zonder nut zijn voorbijgegaan, heeft dit me ertoe aangespoord om voortaan elke dag als verloren te beschouwen waarin ik niet iets heb gezien dat voor mijn geestelijk leven bevorderlijk kan zijn’ (p. 22). Teellinck is gekomen tot 20 maart, waarna hij kort erop is overleden. Elke maand heeft als opschrift: ‘Vermaningen, verzuchtingen en overwegingen die passend zijn voor de ziel van een christen in zijn verhouding tot God voorgevallen in (bijvoorbeeld) de eerste maand van het huidige jaar 1629’. De grondtoon van dit boek is dat we onze kostbare tijd moeten besteden in de dienst des Heeren. ‘Maar Heere, wat ben ik onder al die genadebewijzen toch weinig toegenomen in kennis en genade! Och, Heere, leer mij voortaan mijn tijd toch beter uit te kopen’ (p. 78). Christus had voor de auteur alle waarde: ‘Als de ware liefde tot Christus in ons hart is afgedrukt naar dat Hij waard is, zouden we voor de Heere Christus zo’n hoge achting hebben, dat we zónder Hem geen troost of genoegen willen zoeken in wat voor aardse dingen dan ook en zelfs niet in de meest heilige verrichtingen’ (p. 122). Pastorale bewogenheid klinkt uit: ‘Als de mensen de zaak van hun eeuwige zaligheid – in vergelijking waarmee de aardse dingen helemaal niets voorstellen – werkelijk ernstig ter harte nemen (…) ze zouden zich dan ook niet zo gemakkelijk geruststellen op grond van vage en tekortschietende bewijzen, en nog veel minder op zo’n door henzelf opgeworpen lichtzinnige overtuiging dat het zonder meer wel goed zal zijn’ (p. 143).

De dagelijkse meditatieve stukjes zijn door de hertaler, dhr. C. Bregman, van een korte titel voorzien. In de ‘Uitleiding’ zegt waarschijnlijk zoon ds. Maximiliaan Teellinck: ‘Ze zijn namelijk met grote aandacht en een groot opmerkingsvermogen opgeschreven vanuit een hart dat vol van Geest was; en daarom moeten ze ook met grote aandacht meermalen gelezen worden om de gewenste vrucht daaruit te krijgen’ (p. 214). Van harte hopen we dat het ook voor de lezers anno 2025 wezen lijke vrucht mag opleveren.

W. Verboom

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen