Vijftig jaar staat Israel

Vrijdagmiddag 14 mei 1948 In de voormalige woning - dan reeds museum - van Meir Dizengoff, de eerste burgemeester van de in 1909 gestichte stad Tel Aviv, is een klem gezelschap vooraanstaande Joden bijeen Zij zijn samengekomen voordat over enkele uren de sabbat zal invallen en voordat, krachtens een besluit van de Engelse regering, te middernacht het Britse mandaat over Palestina ten einde is Reeds zijn de Britse soldaten bezig het land te verlaten De gezagscrisis wordt steeds groter Een volledige chaos dreigt Nu grijpt de Joodse Nationale Raad in Hij is bijeen onder voorzitterschap van de 61-jarige David Ben Goerion, een man, die, geboren in Polen in 1886 en reeds m 1906 in Palestina gekomen, een uiterst woelig leven achter de rug heett Om precies vier uur verheft deze zich van zijn zetel en staande onder het enige portret dat de wand siert, het portret van Theodor Herzl, neemt hij het woord Door de aanwezigen en de luisteraars bij de radio ademloos aangehoord, leest hij de stichtingsoorkonde voor van een nieuwe staat, de staat Israel Horen ook wij naar een deel van deze indrukwekkende woorden

"Erets Jisraeel was de geboortegrond van het Joodse volk Hier kreeg zijn geestelijke, religieuze en politieke persoonlijkheid gestalte Hier heeft het voor het eerst een staat gevestigd, hier schiep het culturele waarden van nationale en universele betekenis en schonk het aan de wereld het Boek der Boeken

Het volk is aan het land, waaruit het met geweld was verdreven, trouw gebleven gedurende de ganse tijd der verstrooiing en nimmer hield het op te hopen op zijn terugkeer en het herstel van zijn politieke vrijheid en daarvoor te bidden

Gedreven door deze historische binding aan een oeroude traditie, hebben de Joden van geslacht tot geslacht gepoogd zich opnieuw te vestigen in hun oude vaderland Gedurende de laatste decenniën keerden ZIJ in massale groepen terug Als pioniers en verdedigers brachten zij de woestijn tot bloei, vernieuwden de hebreeuwse taal, bouwden dorpen en steden en schiepen een levende gemeenschap Zij gingen hun eigen leven leiden, economisch en cultureel, zij hadden de vrede hef maar wisten deze ook te verdedigen, ZIJ brachten de zegeningen van de vooruitgang aan alle bewoners van het land en hielden het oog gericht op de status van een onafhankelijke natie

In het jaar 5657 (1897) kwam op initiatief van de geestelijke vader van de Joodse staat, Theodor Herzl, het eerste zionistische congres bijeen en proclameerde het recht van het Joodse volk op een nationale wedergeboorte in het eigen land

Dit recht werd door de Balfour-verklanng van 2 november 1917 erkend en bevestigd in het Mandaat van de Volkenbond, dat in het bijzonder internationale sanctie verleende aan de historische verbondenheid tussen het Joodse volk en Erets Jisraeel en aan het recht van het Joodse volk zich opnieuw zijn nationale tehuis op te bouwen

De catastrofe, die het Joodse volk in het jongste verleden getroffen heeft (het uitmoorden van miljoenen Joden in Europa), wees er andermaal en nog duidelijker op, hoe dringend het was het probleem van het ontberen van een tehuis op te lossen door het stichten van een Joodse staat in Erets Jisraeel, die de poorten van het vaderland zou openen voor elke Jood en die aan het Joodse volk de positie zou verschaffen van een volwaardig lid van de volkerenfamilie

Overlevenden van het nazistisch brandoffer in Europa en ook Joden uit andeie delen van de wereld begaven zich op weg van heinde en ver naar Erets Jisraeel, zij lieten zich niet afschrikken door moeilijkheden, ontberingen en gevaren en heten nimmer na hun recht te laten gelden op een menswaardig bestaan, een leven in vrijheid en met eerlijke arbeid in hun nationaal tehuis

In de Tweede Wereldoorlog verleende de Joodse gemeenschap in dit land haar volledige steun aan de strijd der volkeren, die de vrijheid en de vrede liefhadden tegenover de boze machten van het Nazidom Met het bloed van haar soldaten en haar oorlogsinspanning verwierf zij het recht geteld te worden tot de volkeren, die de Verenigde Naties hebben gesticht

Op de 29ste november 1947 vaardigde de voltallige vergadering van de Verenigde Naties een besluit uit, dat de stichting van een Joodse staat in Erets Jisraeel gelast De voltallige vergadering verzocht de inwoners van Erets Jisraeel van hun kant alle noodzakelijke stappen te ondernemen om dit besluit na te komen Deze erkenning door de Verenigde Naties van het recht van het Joodse volk zich een staat te scheppen is onherroepelijk Dit recht is het natuurlijk recht van het Joodse volk om meester te zijn over zijn lot, zoals alle andere natiën in hun eigen soevereine staten Dienovereenkomstig proclameren wij, leden van de Nationale Raad, vertegenwoordigend de Joodse gemeenschap in Erets Jisraee! en de zionistische beweging, zoals wij hier bijeen zijn op de dag, waarop het Britse Mandaat over Erets Jisraeel afloopt, op grond van ons natuurlijk en historisch recht en krachtens het besluit van de voltallige vergadering van de Verenigde Naties, de vestiging van een Joodse staat in Erets Jisraeel, welke Medinath Jisraeel (de staat Israel) zal heten" Na nog enkele passages besluit Ben Goerion de proclamatie met de woorden

"In vertrouwen op de Rots van Israel zetten wij in deze zitting van de voorlopige staatsraad op vaderlandse bodem in de stad Tel Aviv, aan de vooravond van de sabbat, op de 5e Ijar 5708 (14 mei 1948) onze handtekeningen onder deze proclamatie"

Na deze plechtige woorden onderschreef elk van de 37 aanwezigen de proclamatie De staat Israel was geboren Overigens was de naam van Israels God bewust buiten de proclamatie gehouden, behalve in de slotzin het noemen van de Rots van Israel Bedenken WIJ dat bij het uitroepen van de staat Israel geen religieuze motieven meespeelden en de regering socialistisch was' De nieuwe staat omvatte 600 000 Joodse mensen temidden van een veel talrijker Arabische bevolking David Ben Goerion werd de eerste minister-president, dr Chaijim Weizmann de eerste president De USA gingen direct tot erkenning over, Sowjet Rusland volgde daarna Maar nog in de nacht na deze proclamatie vielen de eerste bommen uit Egyptische vliegtuigen op de stad Tel Aviv Alle landen van de Arabische Liga verklaarden ogenblikkelijk na het historische moment in het museum in Tel Aviv aan de pasgeboren staat de oorlog, te weten Egypte, Saoedi Arable, Jemen, Transjordanie, Irak, Syne en Libanon Dat was hun antwoord op de proclamatie die ook de passage bevatte "Wij strekken de hand uit naar al onze buurstaten en hun volkeren met het aanbod van vrede en goede nabuurschap en roepen hen op, om met het soevereine Joodse volk dat in zijn eigen land is gaan wonen, banden te leggen van samenwerking en wederkerige hulpverlening "

Ik heb de proclamatie van de 14e mei 1948 uitvoerig geciteerd omdat zij in de kern de motivatie en historie bevat die tot de stichting van de staat hebben geleid De Arabieren beschouwen deze dag als "de dag van de ramp" Overigens zouden zij in dezelfde tijd een Palestijnse staat hebben bezeten, ware het niet dat het plan van de Verenigde Naties, die in 1947 voorstelden in Palestina een Joodse en een Palestijnse staat te vestigen, door de Arabieren radicaal van de hand was gewezen Voor hen was de tweedeling van het land onaanvaardbaar Daarom kwam er geen Palestijnse staat

II

De nieuwe staat, het nationaal Tehuis voor Israel, dat ruim 20 eeuwen verstoken was geweest van een eigen land, een eigen staatsbestel, maar in ballingschap zwervend was gegaan van volk tot volk, van land tot land, werd geboren als de verwerkelijking van het zionistisch streven Dit zionisme werd gevoed door een tweetal bronnen

In de eerste plaats was er het in 19 eeuwen nimmer gedoofd verlangen bij de Joden in de diaspora, de verstrooiing (de galiith) naar het Heilige Land, naar Zion Dit verlangen droegen de ouders over op hun kinderen, van geslacht op geslacht Het werd in leven gehouden door het horen van de woorden van Tenach, het Oude Testament en door het steeds weer zeggen van de gebeden en niet te vergeten de Seideravond liturgie ("Thans nog hier, het volgende jaar in Erets Jisraeel") Nooit is door de eeuwen heen de herinnering aan het land der vaderen verloren gegaan

De tweede bron is de ontdekking dat de joodse integratie in de West-Europese cultuur mislukt was Aan deze ontdekking is, zoals wij allen weten, in de eerste plaats de naam van Theodor Herzl verbonden HIJ IS de vader van het politieke zionisme Hij was het niet die de term zionisme uitdacht, maar hij was het wel die de beide genoemde stromen, het ongestild heimwee naar Zion én het mislukt zijn van de volledige aanvaarding van de Joden door de Westerse cultuur, samenbracht in éen bedding Het patent van het woord zionisme berust bij zekere Nathan Bimbaum, die, voor Hitler weggevlucht, in tragische vergetelheid in 1937 in Schevemngen is gestorven Het lijkt mij goed om in het kort op het verschijn

Het lijkt mij goed om in het kort op het verschijnsel van het zionisme nader in te gaan, omdat wij alleen in het licht van de historie recht kunnen doen aan de huidige, bedreigde situatie van Israel De aanvankelij- ke sympathie van het Nederlandse volk voor deze jonge staat is immers de laatste jaren danig afgenomen Ook binnen de kerken is, niet zonder de invloed van de bevrijdingstheologie, zowel de aandacht voor het lot van de Palestijnen als de kritiek op Israel sterk toegenomen

III

De eerste en tweede verwoesting van de tempel in Jeruzalem hadden tot gevolg dat het Joodse volk in alle windrichtingen werd verstrooid De weerslag daarvan vinden we in de lijst met volkerennamen in Handelingen 2 De ons welbekende Isaac da Costa leetde in de overtuiging dat zijn voorouders reeds in Spanje woonden in de tijd dat Jezus werd geboren Wanneer de apostel Paulus door Klein-Azie en Griekenland reist om het blijde nieuws van Jezus de Messias te brengen, begint hij steeds in de synagoge, die hij in nagenoeg iedere stad aantreft Niet gemakkelijk was het leven in de verstrooiing Men bezag m het Romeinse wereldrijk de Joden met Argusogen Hun amixia (het zich niet aanpassen) nep ergernis op Men vond hen vreemd en het hen niet vergeten dat zij slechts vreemdelingen waren Waarom hielden zij zo taai vast aan hun sabbat'^ Waarom weigerden zij in hun menu beslist het varkensvlees'' Waarom zag men hen nooit eens in een tempeP

De eerste pogrom is bekend uit de tijd van keizer Caligula, de tweede opvolger van Augustus, die regeerde van 37 tot 41 Het speelde zich af in Alexandrie in Egypte Daarbij werden woningen van Joden geplunderd, winkels van Joodse zakenlieden leeg geroofd. Joodse mannen, vrouwen en kinderen door de straten voortgesleept en gedood Tussen deze eerste pogrom en de Kristallnacht, komende november 60 jaar geleden, ligt een oceaan van leed, bestaande uit laster, haat, vervolging, verbeurdverklaring van eigendommen, gedwongen bekeringen, verdrijving, met als onvergetelijk dieptepunt de holocaust, de Sjoah, die onder onzegbaar gruwelijke omstandigheden het einde betekende voor 6 miljoen Joden

Toen het Romeinse rijk een gekerstend rijk, de Kerk rijkskerk was geworden, had het met de Joden anders moeten gegaan dan het is gegaan Maar hun vreemd-zijn bleef, omdat zij als niet-gedoopten niet pasten in het corpus chnstianum, met alle treurige gevolgen van dien Zich daarin verdiepen stemt noch Jood noch christen vrolijk Een dieptepunt was de tijd van de Kruistochten, die zich niet alleen richtten tegen de Muzelmannen in het Heilige Land, maar ook tegen Joodse gemeenschappen her en der En wie kent niet de grimmige verwensingen van de oude, bitter geworden Maarten Luther''

Dat de Joden sinds 1600 in Nederland een veilige wijkplaats vonden, dat zij in Amsterdam hun Mokum (maqoom) hadden, compleet met een Jordaan, dat zij hier hun synagogen konden bouwen, waaronder de monumentale Grote Synagoge en in vrede leven, dat ZIJ hier ondanks hun enigszins geïsoleerd bestaan in tel waren, hun rabbijnen soms verkeerden met Nederlandse theologen, terwijl Rembrandt voor zo menig kunstwerk van zijn hand de inspiratie vond bij Joodse mannen en vrouwen (was niet de rabbijn Menassé ben Israel zijn buurman''), ja dat voor hen Amsterdam het Jeruzalem van het Westen werd - dat zijn dingen die door Israel niet vergeten zijn Het geestelijk klimaat in Nederland was voor hen gunstiger dan waar ook, omdat hier humanistische verdraagzaamheid en belijnd Calvinisme een zonderling huwelijk waren aangegaan Toch duurde het tot 1808 eer de leden van de Joodse gemeenschap volledige gelijkstelling verkregen 1808 - dat was dus tijdens de Franse overheersing, een gevolg van de revolutie van 1789, die op haar beurt weer met los te denken is van de Aufklarung, de Verlichting, het denken dat de menselijke Rede centraal stelt en verheerlijkt

De Verlichting, de Haskala in het Hebreeuws, het zich sinds het midden van de 18e eeuw ook in het Midden- en Oost-Europese Jodendom gelden De Joodse filosoof Moses Mendelssohn (1729-1786) heeft haar krachtig bevorderd Met de Verlichting kreeg ook de Joodse emancipatie een impuls, dus het zich ontworstelen aan achterstelling en beperkende bepalingen, het streven naar een volledige acceptatie als Jood in alle kringen van cultuur en wetenschap, een volledige gelijkberechtiging als staatsburger In vele gevallen was de prijs die men daarvoor betalen moest hoog, nl de christelijke Doop Deze was, naar een scherp woord van Heinrich Heme, het "Entrébillet zur europaischen Kultur" Zo verging het meerdere leden van de familie Mendelssohn, te onzent de bekende families Philips en Tilanus, in Engeland Isaak Disraeli, de vader van de bekende staatsman Benjamin Disraeli en talloos vele andere Joden Maar in deze gevallen betekende emancipatie dus assimilatie, ophouden Joods te zijn en opgaan in de Europese cultuur en het volk waar men woonde Kenmerken van het Jood-zijn zijn immers de besnijdenis en het onderhouden van enige relatie met het Joodse geloof en de Joodse riten Wij kunnen begrijpen dat m de Joodse gemeenschap voorzover zij trouw bleef aan het voorvaderlijk geloof, de emancipatie werd ervaren als een dreiging Het Jodendom in Europa had dus te maken met een bedreiging van binnenuit en een bedreiging van buitenaf enerzijds met assimilatie en anderzijds anti-semitisme Want men zou verwachten dat de assimilatie van talrijke Joden in de cultuur van West- Europa de anti-semitische gevoelens zou doen verdwijnen Maar het tegenovergestelde is het geval Naarmate de assimilatie toenam, werd de anti-semitische mentaliteit verhevigd Ik heb daar nergens een redelijke verklaring voor kunnen vinden Factoren als ergernis aan het succes van Joodse bankiers en zakenlieden, vrees om het af te moeten leggen tegen Joodse slimheid zijn een onvoldoende verklaring Er blijft iets irreëels, iets onverklaarbaars, iets raadselachtigs in, dat samenhangt met het raadsel dat het Joodse volk als geheel omgeeft En dit raadsel heeft te maken met de goddelijke verkiezing

In dit verband nog éen opmerking het woord antisemitisme IS eerst in 1879 geïntroduceerd door de journalist Wilhelm Marr, maar het kwaad dat ermee wordt aangeduid is al zo oud als de diaspora Overigens is de term anti-semitisme strikt genomen onjuist Als "semitisch" geldt in wetenschappelijk taalgebruik een bepaalde familie van talen, niet een familie van volkeren of een ras De zaak die getypeerd wordt met "anti-semitisme" geldt echter niet vijandschap jegens de Semitische talen, maar de vijandschap jegens al wat Jood en Joods is, is dus anti-judaisme

IV

Het was in een geëmancipeerd, geassimileerd Joods gezin dat Theodor Herzl in 1860 werd geboren Het huis van zijn ouders stond in het hartje van de Jodenbuurt van Boedapest Zijn vader wordt beschreven als een succesrijk zakenman, een doorzetter, evenwel zonder enige vroomheid ot belangstelling voor geestelijke onderwerpen Zijn moeder, intelligent en goedig van aard, had van haar ouders een wereldse opvoeding gekregen De beleving van het Joodse geloot was onbekend in het gezin waarin Theodor opgroeide en hijzelt is ook tot het einde toe als een geheel geseculariseerde Jood door het leven gegaan Aan de eeuwenlange achterstelling van de Joden kwam in het uitgestrekte rijk van het Huis Habsburg, de dubbel-monarchie Oostennjk-Honganje, een einde in december 1867 toen zij volledige burgerrechten ontvingen Theodor was toen dus een jongetje van 7 jaar

Na zijn rechtenstudie, afgesloten in 1884 met het behalen van de graad van doctor, werd hij in Parijs werkzaam voor de Weense Neue Freie Presse Nu is het anti-semitisme in Duitsland en Oostenrijk, in Polen en Rusland bekend Minder bekend is dat ook in Frankrijk een hevige anti-semitische stemming heerste Ja, in Frankrijk werd zelfs de basis gelegd voor het pseudo-wetenschappelijk anti-semitisme van de 20e eeuw, met behulp van een rassentheorie Aan dit euvele werk IS de naam verbonden van J A de Gobineau (1816-1882), die in de jaren vijftig van die eeuw zijn hoofdwerk over De ongelijkheid der rassen publiceerde (1853/55) Het was opnieuw in Frankrijk dat zekere Edouard Drumont (1844-1917) zijn boek La France juive (Het Joodse Frankrijk) publiceerde Dat was in 1886, dus maar enkele jaren voordat Herzl zich in Parijs vestigde Dit kwade boek beleefde in éen jaar honderd drukken' Drumont beschouwde de emancipatie van de Joden als een grote fout die moest worden ongedaan gemaakt

Het enorme succes van het boek bewijst de grote mate van gevoeligheid bij vele Fransen voor de theorie van Drumont, die hij verder uitdroeg in zijn blad La libre Parole (Het vrije woord)

Zo beschouwd is de afschuwelijke affaire-Dreyfus geen wonder Dit drama speelde zich af in 1894 en de revisie van het proces in 1898, na het bekende J'accuse van Emile Zola bracht Frankrijk aan de rand van een burgeroorlog Het proces had een uitbarsting van anti-semitische (en ook anti-protestantse') gevoelens tot gevolg Het werd door de pers op de voet gevolgd en opende bij Herzl de ogen voor een Jood, ook voor een geheel geassimileerde Jood, is nergens ter wereld veiligheid, recht en zekerheid In elk gastland kan de publieke opinie op het onverwachtst zich met felle haat tegen hem keren Alleen al door zijn Jood-zijn IS hij voorwerp van vijandschap en haat Het IS niet juist te menen dat het verdwijnen van het antisemitisme en de oplossing van het Joodse vraagstuk slechts een kwestie van tijd zouden zijn Ja, de schellen vielen hem van de ogen en hij zag plotseling in dat de laster, het onrecht en de vernedering, die eeuwenlang de zwervende Joden op hun weg hadden begeleid, alleen tot een einde zouden kunnen komen in een eigen land Een volk heeft recht op een land, een eigen land Na deze ontdekking, gedaan m een tijd vol nationalistische woelingen, werd Herzl Zionist Hoewel - niet direct Op 14 februari 1896 publiceerde hij zijn boekje Der Judenstaat, maar de eigen Joodse staat waarvan hij droomde, behoefde nog met per se Palestina te zijn Ook Argentinië verdiende overweging en het latere Britse voorstel van Oeganda heeft hij niet dadelijk van de hand gewezen Het was Herzl in de eerste plaats te doen om Joodse zelfstandigheid, Joodse soevereiniteit Eerst later richtte zijn blik zich uitsluitend op Palestina en is hij als Zionist te beschouwen "Wanneer u het echt wilt, is het geen sprookje" was zijn bezielende leus

In eigen kring werd Herzl door sommigen voor krankzinnig gehouden, maar in Oost-Europa vond zijn boekje aandacht, open ogen en harten De zionistische Beweging is geboren Herzl had zich al wel eerder met het Joodse vraagstuk bezig gehouden Zelfs had hij overwogen dit tot een oplossing te brengen door een massale doop te piopageren Met zijn pleidooi voor een Joodse staat meende hij aanvankelijk met een fonkelnieuwe gedachte te zijn gekomen Daarin vergiste hij zich grondig Maar Herzl wist eigenlijk o zo weinig van het Jodendom In Wenen was onlangs, het was m 1882, de eerste Joodse studentenclub opgericht, Kadimah ("naar het Oosten") Herzl wist dat niet Overigens was deze club direct enthousiast over Der Judenstaat en steunde Herzl in zijn streven Dat Baruch de Spinoza reeds had gerept van een eigen Joodse staat, dat de filosoof Moses Hess en de arts Juda Leo Pinsker daarvoor hadden gepleit - was dat aan Herzl voorbijgegaan'' Ja, inderdaad, Herzl was zo vervreemd van zijn wortels dat hij hiervan mets wist Moses Hess had nog maar in 1862 zijn Ram und Jerusalem m het licht gegeven en Juda Leo Pinsker had in 1882 zijn beroemde Autoemanzipation geschreven

Opgeschrikt door de pogroms van 1881 en aangegrepen door de beweging Chihbath Zion (Liefde tot Zion) was nog in Herzls studententijd een groep Joodse jonge mannen uit Rusland naar Palestina getrokken, de stichters van de eerste Joodse landbouwnederzettingen Zij vormden de eerste Aliyah, de eerste golf immigranten, die onder barre omstandigheden in het land der vaderen ging wonen en werken Ook dit alles was Herzl aanvankelijk onbekend Een van de gevolgen van diens boekje, later gevolgd door zijn roman Alt-Neuland, was dat in augustus 1897 in Bazel 200 afgevaardigden van Joodse gemeenschappen bijeenkwamen voor een Congres, het eerste van de tot 1968 27 zionistische Congressen

Voor het eerst in eeuwen een ontmoeting, in beginsel zelfs een hereniging van het verscheurde Jodendom Sindsdien is het zionisme een politieke idee geworden Thuisgekomen in Wenen schreef Herzl in zijn dagboek van 3 september "Wanneer ik het Bazeler Congres in éen woord wil samenvatten - ik zal wel oppassen om het hardop te zeggen - dan is het dit in Bazel heb ik de Joodse staat gesticht Wanneer ik dit vandaag in het openbaar zou verkondigen, zou een algemeen gelach het antwoord zijn Misschien na vijf maar zeker over vijttig jaar zal iedereen het inzien" Profetische woorden tussen 3 september 1897 en 14 mei 1948 liggen nog geen volle 51 jaren'

Gemakkelijk was de weg die Herzl ging niet Het kostte hem zijn geld, zijn gezondheid en zijn huwelijksgeluk Maar Herzl ging die weg Kenmerkend voor zijn streven is dat hij uitsluitend aan een politieke oplossing dacht en voor het bereiken van zijn doel contact zocht met vorsten Hen in de eerste plaats wilde hij interesseren voor zijn idee van een onafhankelijke Joodse staat Hun inzet achtte hij daarvoor onontbeerlijk Hij reisde wat af Zelfs naar Constantinopel, waar hij wist door te dringen tot sultan Abd-el-Hamid, een wreed potentaat, die door zijn onderdanen als een genadeloos onderdrukker werd gehaat Turkije was immers sinds 1517 heer en meester over heel het Nabije Oosten, ook over het land van de Bijbel Het was vergeefs

Dan richt Herzl zijn blik naar de Duitse keizer, de belangrijkste bondgenoot van de Turken Hij reist naar Palestina, waar hij 2 november 1898 een onderhoud met Wilhelm II heeft Van deze ontmoeting is een toto bewaard gebleven de keizer, hoog te paard gezeten, hoort Herzl, die deemoedig, met de hoed in de hand naast hem staat aan, wanneer deze hem vraagt de beschermer te worden van de organisatie van zionistische vestigingen in Palestina en Syrie Maar de keizer toont weinig interesse De keizerlijke reactie luidt "Uw beweging is gebaseerd op een gezonde gedachte" Met die nietszeggende woorden moet Herzl het doen

Met veel tegenkanting heeft hij te maken, juist in eigen kring, waar sterke persoonlijkheden soms heel andere visies ontwikkelen Nu wendt Herzl zich tot de Britten Bij Joseph Chamberlain, de minister van kolomen vindt hij een willig oor Misschien passen de wensen van Herzl m het imperialistische Britse streven eigen belangen in het gebied van het Nabije en Midden-Oosten te versterken Joodse nederzettingen in het gebied van de Sinai en in Palestina'' Die zouden een extra beveiliging van het Suez-kanaal kunnen betekenen' Trouwens, al meer dan een halve eeuw geleden, in 1840, hadden Lord Palmerston en diens schoonzoon Lord Ashley een plan naar voren gebracht om het Joodse volk te vestigen in het land van hun vaderen Dit plan was geboren uit een mengeling van politieke belangen en religieuze idealen Ashley was nl een invloedrijk lid van het Londens Genootschap tot bevordering van het Christendom onder de Joden, een genootschap dat sinds 1820 een post in Jeruzalem bezat Deze kan worden beschouwd als een voorloper van de Christ Church in Jeruzalem, de eerste protestantse kerk in het Heilige Land, zetel van een bisschop, die in 1842 in een gemeenschappelijk Brits- Pruisisch project werd benoemd Maar ook Herzls besprekingen in Londen leveren mets concreets op Het eindeloos overleggen en reizen heeft zijn krachten verteerd wanneer hij op 4 juli 1904 op de leeftijd van 44 jaar het moede hoofd moet neerleggen Toen was er niets dat erop wees dat zijn ideaal zou worden bereikt een Joodse staat, waarheen in 1949 zijn lijk werd overgebracht om bijgezet te worden op de berg bij Jeruzalem die naar hem genoemd is Wat hij evenwel had losgemaakt, was niet meer te stuiten Anderen namen de fakkel over die hij had ontstoken De jaarlijkse zionistische congressen werden voortgezet, steeds in een andere grote Europese stad Het waren dr Chajim Weizmann en Nachum Sokolow die gedurende de eerste wereldoorlog namens de zionistische beweging de politieke onderhandelingen voerden, die m 1917 leidden tot de Balfour-verklaring Deze verklaring geldt terecht als een doorbraak in het zionistisch streven

V

Arthur James Balfour, een Schots edelman, was in het Engels kabinet ten tijde van de Eerste Wereldoorlog minister van buitenlandse zaken Al jong had hij belangstelling en liefde voor het Joodse volk Zijn biografen schrijven dit toe aan zijn ouderlijk huis, waar zijn moeder hem met de Bijbel bekend maakte Zijn kennis van het Oude Testament legde de basis voor zijn liefde voor de Joden Zijn ouders behoorden tot de Presbyteriaanse Kerk Hij had dus een Schotse, Calvinistische achtergrond en het is bekend hoe de Schotse Puriteinse schrijvers hoop hadden voor Israel In hoeverre dit in het gezin waaruit Balfour stamt heeft doorgewerkt, is niet meer na te gaan, maar wij weten hoe Calvijn, in tegenstelling tot Luther, oog had voor de eenheid van Gods Verbond, de eenheid van het Oude en Nieuwe Verbond en voor de historie Rabbijn dr J Soetendorp noemt Calvijn een vriend van de Joden en wijst ook op Martin Bucer, die stelde dat de christenen de uitwerking van de goddelijke liefde aan het Joodse volk moeten ondersteunen U weet dat Bucer de laatste paar jaren van zijn leven in Engeland doorbracht en in 1551 in Cambridge stierf Zijn invloed in de Anglicaanse Kerk is met te onderschatten

Het lijkt mij onjuist de Balfour-verklanng als de uitdrukking van puur imperialisme ten eigen, Britsen bate te beschouwen Zeker, het was de tijd van grote nationalistische bewegingen in het Nabije en Midden Oosten Het was duidelijk dat het Turkse rijk, dat in de Wereldoorlog de kant van Duitsland/Oostenrijk had gekozen, dadelijk in zou storten Reeds behaalde de Engelse generaal Allenby zijn overwinningen op de Turkse legers, om in december 1917 Jeruzalem te bereiken, waar hij van zijn paard afsteeg om te voet de stad binnen te gaan, daarbij verwijzend naar de eenvoud van zijn Verlosser Het was ook duidelijk dat dadelijk als gevolg van de stichting van nieuwe staten de kaart van de gebieden ten Oosten van de Middellandse Zee er volstrekt anders uit zou komen te zien en dat er rivaliserende Franse en Britse belangen in die streken waren Desalniettemin houd ik het ervoor dat bij dit alles de welwillendheid van Balfour jegens het Joodse volk terdege heeft meegespeeld Eens, tijdens een onderhoud met Weizmann, dat het lot van het Joodse volk tot onderwerp had, was Balfour tot tranen toe bewogen Spelen trouwens bij alle belangrijke politieke beslissingen met meerdere factoren een rol? Zo kon deze staatsman op 2 november 1917 aan Lord Rothschild, die op de achtergrond zijn invloed had laten gelden, schrijven, dat het Joodse volk recht heeft op een nationaal Tehuis in Palestina, overigens zonder verkorting van de burgerlijke en religieuze rechten van de daar gevestigde bevolking.

Deze verklaring is gebleken van wereldhistorische betekenis te zijn - maar het is niet waarschijnlijk dat de regering onder leiding van Lloyd George dat heeft voorzien. De derde aliyah, een derde golf van Joodse immigranten is het gevolg daarvan geweest en in de jaren die volgden, werden Joodse organisaties en instellingen als de Histadwet (een oppermachtige vakbond), het Kèrèn Kajèmèt Le'jisrael (Joods Nationaal Fonds) en Haganah (het leger) en vele andere gesticht, die regelrecht de voorbereiding vormden van een Joodse staat. Kortom, de Balfour-verklaring heeft de staatsrechtelijke basis gelegd voor de staat Israel. En wat Lord Balfour betreft, tot het einde van zijn leven bleef hij bevriend met dr. Chajim Weizmann en een vriend van het Joodse volk.

Behalve de drie genoemde Joodse instellingen heeft ook de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem een grote rol gespeeld bij de nationale bewustwording. In het voorjaar van 1925 werd deze geopend. In gedachten zien wij een lange, plechtige stoet de stad verlaten en opklimmen naar de Scopusberg, waar de Universiteit zal worden gevestigd. De stoet wordt geopend door dr. Weizmann en naast hem schrijdt de 76- jarige Balfour, gehuld in de scharlakenkleurige toga van de kanselier van de Universiteit van Cambridge ...

VI

Het is verleidelijk nu uw aandacht te vragen voor de lotgevallen van de Joodse immigranten, die huis en haard verlieten, letterlijk alles achterlieten om in een hun vreemd land onder heel moeilijke omstandigheden een nieuw bestaan op te bouwen. Daarvoor hebben zij zich ontzaglijke offers getroost. Velen van de eerste aliyahs zijn aan ontberingen, de malaria en het klimaat bezweken. Zonder financiële ondersteuningen van rijke Joden uit Engeland en de Verenigde Staten zouden de zwoegers in de kibboetsim (landbouwnederzettingen volgens een strikt socialistisch concept) en mosjavim (landbouwdorpen met een coöperatieve organisatie) het niet hebben gered. Het leven onder het Britse mandaat was zwaar, omdat de aanvankelijke sympathie van de Londense regering langzaam aan verkeerde in haar tegendeel.

Een opvallende fout die de zionistische beweging heeft gemaakt, is dat zij er aanvankelijk veel te weinig mee rekende dat Palestina niet een leeg, braakliggend land was, maar een bewoond land. De bewoners waren in hoofdzaak Arabieren, vaak kleine, arme pachtboeren, wel niet zo talrijk, maar natuurlijk niet te verwaarlozen. Als gevolg van het opkomend nationalisme dat het Turkse gezag steeds moeilijker in de hand kon houden, gingen deze Arabieren zich steeds meer een volk, het Palestijnse volk voelen. In de eerste jaren dat Joodse immigranten zich vestigden en land van de rijke Arabische landeigenaars kochten, waren de verhoudingen tussen de gevestigde bevolking en de nieuw gekomenen lang niet altijd slecht. Naderhand kwamen deze echter onder steeds groter spanning te staan.

Een andere fout die werd gemaakt was dat de leiding bouwde aan een exclusief Joodse maatschappij. Waarschuwingen daartegen, zoals van de kant van de invloedrijke dr. Arthur Ruppin, werden in de wind geslagen. De immigranten moesten hard werken. Maar zij bezorgden ook werk aan Arabische krachten. Na verloop van tijd werd het evenwel als een vorm van verraad beschouwd als men Arabische werkers in dienst had. Van David Ben-Goerion wordt verteld dat hij in de jaren 20 aanslagen organiseerde op sinaasappelkwekers die het waagden Arabieren in dienst te houden. Tot ongeveer 1950 was het zionisme sterk socialistisch en in het geheel niet religieus gekleurd. Dit zionisme kende drie thema's: Hebreeuwse werkgelegenheid, Hebreeuws land en Hebreeuwse defensie. Men kan nationalistische trekken niet ontkennen. Bij de uitroeping van de staat Israël speelden in de officiële verklaringen beloften uit de profetische boeken van het Oude Testament en religieuze motieven geen rol.

Bij dit alles komt nog de omstandigheid dat onder de eerste Hoge Commissaris van de Britse mandaatsregering, de joodse Sir Herbert L.S. Samuel (1870- 1963, commissaris van 1920 tot 1925), zekere Mohammed Amin el Husseini (de man zou een nazaat van de profeet geweest zijn) tot moefti van Jeruzalem. Om gewichtiger te lijken dan hij was, noemde hij zichzelf grootmoefti. Deze man was van een ongekende haat jegens al wat Jood is vervuld. Hij stond achter vele bloedige aanslagen die op de immigranten werden gericht en, ten langen leste in 1937 door Engeland uit Palestina verbannen, verbleef hij de jaren daarna in Duitsland waar hij de adviseur van Hitler en Himmler was in het uitroeien van de Joden ...

Tot 1948 waren het jaren van harde arbeid, toenemende onveiligheid als gevolg van terroristische aanslagen en een toch steeds groeiende bevolking. En met de jaren nam ook het Arabische probleem toe. Een plan van de Volkenbond om het gebied tussen Joden en Arabieren te verdelen, werd door de laatsten fel van de hand gewezen. De laatste jaren voor 1948 werden meer en meer chaotisch. Het Brits mandaat was uit koele berekening meer op de hand van de Arabieren dan van de Joden. Joden verrichtten daden van terreur tegen Arabieren en Britten. Arabieren hadden het op de Joodse nederzettingen voorzien. Een stroom van Joodse immigranten werd door de Engelsen geweerd. Wie kent niet de tragedie van het schip de Exodusl Helaas zijn vele van deze tragedies bekend, die vele, vele honderden Joodse mannen, vrouwen en kinderen het leven hebben gekost als gevolg van de Britse halsstarrigheid. Zij hadden hun hoop gevestigd op het land van hun vaderen, maar hebben het nooit betreden ...

Toen brak de dag van de onafhankelijkheid aan. Dat werd niet de dag van veiligheid en vrede. Een overmacht van Arabische legers viel Israël aan. Maar het wonder gebeurde dat Israël overwon. Toen, na een "Staakt het vuren" van de Verenigde Naties, de kruitdamp was opgetrokken, lag daar de jonge staat, met grillige grenzen en een verdeelde stad Jeruzalem. Nog drie oorlogen zou hij moeten voeren eer het zijn halve eeuwfeest kon vieren. Hij zou te maken krijgen met talloos vele gruwelijke aanslagen van de kant van de Arabieren, die zich meer en meer Palestijnen zijn gaan noemen en zich verenigd hebben in een Palestijnse Bevnjdings Organisatie onder leiding van de onbetrouwbare Jasser Aratat Nog altijd kent het Handvest van deze PLO eigenlijk maar één wens, éen doel dat de staat Israel van de aarde verdwijnt En toch' Ondanks deze dreiging en de grote mate van onveiligheid heett de staat Israel honderdduizenden Joden uit alle delen van de wereld in beweging gebracht om het land van hun vreemdelingschap te verlaten en zich te vestigen in het land dat ooit door Israels God werd toegezegd aan Abraham, Isaak, Jakob en hun nageslacht

vn

Over wat voorafging aan 1948 ben ik in de beperkte tijd die mij is toegemeten uitvoerig geweest omdat het zonder goede kennis van een aantal ontwikkelingen en teiten onmogelijk is een enigszins juist zicht op de staat Israel te krijgen Aan de jaren na 1948, de opbouw van het land, de stichting en uitbreiding van steden en dorpen, de oorlogen, de toename van de bevolking en alle andere facetten meer moet ik nu voorbijgaan, omdat ik wil komen tot nog een tweetal onderdelen

In de eerste plaats doet zich de vraag voor welke positie WIJ als Nederlandse christenen moeten innemen tegenover het verschijnsel van de staat Israel, die IS ontstaan als vrucht van een geestelijk én een politiek zionisme, geboren uit heimwee naar het land der vaderen én uit het verlangen naar een eigen nationaal Tehuis In de tweede plaats is er de vraag hoe wij daarover in het licht van de Bijbel moeten denken Daarbij is het zaak steeds te onderscheiden tussen Israel als staat enerzijds en de religie van Israel anderzijds, dus tussen de staat Israel en het Jodendom

Dat het komen moest tot een onafhankelijke staat Israel is lang niet voor alle Joden een onopgeefbare noodzaak geweest Iemand als Achad Ha'am, een pseudoniem voor Ascher Ginsberg (1856-1927), zag af van een politiek zionisme en stond een cultuur-zionisme voor Achad Ha'am werd vier jaar eerder dan Herzl in de Oekraïne geboren, maar was al tien jaar vóór Herzls Judenstaat lid van de organisatie Chibba Zion (Liefde voor Zion), de Russisch-Joodse beweging die eind 19e eeuw het eerste kolom satiewerk in Palestina organiseerde Hij vond het inroepen van de hulp van vorsten en het streven van Herzl om de met- Joodse omgeving gunstig te beïnvloeden een nationale verloochening Voor hem was het Joodse vraagstuk in de eerste plaats door het Jodendom zelf op te lossen HIJ dacht aan een Palestina dat een geestelijk centrum zou zijn voor het wereld-Jodendom

In ongeveer gelijke richting gingen de gedachten van Martin Buber, die stond achter de Ichud, die een bi-nationale staat voor Joden én Arabieren nastreefde Voor Buber was het zionisme in de eerste plaats een geestelijk en met een politiek gebeuren Hij verzette zich tegen het verwerven van onafhankelijkheid ten koste van een ander Wanneer ik nu poog een wat grove indeling van

Wanneer ik nu poog een wat grove indeling van standpunten ten aanzien van Israel te formuleren, dan onderscheid ik vier standpunten

1 Het onkntisch-negatieve standpunt, dat zonder begrip voor het lot en het verlangen van de Joden de staat Israel louter negatief beoordeelt of zelfs ongewenst acht Dit treffen wij aan in de Arabische wereld Daar geldt Israel als een verfoeilijk verschijnsel, een kleine satelliet van het Westen, een marionet van de Verenigde Staten Denkt u maar aan wat het handvest van de PLO op dit punt nog altijd stelt Ook buiten de Arabische wereld kan men dit standpunt tegenkomen Israel wordt wel beschuldigd van nationalisme en racisme Men wijst op de ellende in de kampen van de honderdduizenden vluchtelingen, die in 1948 vrijwillig of daartoe van Arabische zijde opgewekt, hun huizen verheten, om er nooit terug te keren, vluchtelingen nu al tot in de derde generatie in een vaak uitzichtloos bestaan Dat de Arabische broedervolken maar erg weinig hebben gedaan om deze situatie te verbeteren of te beëindigen wordt dan liefst verzwegen Liever wijst men op het geweld dat van Israëlische zijde wordt toegepast Op grond van dit alles komt men, bijv in de kringen van de bevrijdingstheologen, tot een hartgrondige veroordeling van Israel Men vestigt de aandacht op de Palestijnse vluchtelingen en wrijft alleen Israel daarvan de schuld aan Maar de 850 000 Joden dan, die in de laatste halve eeuw de wijk hebben moeten nemen uit Arabische landen"^ Neen, men neemt niet de moeite zich werkelijk te verdiepen in het unieke en problematische verschijnsel dat Israel heet

2 Een kntisch-negatieve houding Deze weegt wel argumenten voor en tegen, maar de slotsom is dat men Israel als staat afwijst Zo doen de ultra-orthodoxe Joden ZIJ houden het erop dat eerst de komst van de Messias een nieuw staatsverband zal brengen en blijven zo veel ZIJ kunnen afzijdig van al wat met de staat te maken heeft

Toen na de overwinning van Israels legers in 1956 Ben Goerion het "Derde koninkrijk van Israel" aankondigde, moeten zij daarvan wel gegruwd hebben Eenzelfde afwijzende houding neemt de Rooms- Katholieke Kerk aan, die - naar ik meen - nog nooit tot erkenning van de staat Israel is overgegaan, al heeft zij de betrekkingen met Israel wel verbeterd

3 Een onkntisch-positieve houding Daarmee bedoel ik een blinde liefde voor Israel Men keurt kritiekloos alles goed wat Israel doet, ongeacht de politieke kleur van de achtereenvolgende regenngen, ongeacht de vraag of een handeling moreel en ethisch wel verantwoord IS Men dweept met Israel Geen enkele vorm van kritiek is toegestaan Men wil niet horen van het leed van de Palestijnse vluchtelingen Men wil er niet van weten dat - het moet helaas gezegd worden - de staat Israel met geweld en terreur is voorbereid, dat ook daar in leidinggevende kringen alle intriges en vormen van machtsstrijd zich voordoen als in elk ander land Laten wij heel nuchter bedenken dat Israel een seculiere staat is, al heeft het Rabbinaat daar nogal wat invloed Gedurende de eerste decennia gaf, politiek gesproken, het socialisme nagenoeg uitsluitend de toon aan Verreweg de meeste Joden zijn ongodsdienstig Het zou me niet verbazen wanneer sommige aan- hangers van dit derde standpunt zelfs, hoewel zij christen zijn, de bouw van een tempel op de plaats waar nu de Omar-moskee staat (dus "de derde tempel") zouden toejuichen Kortom, Israel kan geen kwaad doen Met zo'n blinde, soms overspannen liefde is Israel echter niet gebaat Zeggen wij met Het is een vnend die mij mijn feilen toont"? Filo-semitisme kan, na negatieve ervaringen, omslaan in anti-semitisme Geldt oók niet van elk staatsverband, dus ook dat van Israel vleselijk en verkocht onder de zonde"? 4 Een kntisch-positieve houding Hierbij proberen

4 Een kntisch-positieve houding Hierbij proberen WIJ het werkelijke Israel onder ogen te zien Het land van de Bijbel, een prachtig land, met twee volkeren vol diepe tegenstellingen en onoverbrugbare kloven Religieus, in culturele achtergrond en politiek tot de bodem toe verdeeld Een staat, waarin Joden, christenen en moslims moeten samenwonen, met daarnaast vele geheel a-religieuze heden Wat een opgave voor een overheid om daarover te regeren' Welk een fanatisme bij Joden en Arabieren

Een fanaat, Yigal Amir, schoot in november 1995 premier Rabbin dood, omdat deze heilige grond aan onheiligen wilde overdragen Anderzijds wordt een Arabier, een Palestijnse burgemeester die met de "bezettende macht" samenwerkt, of een Palestijnse makelaar die een pand aan een Jood verkoopt, door Arabieren genadeloos neergeschoten Stel je voor dat de ultra-orthodoxen, die daarvoor hettig betoogd hebben, het land weten om te vormen tot een fundamentalistische, een rabbinistische staat, een Joodse variant op het Iran van Khomeiny Een land vol bittere tegenstellingen en problemen, waarvoor noch de politiek van het oppervlakkige Amerika noch die van het betuttelende Europa een oplossing weet, omdat men daar niets snapt van de kracht van het volk dat na 2000 jaar thuis gekomen is, terwijl men evenmin iets aanvoelt van het fanatisme van de Islam die oproept tot de heilige oorlog tegen allen die de profeet niet willen erkennen noch richting Mekka willen buigen De gruwelijke haat van de grootmoefti leeft nog altijd voort Neen, we moeten niet blind zijn voor het lot van de vluchtelingen, noch voor de moeilijke situatie van zowel de Palestijnse christenen als de Messiasbelijdende Joden, noch voor de levensomstandigheden van de Arabische bevolking, noch voor de gebreken van Israels politiek

En toch - waarom kunnen wij juist als Nederlandse christenen Israel niet opgeven"? Waarom verstaan juist WIJ zo goed dat Christelijk geloof en anti-semitisme niet kunnen samengaan"? Waarom zijn bij ons die vele belangstelling en liefde voor Israel, Israel als volk maar ook als staat, te vinden"? Zou het met zijn, omdat WIJ allen in zekere mate leerlingen van Calvijn zijn, met zijn oog en hart voor de historie"? Omdat onze vaderen in ónze Nederlandse geschiedenis de parallellen zagen met de geschiedenis van het Israel van het Oude Verbond en onze vrijheidsstrijd tegen Spanje"? Ds Abraham van de Velde (1614-1677) beschreef deze strijd als een reeks van "Wonderen des Allerhoogsten" en Nederland beleefde zich lange tijd als het Israel van het Westen En dr H F Kohlbrugge prentte ons de blijvende betekenis van het Oude Testament in en de duurzaamheid van Gods wet Wie eenmaal bij hem ter schole is gegaan en van hem een dankbare leerling is - kan diens belangstelling, kan diens gebed voor Israel uitblijven"? Daarom is er lietde, herkenning, zelfs overeenkomst tc*^ in de grondige politieke en kerkelijke verdeeldheid ginds en hier

Als christenen in Nederland geloven wij dat er nog altijd "iets" IS tussen de God van Abraham, Isaak en Jakob en het volk Israel Dat er nog beloften zijn Dat God nog een bedoeling met dit volk heeft, al vergeten WIJ niet dat de staat en het volk van Israel niet samenvallen, want er wonen meer Joden buiten dan binnen de grenzen van de staat die in 1948 in Tel Aviv werd uitgeroepen

VIII

Nu verwacht u van mij met alleen een historisch verhaal met een actueel toegespitst slot U verwacht dat ik ook iets zeggen zal over de vraag hoe wij Israel in het licht van de Bijbel mogen zien Dit is een risicovol ondernemen Maar ik wil u niet teleurstellen en waag het erop, zodat ik nu kom tot het laatste

Ook hier kunnen wij meerdere standpunten, meerdere visies onderscheiden Ik noem een vijftal

1 De chiliastische visie Deze doet zich in enkele variaties voor, maar deze hebben gemeenschappelijk dat voorafgaand aan of als gevolg van de wederkomst van de Heer Jezus een aards koninkrijk met Jeruzalem als centrum wordt verwacht Hiermee zal gepaard gaan de bekering van Israel Men kan zich voor deze mening beroepen op vele Engelse, Schotse en Nederlandse theologen uit de 17e en 18e eeuw De Puriteinen kenden deze verwachting Het is wel onder hun invloed dat wij deze eveneens aantreffen bij o a Jacobus Koelman, Wilhelmus a Brakel en Theodoras van der Groe De Reveilman Isaac da Costa, van afkomst Joods, en ook de "vader" van de ethische theologie Daniel Chantepie de la Saussaye koesterden chiliastische verwachtingen

In zijn Opleiding tot recht verstand der Schrift toont dr Kohlbragge zich daarentegen bepaald geen aanhanger van enige chiliastische verwachting Hij ziet het rijk van duizend jaren als een werkelijkheid hier en nu De keten die de satan bindt, is Gods Woord en de sterke engel "is een eenvoudig getuige des Woords" De eerste opstanding is "het zich tezamen verheugen in dat Woord en in deszelfs loop en macht Radicaal als hij was, schrijft hij "Wie de zoete regeering der genade kent, leett in dat duizendjarig Rijk, hetwelk die nog verwachten, welke hunne conscientien niet gereinigd hebben van doode werken, en daarom niet in de rast Gods zijn ingegaan" Of dit krasse oordeel ons aller bijval zal vinden, waag ik te betwijfelen

Hoewel zij niet strookt met de klassieke belijdenisgeschriften IS, als een onderstroom, de chiliastische verwachting tot de huidige dag in het gereformeerd protestantisme voortgegaan

2 De romantische visie Deze sluit nauw bij de vorige aan en valt veelal met haar samen Deze visie, gepaard met de onkntisch-positieve ten aanzien van Israel als staatkundig verschijnsel, vinden wij met name in de kringen van de Evangelische beweging De grote liefde voor Israel brengt mensen van de romantische visie in vervoering zo vaak zij van Israel horen of lezen en door het beloofde land reizen Wanneer zij de Jordaan zien of het meer van Galilea, zouden zij daar meteen wel in gedoopt willen worden Graag zingen zij met honderden tegelijk op Bijbelse plaatsen christelijke liederen als teken van hun verbondenheid met Israel en om daardoor mensen tot de aanvaarding van Jezus als de Messias te bewegen Met een zeker gemak hanteren ZIJ de Schrift om er de plaatsen op te slaan waarop ZIJ hun toekomstverwachting voor Israel gronden Neemt u het mij niet kwalijk wanneer ik hier erg aanschouwelijk spreek De realiteit van de staat Israel en van het hedendaagse Jodendom is echter weerbarstiger en onbuigzamer, het helder m het heden duiden van de Oud-Testamentische profetieën moeilijker en complexer dan de romantische visie waar wil hebben

3 Een derde visie staat bekend als die van de "twee wegen leer", waarin eveneens diverse accenten worden gevonden Maar het komt erop neer dat men meent dat Jood en christen elk op hun eigen wijze, elk langs hun eigen weg zalig worden Voor het verkrijgen van het eeuwige heil behoeven de Joden geen persoonlijk geloof m Jezus Christus te hebben Wanneer ZIJ zich houden aan hun voorvaderlijk geloof, zich houden aan Mozes, is dat genoeg Jezus is niet de Messias voor de Joden Een Jood wordt door zijn gehoorzaamheid en trouw aan de wet behouden, een christen door het geloof in Jezus Christus Elke vorm van wat vroeger Jodenzending heette is ongewenst Ook een getuigend gesprek is overbodig Hoe zouden WIJ dat trouwens ook durven voeren, wij, die als christenen de Joden zo oneindig veel leed hebben berokkend"? Het IS zaak wij na de Sjoa de Joden met rust laten' Zo stelt men dan Merkwaardig is wel dat Messias-belijdende Joden deze visie van christenen van de hand wijzen' Zij verwachten dat christenen voor hun geloof uitkomen, belijden en getuigen in hun ontmoeting met Joden

4 Een vierde visie stelt dat het volk der Joden geen betekenis meer heeft De Kerk is in de plaats van Israel gekomen en nu staan de Joden gelijk met de "heidenen" Joden en "heidenen" zijn gelijkelijk voorwerp van zending In deze visie heeft Israel als bijzonder volk geheel afgedaan Het komt mij voor dat deze mening in christelijk Nederland niet dikwijls meer wordt aangetroffen

Dat aan het verschijnsel van het volk Israel geen betekenis is toe te kennen en de Kerk voor Israel m de plaats is gekomen, is echter in de familie van Orthodoxe Kerken nog altijd de gebruikelijke opvatting

5 De geloofsvisie Zo wil ik de visie noemen die ik bepleit Wanneer wij de gegevens uit de Heilige Schrift tot ons laten spreken, zien wij hoe de Heere sinds het Pinksterfeest van Handelingen 2 Zijn volk samenbrengt uit Israel èn de volkeren, uit de volkeren èn Israel De Kerk omvat de gelovigen uit beide "sectoren" Als WIJ dit vasthouden, ben ik bereid te zeggen dat de Kerk in de plaats van Israel is gekomen, om daar dan direct aan toe te voegen Israel heeft Jezus als de Messias verworpen, maar is door God niet verwor pen Gods verkiezing is onberouwelijk De eeuwen door heeft God zich met van Israel afgewend en Hij zal in het laatst der dagen nog velen uit Israel tot geloof brengen Er is hoop voor Israel' Aan de hand van het beeld van de olijfboom uit Romeinen 11 stelt de apostel Paulus dat wij, als christenen uit de volkerenwereld, geen enkele reden tot hoge gevoelens aangaande onszelf hebben Evenmin geen enkele reden om aan Gods mogelijkheden en plan ten aanzien van Israel te vertwijfelen

Wat het beeld van de olijfboom betreft ik houd het erop dat daarmee Gods heilswerk (dat zijn hart en centrum in Christus heeft) in de wereld is bedoeld Gods heilswerk eerst eeuwenlang in Israel, daarna in Zijn Kerk die Hij bouwt uit (een deel van) Israel en (een deel van) de volkerenwereld "Natuurlijke" takken (niet alle') zijn verwijderd, ' vreemde", "wilde" takken worden geënt Maar oorspronkelijke takken kunnen worden terug geplaatst en ingebrachte takken kunnen worden verwijderd

Hebben wij ons als Christenheid er niet diep voor te schamen dat wij veel te weinig onze roeping hebben verstaan om door liefde en een heilig leven de Joden te winnen voor Jezus de Christus en hen aldus naar Zijn heerlijkheid verlangend te maken"? Hebben wij ons er niet diep voor te schamen dat de Kerk voor hen dikwijls een oord is geweest waarvan verschrikking en dood uitgingen en waarvoor zij in angst leefden"?

Wij kunnen en mogen en moeten van de Joden houden en daarom ook positief-kritisch staan tegenover de staat Israel Niet romantisch Niet kritiekloos Maar omdat WIJ iets verstaan van de "onmogelijke" situatie waarin deze staat zich bevindt Wij leven met dit volk mee, niet omdat het zo'n goed volk is en zulke aangename mensen zijn Maar om der vaderen wil En om Jezus' wil En omwille van Gods beloften die Hij nog vervullen zal Wij verstaan iets van de moeiten, de noden en het onbegrip waaronder het volk van Israel te lijden heeft Woonde het ten tijde van het Oude Testament m het land samen met de Filistijnen, later samen met de Samaritanen, nu met de Palestijnen - wat een beproeving' Het heeft iets tragisch

En toch Israel is een teken van Gods waarachtigheid en trouw Dat het volk weer woont in een eigen land, dat dit volk weer woont in het enige land waar het wonen wil en waar het wonen moet - is dat niet een teken"? Een teken, dat God bezig is"? Dat Hij dit volk met heeft losgelaten"? Dat Hij de geschiedenis stuwt naar het einde"?

Vijftig jaar Staat Israel Hoe zal het verder gaan"? Zal Israel tot vrede met de Arabieren komen"? Zal de regering Netanyahu "bezette gebieden" prijsgeven"? Wat zal ZIJ doen ten aanzien van Jeruzalem"? Wat zal het diplomatieke aandeel van Amerika in de gang van zaken zijn"? Komt het tot een nieuwe oorlog"? Wat voert Irak in zijn schild"? Wat "? Wie "? Vele vragen vragen zonder antwoord

WIJ zien ernaar uit en bidden erom dat God Zijn plan met Israel volvoert en dat Israel Gods roeping en bedoeling gaat verstaan tot een zegen zijn voor de wereld door het aanbiddend aanvaarden van Jezus als de Messias, de Koning van Israel Zo is ons gebed om vrede over Jeruzalem'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen