Partijformatie

Na de bevrijding ïneenden velen, da het oude partijenstelsel van de baan was. Voortaan zouden wij wijzer zijn De ouda partijindeling werd vervangen Men moest tot concentratie komen. In de bezsttingstijd had men elkander leren -verstaan. In St. Michielsgestel had men elkander gevonden en was men he eens geworden over de vernieuwing. Er moest een doorbraak komen op allerlei terrem; ook op politiek terrein. De mannen van het „verzet" zouden de leiding nemen. Dat kwam hun toch toe? Eigen lijk v^fas men gegrepen door de gedachte, dat al dat partijgedoe wel weg kon, en plaats diende te maken voor een eenheidsstreven, dat gestalte had gevonden in de verzetsbeweging. Van de leiding maakte men zich meester. Van democratie werd wel gesproken, maar kennelijk dacht men weer aan een soort democratie, waarvan de naam ook bestond onder het Hitlerregime. Je moet voorzichtig zijn met namen af te schaffen, als je de zaken der namen opzij w'il zetten. Rusland heeft ook zijn democratie. Voor die democratie is het geen bezwaar dat er geen eenheid van beginsel bestaat bij een partijvorming, als je de meerderheid maar hebt. Bij deze democratie moesten de verkiezingen zolang mogelijk worden uitgesteld. Dat doet immers de partijhartstochten maar oplaaien. Bovendien was het Nederlandse volk na de bezetting nog niet rijp voor verkiezingen. Wel de nieuwe Paitij V. d. Arbeid was rijp; die is nu ^"immers" af'.overrijp. Het is intussen wel veil^Ondeilijk, dat dieÄeJ.fde menspn vap mening zijn, dat de Indonesiërs, die ver. keerd hadden onder de terreur van de Jappen en nu onder die van hun opvol, gers, Soekarno en consorten, wél rijp voor verkiezingen zijn.

Het uitstellen van de verkiezingen gaf gelegenheid om partijconcentratie te be. werkstelligen. De resten der oude partijen dienden samengesmeed tot een _nieuwe. Het zou niet mogelijk zijn allen daarin op te nemen, maar deze eenheidsbeweging zou toch zulk een omvang moeten hebben, dat ze met de rest nauwelijks rekening befioefde te houden. Aanvankelijk verkeerde men in de me. ning, dat de communisten en de oude S.D.A.P.-ers best in één verband konden worden gebracht. De communisten wilden dat wel; ze waren toch óók democratisch geworden? Als ze de leiding maar hadden kunnen nemen. Op vakver. enigingsgebied is het in de E.V.C, ook beproefd. De S.D.A.P. was nationaal. Zelf zeggen de communisten nationale doeleinden na te streven; nu nog, op het ogenblik dat de communistische partijen van negen landen zich verenigd hebben en een gemeenschappelijk bureau hebben gesticht en dus eigenlijk de oude Komintern doen herleven, zeggen ze, dat ze het doen tot verdediging van de nationa. Ie onafhankelijkheid en de souvereiniteit van hun landen. Met zulke nationaal.democraten moest het toch wel mogelijk zijn in één partij saam te werken.

Br is niet veel van terecht gekomen van al die concentraties. Slechts wist men een samensmelting te verkrijgen van de oude S.D.A.P. met de Vrijzinnig. Democraten. Ook wist men sommige Christelijke-Historischen erbij te betrekken. Sommige S.D.A.P.-ers legden hun ongodsdienstigheid af. Anderen bemantelden hun anti.godsdienstigheid. Zo kon. den zelfs Hervormde predikanten de „doorbraak" helpen f roceren. De vroegere Vrijheidsbond herleefde als Partij v. d. Vrijheid. Waarom verenigde deze zich niet met de V.D. ? Ze fewamen juist te laat.

Bij de verkiezingen bleek, dat er wel een verschuiving naar links had plaats gehad. Maar allengs werd het openbaar dat er, tussen de partijen in, nogal wat politiek daklozen waren. Tussen de com. munisten en de P.v.d.A. zweven er, die gaarne de oude S.D.A.P. willen doen herleven. Tussen de P.v.d.A. en de P.v.d.V. zweven er velen, die vroeger tot de V.D. behoorden. Vrijzinnig-democraten als mr. Oud, die slechts schoorvoetend toe hadden gestemd, in de samensmelting in een Partij V. d. Arbeid, hadden reeds lang een gevoel van onbehagen. Ze waren wel democratisch i(en gevoelden zeker dat van die democratie niet veel terecht kwam?)» maar niet socialistisch. Zij moesten het wel gevoelen, dat het de P.v.d.A., welke het regeerbeleid moest schragen, maar tegelijk de oude dem.ago. gie niet geheel los kon laten om niet al te veel kiezers af te stoten naar de communisten, op de duur fout zou lopen. Reeds in de vroegere V.D.-bond beston. den schakeringen, welke, bij voorkomen, de politieke constellatie, beurtellings op de voorgrond traden. Denk aan de ontwapeningsleus na de eerste wereldoor. log. Mannen als Mr. Oud zullen daar wel nooit veel voor gevoeld hebben.

Nu is het zover gekomen, dat Mr. Oud in het Alg." Handelsblad een artikel plaatste, dat hij de opsmelting van de S.D.A.P. met de V.D. een mislukking achtte. Anderzijds achtte hij het ook niet wenselijk zich te voegen bij de liberalen, de P. V. d. Vrijheid, al staat hij persoonlijk daar ongetwijfeld dichter bij. Hij wil een middengroep tussen de P.v.d.A. en de P.v.d.V. Hij beseft dat deze groep niet bijster groot zal zijn, en bepleit daarom nu reeds een samenwerking met andere partijen op een vast werkprogram. Intussen zijn op zijn initiatief een aantal niet-socialistische democraten samengekomen en heeft men een comité tot vooi bereiding van de oprichting van een democratische volkspartij gevormd. Zo hebben wij ongeveer weer de gehele staalkaart van partijen van vóór de oor. log terug.

Of deze verbrokkeling in het algemeen niet is te bejammeren? Zouden wij niet voor concentratie zijn? Ongetwijfeld. Er is echter maar één basis, welke mogelijkheid voor concentratie biedt. Dat is de terugkeer van ons volk tot de paden van Gods Woord. Daar vindt men elkaar vanzelf. Bat is ver zoek. Tot de wet en de getuigenis worden wij teruggeroepen. Anders zullen wij geen dageraad hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen