Kent Gij Goeree & Overflakkee?

NIEUWE TONGE

Thans vragen wij de aandacht van »ze lezers voor hetgeen wij in het dorp ^'leuwe Tonge zagen en naspeurden.

Wv) bezochten dit dorp, komende van Middelhamis. Bij het tramstation zawij, ter hoogte van een zijingang, een grenspaal, waarop de linkerzijde te lezen staat ,.Middelhamis", op de voorsgde het jaartal 1772 en op de rechterzi|de de naam „Grijsoord" voorkomt.

In het nette café van het tramstation liestaat gelegenlieid voor het publiek om te wachten op de tram, terwijl men van de langs het perron staande loodsen toect de indruk krijgt nabij een dorp te zijn waar de landbouw de voornaamste factor is, en inzonderheid de uienteelt. Op een der loodsen lazen wij ,,Dorps

Op een der loodsen lazen wij ,,Dorpsveremging tot bevordering van de Landbouw CA. Nieuwe Tonge."

Even voorbij het emplacement van de Iram ligt het bedrijf van dhr L. Nelisse dl. een bronbemaling en aanleg van brongas. Dit is de enige zaak, op dit gebied, van het Eiland Goeree en Overflakkee.

De Molendijk opgaande zagen wij, ter linkerzijde, een hoge schoorsteen, naast de broeikassen van dhr M. Smit. Hier worden groenten en druiven gekweekt.

Men wist ons te vertellen dat tijdens de inundatie, door de bezetters, dit terrein is drooggebleven. Ter hoogte van de Burgemeester

Ter hoogte van de Burgemeester Overdorpstraat, staat op een plateau de windkoren-molen van dhr P v. Alphen. Niet alleen de rood-wit-blauwe rand onder de kap trekt de aandacht, doch inzonderheid de fraai versierde steen, welboven de toegangsdeur is aangebracht, doet zulks.

Deze steen heeft een mooi geornamenteerde rand, terwijl in het midden het beeld van een vruchtboom is aangebracht. Het opschrift van de steen is als Volgt. Deese Mooie Genaemt Oranie Boom is Gesticht Door Arent Zoon en Leyntie van Kasant. Den eersten steen van Deese Moolen

Den eersten steen van Deese Moolen IS gelegd door den Jongen H. Huebregt Samuel van Der Burgt aangehuuwde Zoon van den Hr. Sebastiaan Anemaet Balliauw van Klinkerlant Schout en Secretaris van de Nieuwe Tonge.

5 Jan Dekker 17— 68 M. Molenmaker.

16 Meermalen kwamen Engelse touristen deze molen bezichtigen.

Voor het verkeer met auto's is de hoek Molendijk-Burgemeester Overdorpstraat, uit beide richtingen, gevaarlijk. Wellicht zal hier t.z.t. verbetering worden gebracht. Ter weerszijden van de B. Overdorp

Ter weerszijden van de B. Overdorpstraat en de Wentinkstraat staan mooie arbeiders en burgerwoningen, welke van een zekere welvaart getuigen.

In de Wentinkstraat zagen wij, voor (ie zaak van dhr S. v. d. Velden, twee Meuwe gecombineerde maai- en dorsmachines (Combine) van de meest ingenieuse constructie.

Gaande langs het „Korte Weegje" za- Sen wij een zeer goed verzorgde begraafplaats, op welks poorten het veelzeggende opschrift is aangebracht „Zijt Mk Gi3 Bereid!" Tegenover deze begraafplaats ligt het

Tegenover deze begraafplaats ligt het schone gebouw van de Diaconie der Ned. Herv. Kerk, hetwelk tot opschrift ™eft „Diaconale stichting Elisabeth." Hier worden herstellende patiënten

Hier worden herstellende patiënten verpleegd. De aan het hoofd van deze «ichting staande zuster B. Landheer, *as terstond bereid ons dit zeer verborgde gebouw te laten zien. Er is plaats voor vier bedden. Het wilde ons Voorkomen dat dit een bg uitzondering geschikte inrichting is, en de verzorging daarvan in bekwame handen berust.

Ook het gedeelte van het gebouw, t Welk dienst doet als magazijn van "et Groene Kruis, zag er welveréorgd

Het gebouw werd in 1926 in gebruik genomen en tot 1929 bestuurd door Zus­ ter A. V. d. Bolder en vanaf die tijd, tot op heden door Zuster B. Landheer. Als bijzonderheid dient vermeld, dat

Als bijzonderheid dient vermeld, dat op de plaats waar genoemde stichting is gebouwd, vroeger een Boerderij stond, waarvan een schilderij hangt in de Consistoriekamer van de Ned. Herv. Kerk, terwijl in een muur van de kerk, bij de stookplaats voor de centrale verwarming, een fraaie oude gevelsteen is aangebracht, welke eertijds in de voorgevel van bovengenoemde Boerderij heeft gezeten. Op deze steen staat, in het midden

Op deze steen staat, in het middenveld, een drietandige vork. Links daarvan staan, onder elkander, de letters O.K. en rechts staan de letters A-D terwijl er onderaan het jaartal 1651 op voorkomt.

Even voorbij de begraafplaats, in de richting van het doprscentrum, staat het voormalige Weeshuis. Thans doet dit verouderde en smaakloze gebouw dienst voor oefeningen van diverse verenigingen.

Gelukkig voor hen die van dit gebouw gebruik moeten maken zal t.z.t. door verbouwing en uitbreiding een naar de eisen des tijds ingericht gebouw komen. De noodzakelijkheid hiervan bleek ons toen wij een repetitie van een Zangvereniging bijwoonden, onder leiding van dhr C. Hoogstraten, op een stoffige zolderruimte, terwijl beneden een Gymasliek-oefening plaats vond, waardoor een storend lawaai het genoegen van het luisteren naar het zingen vergalde.

Midden in het dorp staat de mooie Ned. Herv. Kerk met toren. Volgens een geschiedenis schrijver werd deze kerk toegewijd aan de Heilige Laurentius. In 1831 en 32 is het kerkgebouw, inwendig, bijna geheel vernieuwd.

Het terrein van de kerk is omgeven door een gracht. Op dit terrein staat, recht voor de toren een zeer oude Plataanboom, welks sierlijk gekroonde takken, reiken over de gracht tot ver boven de straat.

Door twee ijzeren poorten, hangende aan prachtige stenen palen kan men over een tegelpad bij de buitendeuren van de kerk komen. Boven deze deuren staat het jaartal 1777.

Tegen een buitenmuur van een zijvleugel der kerk staat een zeer grote regenbak. De betekenis van deze regenbak was destijds zo groot dat in de muur op een steen 't volgende opschrift werd aangebracht: Den Sen October 1833 is Den eersten steen van deze Regenbak gelegd door Joh. Christ. Hooijkaas.

Bij het binnentreden van de kerk ziet men een verticaal opgerichte grafsteen waarop te lezen staat. Hier legd begraven William Sutherlandt geboren te Ketnes 1741 overleden in de Nieuwe Tonge 23 Juni 1808.

Op de voorkant van de Gaanderij, boven de ingang leest men „Zalig is hij die waakt." Openb. 18 : 15b.

Links, van de kansel (gezien van de Itigang) staat „Hoort nu wat de Heere zegt." Mich. 6 : 7a. Rechts van de kansel staat: En het woord Gods blijft in U. 1 Joh. 2 : 4m.

Terweerszijden van de kansel is een groot bord aangebracht waarop de 10 geboden te lezen staan.

De kerk bevat 3 gaanderijen en heeft plm. 650 zitplaatsen. Op de koperen lezenaar van de voorheen functioneren­ de voorlezer, staat te lezen .„Gelegateerd door Wijlen Abraham van de Mij. 12 Augustus 1817.

Jammer van deze mooie kerk is, de onharmonise kleurencombinatie van kansel, orgelfront en omgeving.

Komt men van de zijde der mooie Pastorie, via een houten brug over de gracht, in de kerk, dan ziet men (zich omkerend) links en rechts twee grote muurborden, vermeldende de namen van 39 Predikanten welke korter of langer ste Predikant was Johannis Hortius (ab tijd te Nieuwe Tonge stonden. De eer­ Horst) 1574. De tegenwoordige Predikant Ds V. d. Kooij is dus de 40e Domi- né van Nieuwe Tonge.

De organist en trapper moeten een hele klimpartij maken om bij hun werk te komen. Boven de gesloten kast van de orgelklavieren lazen wij de Latijnse spreuk, „Ars longa vita brevis" d.w.z. de kunst is lang, het leven kort. In de ruime Consistoriekamer hiqg

In de ruime Consistoriekamer hiqg een lijst met gedicht betreffende het ambt van Diaken, 't welk aldus luidt:

DIAKENAMBT

Sal dy wezen een diaken En Gods segeningen smaken. Neemt in goed­doen U vermaken. Weest van minnelijcker spraken. Laat haar noot U herte raken Dien de middelen ontbraken. Spijst de hongerige caken, Drenckt ze die van dorste blaken. Troost die na den adem snaken. Helpt de naeckte onder 't laken. En de vreemde onder daken. Luyaerts laat U niet genaken Welker vingers zijn als haken En haar herten God versaken. Sijt getrouw voor alle saken. Past goe rekening te maken. Wille bidden ende waken, Godes loon hebt VOOK een baken, Weest soo doende een diaken.

Jacob Revius 1586—1658.

Op een boekenkast lazen wij „Unum Necessarium" d.i. Een ding is nodig. De bereidwillige koster dhr de Gans, zeggen wij hierbij hartelijk dank voor zijn spontane bereidwilligheid ons alles te laten zien.

De kerk verlatende bezochten wij het mooie Raadhuis dat in 1928 onder leiding van de Architect, vrijlen dhr P. Mast van Sommelsdijk gereed kwam.

In de fraaie voorgevel staat het beeld van vrouwe Justitia, geblinddoekt met zwaard en weegschalen. In de hal zagen wij een kast tegen

In de hal zagen wij een kast tegen de muur hangen, waarin diverse voorwerpen ons herinnerden aan de tijd der middeleeuwen waarin zware lijfstraffen werden toegepast. Dit zou iets zijn voor een eventueel streekmuseum!

Nieuwe Tonge mag trots zijn op dit mooie Raadhuis.

In de hoek van de Ring staan nog de mooie gebouwen „Welgelegen" genaamd. Eertijds bewoond door de reeds eerder genoemde Balliauw Hr. Sebastiaan Anemaat. Op de Zuiddijk is een houtzager^ van

Op de Zuiddijk is een houtzager^ van dhr J. Mosselman, waar de zagen in werking worden gesteld door een ruwolie motor en men van dik hout, planken zaagt.

Gaande van het Raadhuis langs de Duivenwaardsedijk (in de volksmond Stovendijk genaamd) ziet men links een pas aangelegde straat met aan weerszijden mooie en gerief elijke woningen.

Deze straat heet Gen. Snijdersstraat en is een lust om te zien. Verderop staat een groot gebouw met

Verderop staat een groot gebouw met hoge schoorstenen d.i. de N.V. Cichorei drogerg de Onderneming, Directeur is dhr G. J. Buth en bedrijfsleider dhr Ed. Les Jz.

Gedurende het seizoen van cichorei wordt in dit grote gebouw met 2 ploegen plm. 20 man gewerkt.

De wasbak, snijmachine en transporteur worden aangedreven door een ruwolie motor van 25 P.K.

In deze gebouwen worden ook aardappelen gedroogd voor veevoeder.

De bewerkte cichorei gaat als exportartikel naar het Buitenland.

Dit gebouwen complex in vol bedrijf te zien, waarbij de heer Les de nodige aanwijzingen geeft is zeker de moeite van een bezoek waard.

Volgende keer iets over een andere gemeente.

Zij die er prijs op stellen deze beschrijvingen aan anderen door te zenden kunnen de nummers bij het bureau van Eilanden­Nieuws aanvragen.

M. c. M.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen