De institutie van Calvijn

I.

Van de grote Hervormer Johannes Calvijn heeft eens iemand gezegd, dat hij twee scheppingen heeft verricht: een boek en een stad. Die stad is Geneve en het boek zijn Institutie. Over de Institutie van Calvijn — de

Over de Institutie van Calvijn — de Institutie relegionis Christiance of Onderwijzing in de Christelijke godsdienst — willen wij in dit artikel een en ander schrijven. Er is nl. van dit onsterfelijke werk bij de Uitgevers Mij. N.V. W. D. Meinema te Delft*) een nieuwe druk ter perse en het is wel de moeite waard daar de aandacht op te vestigen. De eerste uitgave van de Institutie

De eerste uitgave van de Institutie verscheen in het jaar 1536; Calvijn was toen nog slechts 26 jaar oud. Van zijn vele geschriften, bijbelcommentaren, predikaties, tractaten enz. die hij geschreven heeft is dit zijn hoofdwerk.

In de Institutie gaf Calvijn de eerste systematische uiteenzetting van de reformatorische leer. Oorspronkelijk was het een beknopt handboek, dat slechts 6 hoofdstukken bevatte. Hij schreef dit boek om koning Frans I te overtuigen, dat de Gereformeerden niet op één lijn waren te stellen met de wederdopers en oproermakers, die Frankrijk verontrustten, vandaar dan ook, dat een schitterende voorrede aan de zeer machtige en doorluchtige monarch Fransiscus, de allerchristelijkste Koning van Frankrijk, zijn Vorst", aan dit werk vooraf gaat. Maar ook zegt Calvijn in de voorrede aan de lezer, „dat zijn oogmerk is geweest degenen, die zich hebben gezet tot de studie der heilige Godgeleerdheid, tot het lezen van Gods Woord zo voor te bereiden en te onderwijzen, dat zij daartoe een gemakkelijke toegang kunnen hebben en er zonder moeilijkheden in doorgaan. Immers heb ik — zo schrijft hij — naar ik meen, de hoofdsom van de godsdienst in alle delen zo saamgevat en in zulk een orde gesteld, dat, indien ieniand de hoofdsom juist heeft gevat, het hem niet moeilijk valt vast te stellen, wat hij vooral moet zoeken in de Schrift en tot welk doel al wat in haar vervat is, moet richten". Calvijn heeft zijn Institutie niet in

Geneve, maar in Bazel geschreven. Na zijn zwervend leven, dat hij in Frankrijk geleid heeft en na zijn vlucht uit Parijs waar de bjiandstapels rookten, vestigde hg zich te Bazel. Daar vond hij vele vrienden, eveneens vluchtelingen uit Frankrijk, uitgewekenen om huns levens wil. Bazel was in de 16e eeuw een cen

Bazel was in de 16e eeuw een centrum van wetenschap en kunst. Erasmus sleet er de laatste jaren van zijn leven, ook woonden er beroemde etsers en schilders. Onder de invloed van Farel en Oecolampadius was Bazel ^eeds vroeg gewonnen voor de hervorming. In deze plaats was het, dat Calvijn zijn meesterwerk schreef, ten huize van een statige dame, mejuffrouw Catharina Klein, die diep onder de indruk kwam van de ernst en de geweldige ijver van haar pensiongast. Tot diep in de nacht studeren, schrijven, overdag prediken, altijd aan het werk, zonder zich maar een ogenblik rust of ontspanning te gunnen. Hij schreef voor de bijbel van Olivetanus die in de tijd gedrukt werd een voorrede in het Latijn en Frans, en al had hij bedenkingen tegen sommige verzen, beval hij deze vertaling ten zeerste aan.

Bovenal echter is Calvijn 's verblijf te Bazel beroemd, omdat daar — zoals gezegd — de Institutie tot stand kwam. De eerste uitgave verscheen bij de uitgever Platter. Deze Platter was corrector geweest en was later met behulp van enige vrienden zelf een drukkerij begonnen. In die tijd vond men mannen met een onverzadigdbare dorst naar kennis. De drukker Platter kende Grieks en Hebreeuws en had zelfs les gegeven aan een paedagogium in het Grieks. Een zeer geleerde drukker dus! De voorrede van de eerste uitgave is

De voorrede van de eerste uitgave is gedateerd 1 Augustus 1535; het eigenlijke werk verscheen echter voor de eerste maal in Maart 1536. Het telde eerst zes hoofdstukken, later heeft Calvijn het uitgebreid, zodat de tweede uitgave van 1539 zeventien hoofdstukken bevatte. De derde uitgave van 1543 telde er een en twintig en in 1559, verscheen het in de tegenwoordige grootte met tachtig hoofdstukken. Het is een m.erkwaardig feit dat Calvijn na een heel leven van studie dit werk wel heeft omgewerkt en uitgebreid, maar steeds wezenlijk zichzelf is gebleven en ondanks verbeteringen in de essentiële delen zijn opvattingen niet heeft gewijzigd. In een volgend artikel hopen we op

het eigenlijke werk, zoals het thans opnieuw in drie mooie delen wordt uitgegeven, nader terug te komen.

N.V. W. D. Memema, Deift Johannes Calvijn. Institutie of onderwiizing in de Christelijke Godsdienst. Uit het Latijn vertaald door Dr A. Sizoo Tweede druk. Het gehele werk bestaat uit 3 delen. Het eerste deel is verschenen , het tweede verschijnt medio Maart of begin April

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen