Folklore en Taal!

Als kleine kinderen werden wij bang «maakt met de „broewloözen", die in t donker de mensen onverwachts aan- ^pen en met „hoosje", d.i. de duivel. Hoosje zajje wel kriege, asje niet op- ' Men zegt nog steeds „hie is a i" d.w.z. erg boos en zoo zwart as }' en een ondeugend bijdehand eisjé noemt men vaak een hoosje. Padestoelen heten op 't eiland „hoosje­ o6d." Ouderwetse mensen zeiden vroe ,( als ze bv. lawaai hoorden, dat ze niet direct verklaren konden: „Deer go6 mt omrae," daar is wat geheimzinnigs jjn (ie hand. Nu hoort men nog wel ?»"^en; wat goot er omme? in de zin ,'" wat is er (met je) aan de hand ? L mijn jeugd waren er nog „toavereksen". Wij geloofden het beslist en misschien de ouderen ook wel. Vooral . een „zwarte katte" moest je open. Ik heb zelf nog wel een kruisje uu takjes of strootjes over de weg geals er een zwarte kat over de weg kwam. Ik herinner me, dat in Stellendam een kind betoverd was; in het beddekussen werd de „krause" gevonden, ie in elkaar gedraaide veren. En als een Itiml kwijnde („plimpte"), dan werd ei al gauw gezegd: deer leit een kwaje lund op dat kind. Wat leeft er nu nog van dit geloof op 't eiland? Gaarne ik daarover inlichtingen, ook al ajn ze schijnbaar nog zo onbeduidend. In het mooie boek van Jan Knape: .Vflodlot en der begeerte lezen we heel nat van de toestanden op 't eiland van een paar geslachten terug. Oude Dimmen wordt ondersteund door gemeente til armbestuur en bedelt (schooit) iedere Maandag nog heel wat bij elkaar, zodat hij ten slotte een oude broodtromniel vol guldens en rijksdaalders bijeenheeft. Hij bezuinigt op eten en drinken en kleding om zijn schat maar te vermeerderen. Hij woont alleen m een klein huisje; zijn schoondochte rengt hem iedere dag warm eten en reddert de boel wat op, voor twee gulden per week. Nu steelt Rinus, een nieteuger, de schat, maar hij had er niet p gerekend, dat zijn vader het zou aangeven. De oude was echter buiten zich­ Er worden vingerafdrukken gemaakt en Rinus loopt erin. Maar dan komt de oude tot zichzelf. „Neê, Rinus heit t niet edae, daer is niks bie m'n estole." Het geld is niet gevonden l't ligt veilig onder de geit in de grond) en Rmus komt vrij. Maar als hij naar Dimmens huisje loopt, ziet hij, dat de oude man zich verhangen heeft in de deuropening. Dat is te veel voor hem; liij wordt vervolgd door een oud muts­ je van zijn gestorven moeder, dat uit liet kabinet was gevallen, toen hij daar liet geld zocht en door het lijk van 2p vader, dat juist een slag draaide en zich van hem afwendde, toen hij in het Inusje kwam. Hij wordt krankzinnig en drodt in een vlaag van razernij zijn broer. Dan wordt hij opgesloten en naar een gesticht gebracht. Wat dit boek zo belangrijk maakt is,

Wat dit boek zo belangrijk maakt is, lat de schrijver de Flakkeese toestanden van vroeger zo uitstekend weerleeft en daarom raad ik alle eilandbewoners aan het te lezen. We maken een ilameskransje, een paar vergaderingen, een begrafenis met godsdienstige twistgesprekken mee, we leren oude Simen kennen, wiens „ankertje vast leit" en die nooit ophoudt voor Rinus te bidden, «laar wat ons ook intresseert is de „toaveriè." Iemand oppert het idee, dat «i' op Rinus een kwaeje hand leit." Wie keit 'm dat geleverd ? Dat moet de familie uitzoeken en dan zullen ze haar gen Rinus te zegenen. Ze moet neggen: „God zegene je", maar er zijn er ook die proberen aan de zegening te ontkomen door: „Pot zegen je" te zeg­ II' Ze nemen nu een bijbel, zoeken de loeltekst: „In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God en ™ Woord was God" en legge daarop •^w «goeie kruussleutel." Dan noemen je de naam van de verdachte, die nu «omen moet. Rinus begint onrustig te ™den, hij ziet het mutsje weer en de »raaiende vader, maar er komt nie­ «•aM en ook de volgende avond niet. e strooien zand voor de kamerdeur en ™an met een scherp geslepen bijl «aar om ze „de poóten of te hakken", »'S ze sporen in het zand zien. Zijn roer Frans gaat naar een man, die in «eiand woont en uitkomst zal bren

u„°? .schrijver heeft het verhaal in zijn «washeid horen vertellen. Er zijn stelg nog veel van dergelijke geschiede­ ..„^^J^n vroeger bekend en daarom iC * "^~t spanning op berichten. "p^ (?''," "°S ^^^^ wat resten van volksta T), noemen de vrees voor 't ge­ ;^^ ''''"«schien ontleend aan 't laatste onder ^^'^' J°'^^e meisjes mogen niet een u ^1 ladder doorlopen; Vrijdag is men't*r f ^^^' '^°°^ '^^ '°^^''Ö *^^®** dit r 1 ' ''*" staartnummer, omdat semk aanbrengt; men klopt iets af op ongeverfd hout om de goden niet te maitt^ï '^"'slook op 't dak is goed, Sias l '^'^schermt tegen blikseminsern'o­ t" t^ ^°'"<^* "°°''^ ^°°^ ^^ '''i'^tenhnnt ' on^dat 't kruis van beuda­o« ^f.^' ^^ zijn drie kwade Maanjaar en omdat men niet • weiKe r ^6n altiifi i,r^—;"•'"' zijn "'•'" sommige ="""'"B mende Maandag weer ^^m bhj, als Maandaj .""«bij is; •'»»t'de'dood'^as. '' '^'^Selgl^^, dan

"«idat"]?! ^°°^} «8° lege wieg wiegen, je moet * ^°" kunnen sterven Want rt 'f'"^'^d geen mes cadeau doen. Twee STPI •^"'•''^'^ '^e vriendschap af. °P tafpi ü'^'® messen of zout morsen nooit PI ."««kenen ruzie. Men moet *'ant jSf"=nten trekken in de spiegel, blijft hpt ^ ^^^ moment de klok slaat, "« zo staan. Als iemands oren

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen