Folklore en taal!

behandelen vandaag het huis en Jt er zicli '" bevindt. 1 voor- en achtergevel noemt men nniie voorpuije en achterpuije, het J»khet dek. Het regenwater wordt opr "L in goten en gaat dan door ' r, naar de regenbak, den tras. Ach- »'^^""Hfifde j 't huis is bleek (den bleik) met r~- IJ drooglatten (droaglatten) en de ilaese, een bestraat gedeelte. Daar staat il; een welle, de waterput. Regenwater I zoclite, dus geschikt om te wassen 'roeger, soms nog, was het het „drienkaeter." Vaak stond in de boerenhuizen m emmer water met een drienkeneilikje, waar ieder uit dronk. Het water lordt' geschept (epit) met de naeker laker.)

laker.) De huiskamer is „den huzen" of het huus." Vaoder is in huus betekent dus: 'ader is in de huiskamer. M'n motte den luzen nog „uitvaege", we moeten de lUiskamer nog stoffen met de „vloerlaeger"; het stof en ander vuil wordt weegd op het vuulblik.

' In den huzen is de bedstee, meest boen de kelder. Op stro ligt het bedde lat iedere dag „eschod" wordt, 't Bed- Ie opschudde betekent het bed in orde laken, en men gebruikt die woorden lOg, al zijn de plume (veren) bedden wangen door matrassen. Het bed zi peule (peluw), aan 't hoofdeind i Ie „hoópeule", waarop de „kossens" liggen met de „sloapen" erom. Voor he led is de sponge (de sponde), de opstap )j de besteeplank; in het bed is vaak lOg een bedsteeplank (het besteboórd) raarop men een en ander kan deponere in ook een kribbe voor een kind, som rel twee.

Voor het bed hangen de besteékerlienen (de bedgordijnen), vaak groen laar ook bont of wit. Naast de bedstee loms tussen twee in, was en is nog d ipmne, de kelderkast om eten te beeren.

Vroeger stookte men nog op de pit o Ie plaete. Men had een ijzeren plaat m «n vierkant gat erin, de vierpit, waa tizeren ketting boven hing; daaraa ilng men de ketels. De schoorstee loemt men de schouwe. Op de schouwde schoorsteenmantel, stonde |staan) een klok en wat beeldjes o loitretlijstjes. Op de pit stookte me lout, dikke houten (blokkêelen) of lichhout, takkebossen, musterik (Ne lutserd.)

lutserd.) Als men 's zomers niet in de kam itookte, werd de schoorsteen afgeslote .et een „sohouwstik", soms een he lOoi schilderstuk. Een vijftig, zest -- geleden zijn er door opkopers he 'at weggehaald, ook wel meesterstura van waarde.

Nu staan er overal kachels, sle ;achels met een lange platte pijp en e »peren hekje daarlangs, angekleêde ju 'ers, al of niet geëmailleerd met deurtj tervoor met porseleinen knoppen en e [deksel er op, waarop een hond of 'ader dier. Dat deksel (men zegt schee (kon opgezet worden. Ook zijn er de gwone kookkachels. 't Scheel van jkachel dekt het vuur af. Onderin zit jasjeschuuve, de asla en naast de kach staal de koolbak (kolenbak.) Vroeg haalde men bg de bakker krikken (vekoolde lange turf) om de kachel aan waken; men gebruikte ze ook wel vo Mn „wèrreme stove", waarin ook aagegloeitle „breketten" gedaan werd ;Ee „doafpot" deed toen nog dienst. Op „taefel" stond de „kommetjesbeije", (een mandje met kopjes en sch |te«je=il, waarin de kommetjes en ba Jf' '=;chotels). De mannen kregen ma nde kop (een komme), de vrouw immetje mit een bakje. Een ba W' bezems was een theeschoteltje m «ai'lboien. Over de kommetjes lag e '' ''lek en er naast een schutteldo latdoek om de ongerechtighed " tafel weg te vegen. Een ba was (is) echter een kopje kof > mee een bakje? betekent: d Jt «t'n kopje koffie mee? I" sommige huizen had (heeft) m

I" sommige huizen had (heeft) m oorkamer, waarin men 's wint ' Ze weune dan voren. Soms is 1 vloer van leien, maar men h wel een polder opgelegd, d.i. < ?de houten vloer.

'I­ de ramen hingen (hangen) len, de rolgordijnen met fra halletjesfranje, die men liet z • 'ot de horre, een op een lijst id fijn gaas, vaak blauw gev ' i­'n maar ook met allerlei voors ' n er op (o.a. vroeger in de Vis " >t te Middelharnis.)

In de kamers zag (ziet) men ve «en kammenet (kabinet) en een sijaere (chiffonnière). Dan hebben we verder nog een

Dan hebben we verder nog een terhuus, waar men vaak 's zomers w 6n Waar men kookt. Ze zitte achter. Kleiner bijgebouwtje noemt men 'Uzze (loods of ook wel een snuvei Boterhammen zijn stikken; een bojjammenbordje noemt men een sti »on'etje. Dikke stikken volle de rik »rtfkent; Je moet flink eten om s K worden, „'k Zal 'en de stikken smejc" wil zeggen: ik zal hem eens oe waarheid zeggen. In de vurkens ^e bewaart men de lepels en vur (Vorken) en messen; in veel gezi J'ordt echter alleen het „broömes" bruikt.

Voor de verlichting had men vi «stig jaar geleden nog stoönde ( *^«s staende) lampen, die nu als p jjeergezet worden. Toen kwame "anglampen. Een klein lampje no ™n een lichje. 's Morgens moeste "3d de lampen „edae" worden, schmaken en bijvullen met peterooi je ( mensen zeiden „bronolie"). Ook d «rooljestellen kregen een beurt. "e lamp te hoog opgedraaid, dan ze „loge"; d.i. walmen. „De lampe loogt' zei mijn moeder nog. 1

Een trap leidt naar de zolder, die met een valle (luik) is afgesloten. Is het dak niet met planken (borrewèrrek) afgesloten, dan kan men de spruten (dak­ spannen) en de pannen zo zien. In ouderwetse huizen rustte de zolder op kinderbalkjes, die weer op moerbalken lagen, die in de muren waren ingemetseld. In sommige huizen is nog een boven

In sommige huizen is nog een bovenen een onderdeure. Men opent de deur met de klienke, binnendeuren met de krikke (deurkruk.) In 't schuurhuus staan de benodigd

In 't schuurhuus staan de benodigdheden voor de schoonbaak­ nemmers, potten, pannen, bezems (bleine bezems en rieze bezems; de eerste zijn de gewone, de andere van hei of takkebossen), boewnders, een raekshoód (een ragebol) om koppespinwebben weg te halen. De straat boene is in Goeree en andere plaatsen op 't eiland: de straat schüre. Er stonden ook de stamptunne (de waskuip) en wastobben. Een termien is een vergiet. Kastplan

Een termien is een vergiet. Kastplanken noemt men boorden (vgl. besteboord) ; er zijn ook boorden in 't achterhuis en 't washok. 't Schoonmaken van 't huis is ,,uut

't Schoonmaken van 't huis is ,,uutdoewe", een flinke beurt geven is „uuthaele". Het huisraad is het „huushouwen."

De jonge pai­en ,,motte om der huushouwen", d.i. ze gaan hun meubelen kopen. Dan moet ik nog vermelden, dat in

Dan moet ik nog vermelden, dat in vele huizen een bro staat d.i. een bureau, met een kleppe, laen (laden) en schuufjes (kleine laden). Spreekwoorden: Hie is zoö èrrem, dat

Spreekwoorden: Hie is zoö èrrem, dat 'n de klienke van de deure niet vinden kan.

Hie heit 'n presensie as 'n riezen bezem, d.i. hij doet zich nogal breed voor. Een volgende keer zal ik aanvullen met wat de lezers me nog zenden. F. DEN EERZAMEN, Wittenburgerweg 32, Wassenaar.

Kerknieuws

NED. HEKV. KERK Weigering onderwerping aan de nieuwe Kerkorde

Naar dr P. de Graaf! te Well­Ammerzoden in het kerkblad van de gemeenten in de ring Bommel mededeelt, heeft de kerkvoogdij van Well geweigerd zich aan de nieuwe kerkorde te onderwerpen. Men wil niet als ouderling­kerkvoogd zitting nemen in de kerkeraad. Indien de kerkvoogdij toegetreden was zou dr de Graaff als voorzitter van de kerkeraad zich mede verantwoordelijk weten, maar nu echter in het gehee niet. (Kerknieuws)

— Ds H. Harkema te Zeist die uit he ziekenhuis in zijn woning is teruggekeerd, heeft van de behandelende specialist het uitdrukkelijk verbod ontvangen de eerste maand bezoek te zullen ontvangen. Daarna zal hij opnieuw gecontroleerd worden en indien geen vooruitgang kan worden vastgesteld, da zal buiten de gemeente rust moeten gezocht worden.

— De Oude Kerlt te Amsterdam. I verband met dreigend gevaar van instorting van een der gewelven is d oude kerk te Amsterdam voorlopig voo alle diensten gesloten. Dezer dagen i een steen boven het kapiteel van ee der kolommen in het kerkgebouw gevallen. Het ongeval geschiedde op een moment, dat er geen dienst was. Daags tevoren vond in dit bedehuis nog ee trouwdienst plaats. Nader onderzoe van de betreffende kolom in het zuidelijk schip van de kerk bracht aan he licht, dat de kapspantpoten en de trekbalken bij de muren volkomen vermolm bleken te zijn, terwijl een van de kapspantpoten reeds 7 cm doorgezakt blee te zijn. Aangezien instortingsgevaar va het gehele gewelf niet denkbeeldig i heeft men geen risico's genomen, ma het kerkgebouw, dat reeds van 1306 dteert en in 1369 verbouwd werd, vo alle diensten gesloten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen