Folklore een taal!

We vervolgen ons verslag over de visserij.

„Naar de Doggersbank was het twee daegen vaere in azzemen daer kwamme most aoUes in de gereedheid wezen. Den baes lette op de geschikte tied om de beuge te laete schiejten. Ieder had z'n eige bak mit 14 lienen mit stellen in haeken. Aolles in aolles binne d'r 200 henen ieder van vuuftig vaem in een vaem is 6 voet, dus je kan wel naegaan hoe langk dat zóo'n beuge is. Daer gaen 7 wanttonnen op, verschillend van vlag; aster wat an de beuge haepert, dan kajje naegaen, waer je wezc nnot. De man die de lienen uutgooide was de schetter, die de geaesde lienen in de bakken klaei zette, hiette de wantopzetter. De zaoioverpaoier maakt de boeien mit lienen in vlaggen, gereed; om de daortig lienen roept de keteltapper, die mit 'n lantaern bielicht, want is nachtwei­k, ,,za,oi stae" in dan gaet er zo'n boeje mit een vlagge d'r op oveiboord; daer zit een dregge an mit vier klauwen om goewd te kanne houwen. De Koijekokcr, de kleinste jongen licht de staert van het geaesde want op as dat over boord gaet. De andere mannen motte al mar aeze dat om eên ure 's nachts begint. Mar eer dat de beuge over boord gaet doewe ze eerst staekelviere." De „staekel" is een ton gevuld met

terpentijn; daarn steekt een stang met een grote bol katoen er aan, die dus helemaal doordrenkt is van de terpentijn. Men steekt hem aan voor het zeil en dan is dat helemaal verlicht, zodat het ver m de omtrek te zien is. 't Is een sem aan de andere sloepen die nu weten, dat de M.D. nr. zoveel „an 't schot gaet" en waar. Door dat seinen voorkom je dus, dat een ander over je bevig kan schieten. ,,De beug gaet altied uut over de lij

,,De beug gaet altied uut over de lijkante in onder 't schiejten vaeremen altied rechtuut. Noe is 't wachten op de vis, of ze wille biete. Als de hêele beuge uut is, dan geaenemen prange (d.i. laveren) om bij 't begin van de beuge te komnien. Ma je kan aok bie de wind schiejte; dan begin je in te haeleni bie 't leste end mar dan motje langer wachte. Dan maek je klein zeil, de tonne wordt gehaakt in al de lienen worde ingehaeld. In dan aollemaele nieuwsgierig' watter gevangc is. Ik haowe het hier van een reize in 1885. We vienge toen 350 kabbelaauwen, 500 schellevissen 5 heilbotten, 10 puntjes roggen in 12 bennen vleten. Aok inkele schollen, een wolf of drieje in een hozesmoel." Ter verklaring diene het volgende: puntjes of rogg­estikjes zijn naar beneden spitslopende manden, een meter lang, van onder 50 en van boven 80 cm breed. Ze werden vroeger gebruikt voor de verzending van roggen naar België, er ging dan een snees (20 stuks) in. De vissers gebiuikten ze ook om er hun want of kleren in te doen. Verder had je de pens bennen (op zijn Menheersens paansbennen); die waren rond: 120 bij 50 bij 70 cm er gingen 50 kleine schelvissen in. Vleten zijn grote roggen met een glad

Vleten zijn grote roggen met een gladde huid, dus zonder stekels. Een wolf is een vis met een grote kop, die op een wolvekop lijkt en met scherpe tanden. Een hozesmoel is een zeeduivel, een vis met een heel grote platte ronde kop en een spits toelopend lijf, dat men de ham noemt, volgens kenners een grote lekkernij.

„Het waeter is èrreg helder, dus je kan de vissen goed zieje as je de beuge inhaelt. Ze zitte een vaem van m'n kaore, aster an opvolgende haeken êen zit. Soms zieje d'r drie kabbellaauwen gelieke in dan roepe ze zoetedreun, in aster vier binne dan roepe ze oranjehoven. Da' binne zooveel as waerschoewingen an den baes dat 'n zurge mot, dat de schute èrreg langsaem gaen mot. Op zieje van 't schip hieng een groöte mande van spoans riejt of rotting waervan den boom ofgeslote was mit zeildoek. Asse noe vaeit moste mindere dan riep den baes: valle je mandie in dan remde Ze zoó de gang van 't schip. Die mande hiette de torremande (misschien in verband met tornen, tegen 't water optornen.) Ze könne aok vaert mindere mit het waeterzeil; dat zat an een hout, dat langs boord gegooid werd in dan sleepte dat zeil mee. Trok je 't an de butekant op, dan gieng het hol staen in dan remde je nog sterker.

Als de vissen dan op 't dek legge, dan worre de kaeken ofgesneje om ze te laete dood bloeje. Een man sniejt de koppen of in maekt de lippen in kelen d'r uut. Een aore man sniejt de kabbelaauwen plat in hakt de graete of, in weer een ander spoelt de vissen zoö schoon, dat 'r geen bloewd meer in is. Dan doewt den baes ze zoute, 'n groöte schuttel zout voor iedere vis in dat was noe de echte blanke zoutevis van vroeger. Noe in dezen tied haoje zukke vis niejt meer. omdat ze niejt schoon uitgebloeijd is.

De schelleviskoppen gaen d'r of in de ingewanden deruut in dan gaen de vissen zoó in de tonne, de heilbot gaet an groöte moéten in de tonne in de lingen worre aok plat gesneje. De levers van aol die vis gienge in een tonne, die rotte dan en daer kreeg je zoó de echte goeie levertraen van.

Zoó, noe haomen êene keer gevist, de beuge is dan binne in dan is het 's middags eên ure. Dan gaen we mit dortien man ete aeiepels met vorse kabbelaauw in goeje butter. De kok roept: ,,opgeschept" in ieder gaet op z'n plekke zitte an weerskante in de vrongele: eerst stille in een zegen vraege. Nae den eten een paer uur ruste, in dan mosje weer gaen aeze in aolles klaer maeke, aeze mit zoute geep sardien in koejelever mar aok mit makreel. Die vingemen mit den draep. Den draep is een liene mit een ronde kogel d'r an; an die liene zit een haek, meestal twee mit aes en al vaerende trekt die liene strek deur 't waeter in vang je de mekreêl, 't is net as hiengele, mar dan in 't groot. Nooise schepen vangen zoó nog al'es vis.

Dat was dan zóo lederen dag van de weke haide wereke, alleen 's Zondags niet. Dan wier d" voorgeleze uut den Biebel of een goewd boek. Aaok deej den Baes iedere naevend een gebed uut een boek, dat de scheepvaert hiette.

D'r gaen 34 kabbelaauwen in een tonne, 't Gebeurt wel es dat de beuge kappet gaet achter 'n wrak op den boom van de zeê; dan mojje die weer opvisse. In de zeumeie vistemen op 55 giaeden noorderbreedte, daer is 't waeter aoltied helder m kaje d'r diepe m kieke.

Nae 14 weken giengemen nae huus mit 'n goeje wind in aolle zeilen op, aok 't jik in 't spendeljik. Dan waster blieschap asje nae zoo'n reize van 100 daegen weer thuus voer. Azzemen in de kaoje kwamme in vast maekte, dan de planke ut in aollemaele gauw nae huus voor een ure. Dan gieng je de makkreel deêle, die nog levend m 't bunt was. Den aoren dag de vis in een schute

Den aoren dag de vis in een schute overgeve, die ze aollemale nae Vlaeringen brocht. Op de reize van 1885 haddemen 6800 gulden besomming in 't volk kreeg 260 gulden.

Noe nog een beetje werreke, de beuge ofsnieje in stel in haeke van de lienen doewe in deêe wat er nog van de fiktaelie in aore diengen over was. Dan de sloepe leeg haele, de zeilen opslae in 't pakhuus, de hoóttouwen los in de staege goewd schoónmaeke: vuuf potten zwaevel zette in de rompe in dan drie weken stille legge.

weken stille legge. Zie zoó, dat is aolles. Ik mot nog verteile, dat den Baes de funksies verdeelde. De minste binne al genoemd. De schóonhouwer van 't bun mit de levendige vis is de schepper in de man, die de dooie "vis in 't ies verpakt, is de doöjevisjesvent.

Azzemen bie aore sloepen wazze dan giengen men die praoie op z'n menheersens. Luuster mar. ,,Dag Kees, dag aollemaele. Beije aollemaele gezond." In dan kreeg je antwoord: ,,Jae, aolles goewd. Wiele haowe al 6 kantje gevangen in 200 schellevissen." Jae, zoö gieng dat dan. Ajje nae de kooi gieng, dan dee je alleêne je klompen uut in de zuidwester of. As 't een beetje rouw weer was, dan riepe ze: je nnot je waepene, dat wilde zeggen je laerzen in oliegoewd andoewe. As je an 't prangen (leveren) was,

As je an 't prangen (leveren) was, dan roep den Baes een waerschoewinge: Haaruije, d.i. over de andere boeg; dan most je klaer staen in dan kwam het bevei: Reê! Jae aolles gieng mit roepen m dat had aollemaele een betekenis. Den bakker die haelde de losse lienen in, daer de haeldeis de vis hadde ofgedaen, in die schoot 'n in de rondte in een kit (een bale.) Die gaf 'n dan in ruum mit de loep: voor de last! Die lienen wiere dan weer ofgespleêt (in orde gemaakt voor 't azen.)" Ik dank de Heren Paasse en Groen

Ik dank de Heren Paasse en Groen voor hun inlichtingen. Ik hoop, dat ik ze als leek goed verwerkt heb en houd me aanbevolen voor aanvullingen en verbeteringen.

De visserij had vrijdom van zoutaccijns. Het zout kwam uit Vlaardingen en werd opgeslagen in de pakhuizen der reders. Vooi de uitvaart weid de benodigde hoeveelheid aan boord gebracht en ingeschreven in 't zoutboek. De kommiezen conti'oleerden alles en gingen met de sloepen mee naar 't Hoofd, dat noemde men uutklaere. Nauwkeuiig moest de schipper alle verbruik aantekenen.

Als er bij het binnenkomen, nog zout over was, dan werd de youtvlag opgezet — een gele viag met M. De kommiezen kwamen dan oj) 't Hoofd aan boord om het schip in te klaren. Als alles in orde bleek te zijn, werd het zoutregister van ,de schipper afgetekend.

P. DEN EERZAMEN, Wittenburgerweg 32, WA£ SEN A AR.

ETÏENSE VEEMAraiT Etten en Leur, 2% Sept. 1951. — Op

Etten en Leur, 2% Sept. 1951. — Op de veemarkt werden aangevoerd: 176 stuks; waarvan: 91 runderen en 85 biggen. De aanvoer van runderen v;as ruim,

De aanvoer van runderen v;as ruim, de handel matig met staande prijzen. In biggen was de handel gediukt, met ruime aanvoer en de prijzen vrijwel onveranderd.

De belangstelling was groot. Piijzen: kalfkoeien ƒ 500.—875.—; kalf vaarzen f 500.—750.—; pinken ƒ 300 —475.—; guste koeien ƒ 450.—650.—; graskalveren ƒ 100.—175.—; paarden ƒ 400.—700.—; biggen ƒ 30.-50.—; lopers ƒ 50.—80.—; vette koeien ƒ 2 00 — 2 50 per kilo geslacht.

Zending

IN HAVENSTEDEN "ÏSyo PORNOGRA­ FISCHE (ONZEDELIJK) LECTUUR!, ...en in uw boekenkast staan ongclezer. de boeken, die onschatbare diensten kunnen bewijzen op het zendingsvekl koite verklaringen, „De Bijbel Toegelicht, Paraphrases, Theologische Lectuui', Vahalen (geen romans) enz. enz. Zendt alles naar het Zendiiigscentuini in Baarn. Helpt mee aan het werk met den Papieren Zendeling. Zo kunt ook U heel concieet zendingswerk doen.

Leestafel

GRASSEN EN GRANEN

„Grassen en Granen", luidt de titel van het bij Uitg. Mij. Tjeenk WiH"* te Zwolle zo juist verschenen boek Dit werk voorziet in een lang gew™' ste behoefte. Voor een klem lind a's het onze is het een giote prestatie dat zulk een standaardwerk veiscliijnt o* ei Gi'aminae. Want het mag niet leclit een Standaardboek genoemd worden als we zien de redactie: Prof. Ir J- I^ '* Soest, Dr Ir J. Doeksen, Dr P. Jansw A. A. Kruijne en Ir G. J Vervelde niet een staf van acht en twintig niedewei kers, specialisten op veischllend teiia«

De omvang bedraagt 651 pagmäS, waarvan 395 pagina's vooi liet algemee" gedeelte en 230 pagina's voor het s.vst«' matisch deel; terwijl een uitgebreid tierwoorden register het naslaan zeer veigemakkelijkt. Het is niet mogelijk om alle oncie •

Het is niet mogelijk om alle oncie • werpen die behandeld woiden ^ n» men. We doen slechts een greep "'' ° lijke inhoud:veredeling grassen, veie' ling granen, herkomst van g'''^'*'!^ , grasland, graanland onlïruidbestnjiin.- bij grassen en granen, ziekten, hooi hooibroei, meelfabricage, graanpi iiodiie­ ten, stroverwerking enz. enz Zelfs rietcultuur wordt gehandeld. .^ We vermenen ondei de talujl^e^i j werkeis niemand te hebben aange f en van het bekende gr aszaadselefli ^ diijf N.V. Zwaan en de WiljesteScne da. Dit bedrijf heeft toch zeer veei ^^ gediagen, speciaal weidegi assen sinds enige jaren overleden d"^*^' , jet heer C. B. Kamps, van wiens «a» ^^^^ werk „Onze Groenvoedergewassen ^ scheen, had zijn hart verpand aan en selectie over grassen. .^jj. Wij kunen dit werk de vele ia« ^j^,,

Wij kunen dit werk de vele ia« ^j^,, wers onder onze lezers op de ix^ [j landse en Zeeuwse eilanden va» aanbevelen. Vooi al van de jonger« lOiiBi;"­ = „f do, die de Landbouwscholen ^^ bezoel«» I bezocht hebben, verdient vciu»»—­ het ­ allei ^^i; W langstelling. Ook bij de g»a"­J', „laj handelaar, die met zijn tijd xü<i^%' het niet in de boekenkast ontbie ^^^^^ Het werk is gedrukt op P^^Lj een j vrij papier, terwijl van de i""f' eui»P I gedeelte in kleurendruk is "'^^^^„pK '3 speciaal kunstduikpapier. Het ^^^ ^^ji gebonden in een geheel l«»eii » ^ ^^^^ .e­ goud­opdruk. De prijs van i >' voor een weik als dit met te » noemd worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen