Gebrek aan predikanten

Diverse vacante gemeenten der Ned. Herv. Kerk op Goeree en Overflakkee zijn in de laatste weken teleurgesteld bij het beroepingswerk omdat zij een bedankje ontvingen van de kandidaten E. F. Vergunst en J. den Hoed, die beide een overvloed van beroepen ontvingen.

Het is ongetwijfeld door de nood gedrongen, dat men op het eiland deze beroepen heeft uitgebracht. Want tal van grote gemeenten — zoals Middelharnis en Sommelsdijk — zijn vanouds gewend geweest om een dominee te beroepen en niet een candidaat. Het gebrek aan predikanten leidt hier echter toe.

In het algemeen zullen grote gemeenten liever met een „man van ervaring" beginnen dan met een pas afgestudeerd kandidaat. Dit wordt niet gezegd ten nadele van een der twee genoemde candidaten, want lang niet altijd kan men uit het aantal jaren, dat iemand telt, zijn levenswijsheid afleiden. Menig proponent blijkt rijper van oordeel te zijn dan een predikant met een aantal dienst jaren. Maar doorgaans zal het ook voor de predikant beter zijn wanneer hij klein beginnen kan en niet aanstonds de last van een grote gemeente op zijn schouders gelegd weet. Daarbij komt, dat het ten opzichte

Daarbij komt, dat het ten opzichte van reeds dienstdoende predikanten onprettig is wanneer zij hun kans er op een grotere gemeente verminderd zien doordat die gemeenten een kandidaat beroepen. Want een predikant met enige dienstjaren zal wellicht ook een groeiend gezin hebben en daardoor naar een hoger salaris verlangen, nog afgezien van het feit dat hij graag' een ruimer arbeidsveld heeft.

Aan deze gezonde regel voor het kerkelijk leven houdt men tegenwoordig niet steeds meer de hand, en wel — zoals hierboven reeds werd geschreven door de nood gedrongen.

Wie de naamlijsten van predikanten op de eilanden nagaat, zal bij de grotere gemeenten maar sporadisch een kandidaat ontdekken. Daarentegen zijn er ook plaatsen, die tot de typische proponentsgemeenten behoorden, waar het juist normaal was dat men een kandidaat beriep.

' Voor de classis

Wanneer men een pas afgestudeerd theoloog had beroepen, moest deze eerst zijn peremptoir examen afleggen voor de classis waartoe de gemeente behoorde, die hem beroepen had. (Peremptoir betekent afdoend; dit examen is het laatste waarvoor de kandidaat komt te staan. Hij heeft dan het praeparatoir examen achter de rug, dat is het examen voor de classis waarin hij woonachtig is en dat hem beroepbaar maakt. Praeparatoir betekent voorbereidend.) In de hervormde kerk kent men deze gang van zaken niet meer, maar in de gereformeerde kerken, de christelijkegereformeerde kerken en da gereformeerde gemeenten b.v. houdt men aan het peremptoir examen vast.

De kandidaten, die een beroep naar Goeree hadden ontvangen, moesten examen doen in Den Briel, waartoe de gemeenten op het eiland behoorden, met uitzondering van Sommelsdijk, dat tot in de vorige eeuw bij Zeeland werd gerekend.

Zo lezen wij, dat Dirksland eind 1732 een kandidaat beroepen had — hetgeen daar ook geen regel was — die op 25 januari 1733 examen moest doen voor de „extra-ordinaire classis", te Brielle bijeengeroepen.

Deze kandidaat — hij heette Gelein Roels — hield een proefpreek over Job 19 : 25 en 26, werd vervolgens op zijn kennis van het Hebreeuws geëxamineerd doordat hij Psalm 1 te vertalen kreeg, en in het Grieks doordat Johannes 1 hem werd voorgelegd. Nadien volgde het onderzoek naar de leer van de kandidaat. Kandidaat Roels legde dit examen met gunstig gevolg af; zijn bevestiging te Dirksland kon daardoor op 12 april plaats hebben, waarbij ds. Martinus Akkersdijk van Middelharnis als bevestiger optrad.

De classis was gewend om In haar voorafgaande vergadering een predikant als examinator aan te wijzen. Zo kreeg Daniël van Vianen, proponent te Utrecht, die in 1738 te Den Bommel was beroepen, ds. Joh. Placius van Herkingen als examinator toegewezen. Maar het was midden in de winter — 23 februari — zodat ds. Placius tengevolge van de zware ijsgang onmogelijk naar Den Briel kon gaan. Hij had echter de teksten wel opgegeven, en zo kon kand. Van Vianen zijn preek houden over Klaagliederen 3 : 15, terwijl hij in 't Hebreeuws werd geëxamineerd over Psalm 10 en in het Grieks over Handelingen 1. In de vacante plaats van Placius was ds. Petrus Leeman, predikant op Rozenburg, getreden.

Er is door het verdwijnen van deze examens in de hervormde kerk, of althans van deze wijze van examineren, veel aardigs verloren gegaan. Een examen was vroeger openbaar ,zoals bijvoorbeeld ook een synode. En er waren in de hoofdplaatsen der Classes altijd mensen, die elk examen van toekomstige dominees gingen bijwonen.

Openbaar is thans nog in de hervormde kerk het zogenaamde „voorstel" oftewel de proefpreek, waarbij de theologische student zijn eerste openbare preek houdt onder toezicht van een der professoren. Deze gebeurtenis heeft doorgaans veel belangstelling, maar zij speelt zich uitsluitend af in de universiteitssteden Amsterdam, Groningen, Leiden en Utrecht, zodat het merendeel van de bewoners van de eilanden een dergelijk gebeuren nooit hebben. meegemaakt

H. de J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen