Na anderhalve eeuw van Brunswijk naar Delft

Als op 9 april 1806 Willem V, Prins van Oranje en Stadhouder van Holland, in de vreemde, in Brunwijk sterft is er een einde gekomen aan een leven vol moeite en teleurstelling.

Zijn levenspad was wel met doornen omtuind en van vele zijden had men hem het leven onmogelijk gemaakt. Immers Willem V was Stadhouder in een zeer onrustige en rumoerige tijd. Het gistte aan alle kanten en de revolutiegolf zou zich niet tot Frankrijk beperken. Ook in ons land staken de Patriotten al meer en meer de kop op. Willem V was geen krachtfiguur.

Willem V was geen krachtfiguur. Maar toch, zoals zijn tijdgenoten hem beschouwden, was absoluut verkeerd. De Fransen dorsten hem te betitelen met tyran. Een zijner tijdgenoten oordeelde van hem, dat hij maar één systeem had, n.1. het systeem der verwarring. „Zijn politiek is om de dingen zoveel mogelijk in de war te helpen als het maar doenlijk is”.

We geloven echter dat de christen staatsman Groen van Prinsterer hem het meest juist typeert, als hij van hem zegt: Willem V, al is hij niet een groot staatsman geweest, had een niet ongunstigen aanleg, uitgebreide kundigheden, een edelmoedig hart, goede bedoelingen en ijver, die door het geringe te willen omvatten, zelfs buiten de kring van doeltreffende werkzaamheden ging, een liefde tot het vaderland, welke geen miskenning of verguizing uitgedoofd heeft. Dit is een heel wat billijker oordeel

Dit is een heel wat billijker oordeel over deze veel verguisde Oranje. Somber was z’n jeugd geweest, reeds vroeg stond Willem V als ’t ware alleen op de wereld en dit alles maakte hem tot een aparte figuur. Het was volgens Groen een man van innige en diepe godsvrucht, voorbeeldig ernstig in ’t gebed, onschendbaar gehecht aan eed, woord en belofte.

Helaas Stadhouder Willem V was niet opgewassen tegen zijn vijanden. Had hij nu maar de moed en durf gehad van zijn vrouw, Prinses Wilhelmina, wellicht was dit heilzaam voor hem geweest. Willem V heeft de nederlaag moeten

Willem V heeft de nederlaag moeten lijden tegenover de Patriotten. Keer op keer toonden deze, hoe gehaat hij wel was. Men ontneemt hem zelf de macht over het leger en eist van hem, dat hij voortaan maar een rustig leven op Het Loo zal leiden. Maar dat duldt Prinses Wilhelmina niet. Zij zal doen wat haar man niet durft. Zelf naar Den Haag gaan en daar orde op zaken stellen. Maar in de buurt van Gouda, bij het plaatsje Goejanverwellesluis, beletten de Patriotten haar de verdere reis. Men durft de gemalin van Willem V zelfs gevangen te nemen. Als ze weer vrij is roept ze de hulp in van haar broer Frederik van Pruisen, die met een leger Holland binnen rukt en weer orde op zaken stelt. Stadhouder Willem V wordt in al z’n rechten hersteld. Helaas dit alles was slechts van korte duur. Franse soldaten rukken Nederland binnen. De revolutie begint hier al meer en meer hoogtij te vrezen. Wat moet Willem V doen? Blijven? Rustig wachten wat men met hem doen Van de Fransen heeft hij niet goeds te verwachten, Hadden ze eigen koning Lodewijk afzal? veel hun niet gedood? Zou men anders handelen met de Hollandse Stadhouder wiens anti-Franse gezindheid men maar al te goed kende? Daarom was het besluit genomen: Holland verlaten en in Engeland een veilige wijkplaats zoeken. De visserspink van Michiel de Heyer heeft op 18 januari 1795 Prinses Wilhelmina haar schoondochter en de driejarige Willem (later Koning Willem II) veilig over de Noordzee naar Engeland gebracht.

Nog diezelfde dag vertrok ook de Stadhouder met de visserspink „Johanna Hoogenraad”. Maar eerst nam de Stadhouder in Den Haag afscheid van zijn naaste medewerkers. Daar sprak hij deze ernstige woorden: „Deze vernedering heb ik als mens dubbel verdiend en misschien zal ze mij tot zaligheid strekken. Doch in de waarneming mijner posten heb ik ze niet verdiend. De ware bron onzer ongelukken ligt in de nationale zonden en ongerechtigheden. God heeft een twist met Nederland. Wie zal oprichten, als God ter neder werpt?”

Deze kloekmoedige taal moet toch wel diepe indruk gemaakt hebben op hen die achterbleven. En de Scheveningse vissers haalden zich al dadelijk de woede der Patriotten en der inmiddels gearriveerde Fransen op de hals, dat zij het gedurfd hadden Oranje naar Engeland te brengen. Maar ze gaven dit snedige antwoord: „Onze overheid gaf ons het bevel daartoe. Als gij, die nu onze Overheid zijt, ons dit bevel vandaag nog geeft, dan zijn we evenzeer gaarne daartoe bereid”.

Raker kon het al niet gezegd. Koning George III van Engeland ontving het Huis van Oranje met veel voorkomendheid. Hampton Court een Engelse buitenplaats, stelde hij ter beschikking. Helaas, al spoedig had Stadhouder Willem'V veel te lijden van een ernstige slaapziekte, die z’n krachten al meer en meer sloopten.

Elf jaar heeft voor hem de ballingschap nog geduurd. De winter van 1805 op 1806 bracht hij met z’n gemalin door in Brunswijk. In april van het jaar 1806 namen de hartaanvallen in alle

hevigheid toe. De geneesheren constateerden een afwijking aan de hartslagader. De Prins greep de handen van z’n gemalin, deed nog een kort gebed maar blies bij de woorden: „Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren” de laatste adem uit.

In de hertogelijke grafkelder in de Sint Blasiuskerk te Brunswijk werd Stadhouder Willem V met vorstelijke eer begraven. Hij zag een hersteld en gezuiverd Holland niet meer terug. Honderd vijftig jaar zijn voorbijgegaan. Nog steeds rust het stof van deze Oranje op vreemde bodem. Prinses Wilhelmina wil hierin ver

Prinses Wilhelmina wil hierin verandering brengen en binnen niet al te lange tijd zal de herbegrafenis van deze Oranje te Delft plaat» vinden. J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen