Folklore en Taal 2

Het woordenboek der Zeeuwse dialecten nadert zijn voltooiing. De bewerkers zijn nu gekomen tot de letter v en onlangs richtte ik tot de lezers de Flakkeese kranten een oproep tot inzen I ding van v-woorden (of uitdrukkingen met die woorden) aan mijn adres. Ik geef nu hier een aantal van die woorden om de lezers te laten zien, wat de bedoeling is.

Hie is mar verward, d.w.z. 't is moeilijk met hem om te gaan. Men zegt he ook van iemand die boos is of van een huilend kindje.

Je mot 'n es op z'n vesje spoege is je moet hem eens goede waarheid zeggen; 'n vesje is een vest, 'n vesjestasje is ouderwets voor vesjeszakje (vestzakje).

Vespere, vroeger een poosje pauzeren in 't landwerk.

't Vet loapt in m'n kele, zegt iemand die te veel vet gebruikt heeft en 't vet oprispt. 't Is 't 'r niet vet in de kost, 't is er

't Is 't 'r niet vet in de kost, 't is er maar schraal van eten.

't Is niet vet van de jaere, de opbrengsten zijn maar slecht.

't Vet is van de ketel, de beste tijd is voorbij.

'k Zal je vetmesten in een hokje appart, zegt m eniomisch tegen iemand die veel van je verwacht.

't Is niet vet mit z'n, zegt men van een zieke, die er slecht aan toe is.

Den bok is vet, zegt men als er na een handel of bij erfenis veel gedeeld kan worden.

't Is ter altied vetlakontje is, 't is er altijd een royale boel.

de veuren, de voren bij 't ploegen.

Je mot je veuren niet te breed neme, d. i. je moet niet te veel gelijk willen doen, niet te veel hooi op je vork nemen.

Hie hei nog nooit een veure 'ploegd is, hij heeft nog niet veel gepresteerd (en toch heeft hij praats voor zes).

't Veurhoód van een meet, d. i. waar de ploegen gekeerd worden.

Hie heit 'n goed veurhoód, d.i. hij kan goed leren, hij is erg verstandig.

Een vule vienger op iemand legge is, hem belasteren.

As je geen viengers heit, kun je geen vuust maeke, d.i. zonder geld kun je niet veel beginnen.

Vier is vuur. Alleen een Zeeuw begrijpt het raadsel. As je van vier vier ofneemt, bluuft er nog vier over.

De viermao was de overdekte tenen mand, waarvoor de baker vroeger de baby verzorgde.

Een vierduit of vierduitestik was een oude halve stuiver.

Je mot 'n 's voor vierduiten geve, d.i. een goed pak slaag.

Vinnig betekent in 't algemeen Nederlands: bits, vlijmend, b.v. een vinnig antwoord, 't is vinnig koud. In 't dialect betekent het ijverig, werkzaam. Geen wonder dus, dat de vrouw, die haar dochter bij de nieuwe doktersvrouw kwam aanbevelen als dienstbode, vreemd opkeek. „Je kan ze best neme, mevrouw, 't kind is altied eve vinnig". „Neen, moedertje, dan neem ik ze liever niet." Hei je dat ooit op de viole hore spele? Heb je ooit zo iets vreemds gehoord of gezien? Vroeger werd met kermis in de herbergen op de viool gedanst, later op de harmonica.

De vis loapt, d.i. de zaken gaan goed, er wordt goed verdiend.

Deer zit in alle pitjes geen vis is, de zaken kunnen niet altijd even goed gaan.

Vergaere, vergaeringe is, vergaderen, vergadering.

Deer is hier veel vergangk, d.i. een druk verkeer.

Verdisteleweêre betekent vernielen. Die kinders verdisteleweêre alles.

Verhabbezakke is slordig behandelen b.v. z'n kleêren verhabbezakke.

Vroeger moesten de arbeiders een paar dagen gaan versteke en verbóme, d.w.z. de kanten van de greppels afsteken en ze wat uitdiepen.

Hie verhuudt of verhaert niet zegt men van iemand, die uiterlijk geheel dezelfde blijft.

Verkouwerd is verkouden, 't Wordt ook figuurlijk gebruikt. Noe bei je verkouwerd, nu zit je er tussen, kun je er niet meer af.

't Land leit mar te verintresten — men laat het slecht onderhouden of geheel verwaasloosd liggen eei vciwaasiuusu liggen.

eei vciwaasiuusu liggen. Verliejelik is verleidelijk. Een van de woorden, waarin de dialectische ie niet met ij geschreven wordt.

Weer zal dat verlende? hoe zal dat uitkomen? Waar zal dat blijven?

Verlierze voor verliezen (zoals schaersen voor schaatsen).

Z'n gat go6 verluchte betekent: een kuiert je gaan maken, als men lanj, zeten heeft.

Vermeêstere is verdokteren Hie meestert van de jaere heel wat heeft (hoge doktersrekening dit jai

Verneuke is bedriegen, voor dE houden. «

Z'n goewd verpajjere, d.i. verfe selen, door ruiling verkwisten „

Dat mot je verpiepe, daarvoor»h je boeten.

't Vèrreke zegt men voor 't varfe

Hie is as 'n vèrreke kan betek erg dronken, erg vet of erg lui

Ze éte van 't vèrreke, d.w.z sps varkensvlees: er tegenover staatj de koeje éte.

Hie lust van 't heêle vèrreke \a\ alles, 't Eêne vèrreke biet 't aore l uut den bak (of trog), ze spelen (l één hoedje, ze doen elkaar geen afb

Hie is een krulletje meer as i vèrrekensstaert is, hij is (of verl- 't zich) iets meer dan de andeien "

Vèrrekensgors is onkruid, van di de familie als 't perzikkruid en de b weit.

Een vèrrendeêl is een vierdedee maat bij de manufacturier.

„Geef mar twee ellen in een ver deel in nog een taelte (een achtslt voor den band."

Z'n eige versaggereine is: zich ve- ten, de pé in hebben.

Z'n oagen verschiejte is: een slapen, een dutje doen.

Verspelen betekent eigenlijk: doi spel verliezen, maar in 't dialekt bruikt men het als gewoon verlisi de visser verspeelt z'n netten: il van de jaere niejt ewonge (di ' diend) mar verspeeld (d.i. verloiei

Jan verspeelt het van Kees, zegtr als Jan niet tegen Kees op kan.

Vaege is: steken onder water - Ze vaege mar raek op den hoek.

Ze vaege noe van d'r mond, d'r vroeger niejt in stakke, een dat de toeneming der weelde streert.

Dat is praet voor de vaeke is, di kletspraat.

Deer zal je kwaelijk vaeren vanki ge: dat zal je slecht bekomen.

Een valle is een neerslaand luik, de zoldervalle. Men zegt ook de \ van een kinderbroek (de achterkla

Eerst vange, dan knippe is een pisch gezegde voori de huid van de t niet verkopen, eer hij geschoten is

Vanmenkaore doewe, uit elkaai i len, scheiden.

Vaorde is ver. Vaorde van je lan ducht bie je schae.

't Is vaordeweig 't beste: verrewei

Een vasthouwer is een stijfkop, s volhouder. Maar 't kan ook steun i tekenen: da's 'n groöten vasthom voor m'n.

De veere van een spae is het ijz omhulsel onderaan de steel, waar het blad aan de steel bevestigd is '

Een vazze is graszode. Veldschoewnen zijn de vetleren sclii nen, waarin de arbeiders naar 't li- gingen.

Veint is Ie vent, kerel, 't Is een flie veint. 2e echtgenoot. De veinten in wuven.

Veintje: Ie een kleine man. 't Is'- een veintje; 2e een jongen. Mot r veintje niejt eten; 3e een mannetjes! Een veintjeshond, veintjesmuske (m

Hie is 't veintje is: hij is er bc. hij heeft de zaken voor elkaar.

Vrachtere is achteruitgaan, vrou is vooruitgaan. De ziek vrachtert, 1 vrovert niejt harde.

Vrandere is: veranderen. In deze J laatste woorden ziet men uitstoting i de klinker tussen v en r. Dit vers* sel ziet men o.a. ook in glaove * geloven, bró naast bureau.

Vuulte is onkruid. Deer is in » zeumers meer vuulte dan in draoge

Een vulen boer houdt z'n land i voldoende schoon van onkruid.

Een vuultje. Deer leit 'n vuultje' de vloer, d.w.z. een strootje, een b' of iets dergelijks (men zegt ook 'nf^ Je).

't Is mar een vuultje voor z'n is i licht werk voor hem, een kleinigheid

Ze gooie mit vuulte, d.w.z. ze ffl^ minder fraaie bedekte toespelingen

't Is een vule locht, een dreigef* lucht.

Hie komt vuul vort, hij heeft "^ zwaar te verantwoorden.

Deer zit oud vuul, b.v. bij een W' maar ook figuurlijk.

Ik bin nog in m'n vuul, d i ik » mijn werkkleren nog aan.

Een vule pupe raoke, slecht weg''' men.

Hie leit bie 't vule goewd, hij is» gepraat, telt niet meer mee.

Vreêke is hard werken, eig. te 1 Een vreêker is 'n uitslover, iemand'! alles op alles zet om vooruit te kowfj

Ik wijs er verder op, dat in 't di de w voor de r als v wordt uilgei ken: vrienge (wringen), vrikke (* , . r V = . ", . I„M ^^'\^' vroegmg (wroeging) vroete («» ten) vronge (wrong, enz. , Er zijn nog tal van andere woot"

Er zijn nog tal van andere woot" met V, maar om ze allemaal te P gen, zijn helpers nodig. Mijn adres"

F. den Eerzamen Wittenburgerweg 3' Wassenaar

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen