Wrede volksvermaken

Om een stierengevecht te zien, is het niet meer nodig naar Spanje te gaan. Op zaterdag 11 mei is er een gehouden in Tilburg tijdens een studentenfeest van de R.K. Economische Hogeschool. Met echte stieren (stiertjes) en vechters uit Spanje. De vele protesten van dierenbescherm.ers hebben niet geholpen het is doorgegaan. Maar er zou geen bloed vloeien, hadden de organisatoren beloofd. Volgens de krantenberichten is het erg tam toegegaan, zonder bloed, maar met veel regen. Laten ze zulke grapjes ook liever in Spanje uitvoeren, daar is het klimaat, ook dat van de mensen er beter geschikt voor!

We moeten echter niet vergeten, dat er ook in vroeger eeuwen in ons land volksspelen werden gehouden, waarbij men allesbehalve zachtzinnig met de dieren omging. Het ruwe volk ontzag zich niet de beesten onnodig te pijnigen Hier volgt een beschrijving van enkele der meest geliefde „vermaken".

Vogelsnjjden

Op flinke afstand van elkaar werden twee palen in de grond geslagen. Hiertussen werd een touw gespannen, 2'/2 tot 3 m. boven de grond. Aan dit touw werd een levende gans, haan, eend of andere vogel m.et de poten vastgebonden, de kop dus omlaag. Wie deelnam aan het spel werd geblinddoekt, moest zo in volle draf onder het touw doorlopen en dan trachten de vogel de kop af te snijden. Katknuppelen

Katknuppelen

Ook bij het katknuppelen werd een touw gespannen tussen twee palen of bomen. Aan dit touw werd een ton opgehangen, waarin een levende kat was gestopt. Op ongeveer 10 m. afstand werd een streep over de weg getrokken en hierbij verzamelden zich de deelnemers aan de wedstrijd. Ieder had een stevige knuppel in de hand en oir, de beurt probeerde men door een krachtige worp met deze knuppel de bodem uit de ton te gooien. Meestal duurde het een hele tijd vóór men zover was. Ondertussen stond de kat de grootste angsten uit, schreeuwde en blies en sprong wild in de ton heen en weer. De ton was daardoor voortdurend in bewe-ging, waardoor de trefkans verminderde Eindelijk raakte een goedgemikte knuppel de ton zodanig, dat de bodem er uitviel en .... de kat eveneens. Soms halfdood en versuft, maar dikwijls nog springlevend. Dan was het arme beest echter ook in minder dan geen tijd van het oord der marteling verdwenen! Nog wreder was het spel als men inplaats van een ton een mand nam. Dan kon het publiek nog beter „genieten" van de wanhopige bewegingen van de kat.

Voor de eerlijkheid moet ik er bij vertellen, dat men op sommige plaatsen inplaats van de kat een grote leren bal gebruikte. Daar ging het dus enkel om de behendigheid van het spel zonder het genot van dierenplagerij. Wie de laatste vrijheid brengende knuppel had gegooid, was de winnaar van het spel en kreeg als prijs het inleggeld van de deelnemers of een daarvan gekocht gebruiksvoorwerp.

Ganstrekken.

Weer werd een touw tussen twee palen gespannen. Hieraan kwam een levende gans te hangen met de kop naar beneden. De deelnemers werden om beurt in een kruiwagen onder de gans doorgereden zo snel het maar kon. Tijdens het rijden moesten ze proberen de kop of de hals van de vogel vast te grijpen en hem van het touw los te trekken. Zo gemakkelijk als dat hier neer geschreven staat ging het echter niet. Allereerst hing de gans zo hoog dat men er alleen met veel moeite bij kon, soms was er zelfs nog een sprongetje bij nodig. Maar dan tuimelde men ook meestal van de kruiwagen. Dat was eigenlijk voor de omstanders het aardigste van de wedstrijd, die rare sprongen en dwaze buitelingen. Bovendien waren kop en hals met vet, olie of zeep ingesmeerd: hebben was bij zo'n glibberige greep nog geen houden!

Wanneer er water in de buurt was, werd de wedstrijd in het ganstrekken meestal boven het watergehouden. Men voer dan met een bootje onder het touw met de gans door. Vanwege de duikelingen in het water was dit nog vermakelijker voor het publiek. Op een ets van Hans Bol (1534-1593) is dit ganstrekken boven het water voorgesteld. Het touw is tussen twee bomen gespannen, de gans hangt er aan. Het schuitje met 2 roeiers en 2 muzikanten vaart er juist onderdoor. De deelnemer aan de wedstrijd is van het schuitje omhoog gesprongen en heeft het dier beet, niet alleen de kop en de hals, maar een groot deel van het lichaam. Die is vast niet van plan los te laten! Laat dan het bootje maar doorvaren en hij met zijn buit in het water vallen. Dat moet je overhebben voor de zaak, dat is de prijs wel waard.

Bij zijn voorganger is het mislukt, die ligt in het water te spartelen en zijn bootje vaart weg. Vooral de buitelingen in het water amuseren de toeschouwers die langs de kant staan.

In strenge winters vermaakte men zich ook op het ijs met ganstrekken.

Het palingoproer.

Tegen het einde van de 18e eeuw hielden deze wrede volksvermaken op: ze waren op de meeste plaatsen verboden. Toch hield men er zich tot in de vorige eeuw hier en daar nog wel clandestien mee bezig. Dat bewijst het palingoproer. Hoewel al lang in onbruik, werd het palingtrekken in 1870 officieel verboden. Deze „sport" kwam in hoofdzaak overeen met het gans trekken, de paling behoefde zelfs niet ingesmeerd te worden, die was glad genoeg van zichzelf. Het was in 1886 dat de bewoners van de Jordaan in Amsterdam het toch nog eens wilden proberen.

De politie verbood het, maar toen ontstond er in deze buurt een groot oproer. Door de grote werkeloosheid en armoede heerste er al een ontevreden oproerige stemming. De politie stond machteloos tegen de Jordaners en riep de hulp van het leger in. Door hardhandig optreden werd de rust hersteld: 24 willekeurig gegrepen personen werden gevangen gezet, maar binnen het jaar waren ze allen weer vrij. Gelukkig maar dat deze wrede gewoonten nu voorgoed voorbij zijn. De dikwijls zo hooggeloofde „goede oude tijd" was in dit opzicht heus zo goed niet.

L. van Wallenburg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen