Wilhelmus Van Nassouwe

Ter gelegenheid van de verjaardag van H.M. de Koningin op 30 april a.s. is het misschien wel eens nuttig om in het kort enige aandacht te schenken aan het lied, dat op deze dag in tal van plaatsen in ons vaderland zal opklinken: het al-oude Wilhelmus van Nassouwe, dat eerst sinds 1932 het officiële Nederlandse volkslied is geworden. Ons Wilhelmus is wellicht wel de

Ons Wilhelmus is wellicht wel de merkwaardigste nationale hymne ter wereld. In elk geval is het een lied, waarover tal van studies door letterkundigen van naam zijn geschreven.

Degene die dit lied leest zonder de juiste achtergronden te kennen, zal het als volkslied (in de ik-vorm geschreven en met sterk autobiografische inslag) totaal ongeschikt achten, een ander zal wellicht afwijkende of tegenovergestelde meningen naast elkaar moeten zetten om uiteindelijk tot een juiste betekenis van dit lied te kunnen komen. Eerst iets over de maker van dit

Eerst iets over de maker van dit lied.

Algemeen wordt aangenomen, dat de maker Marnix van Sint Aldegonde geweest is; een dichter, prozaschrijver, staiatsman en godgeleerde, die leefde in de 16e eeuw. Doch ook w^orden de namen genoemd

Doch ook w^orden de namen genoemd van Balthasar Houwaert, die in 1568 veldprediker was bij de tocht van Prins Willem; Savaria, en nog enkele anderen. Zekerheid hieromtrent hebben we dus niet; betrekkelijlc doet dit er voor ons weinig toe. Daar het hier de plaats niet is om

Daar het hier de plaats niet is om 'breedvoerig de inhoud van het Wilhelmus te gaan bespreken — de bedoeling is slechts om een kort historisch overziclit te geven, eer dat het Wilhelmus tot ons officieel volkslied werd verheven — moet toch nog op enkele bijzonderheden worden gewezen.

Allereerst, dat de eerste beginletters van elk couplet — 15 in totaal — de naam „Willem van Nassau" vormen. Voorts dat in dit lied driemaal trouw aan de Koning van Spanje wordt betuigd, driemaal de tirannie van Alva wordt aangeduid en driemaal een beroep op God wordt gedaan.

Een (misschien gezochte?) verklaring van een letterlcundige vermeldt, dat dit zou zien op liet drievoudig snoer: God - Nederland - Oranje; een verklaring die ik persoonlijk in dit verband niet kan aannemen.

Het Wilhelmus komt het eerst voor in een „Nieuw Geusen Lieden-Boecxksen" waarvan de oudst bewaarde druk uit 1581 dateert. Oorspronkelijk was het dan ook een geuzenlied en de wijze, de melodie, die van een Frans spotlied,

r Er mag wel als bekend worden verondersteld, dat het ontstaan is tijdens de inval van Prins Willem (Willem .van Nassouwe) in 1568, toen hij „lijf en goed al te samen" inzette in de strijd tegen de Spaanse tirannie; voor de vrijheid van zijn land, waarvoor Oranje steeds op de bres heeft gestaan. In de Patriottentijd werd het Wilhel

In de Patriottentijd werd het Wilhelmus verboden en in de 19e eeuw verdrongen door het „populairder" lied: Wiens Nederlands Bloed. Toen in 1880 het Wilhelmus weer wel mocht worden gezongen, deed zich een moeilijkheid voor; men was de oude zetting grotendeels vergeten. Vandaar dat men — na langdurige studie — diverse wijzen heeft ontdekt, waarop het lied gezongen kan worden. Men kent nu de zettingen van 1568, 1626 en 1764/66.

Aan het besluit van 10 mei 1932 — in 't begin van dit artikel reeds genoemd — is heel wat voorafgegaan. Daarom laat ik de gang van zaken met betrekking tot het Wilhelmus in het jongste verleden hieronder in het kort volgen: 6 juni 1885: Willem III gelast bij in

6 juni 1885: Willem III gelast bij inspecties door leden van het Kon. Huis het Wilhelmus te spelen in de zetting van 1764/66;

In 1883 vindt Snoucaert van Schouburg De Valeriuszetting van 1626 terug. Op 30 september 1898 krijgt het leger

Op 30 september 1898 krijgt het leger de order zich te houden aan de zetting van 1764/66. Maar in het voorjaar van 1908

Maar in het voorjaar van 1908 vraagt Prins Hendrik aan de Min. van Oorlog waarom men toch de zetting van 1626 niet speelt. Sabron stelt daiarop een commissie

Sabron stelt daiarop een commissie van onderzoek in, die in juni 1909 rapport uitbrengt. Tijdens een tuinpartij op „Het Loo" in augustus 1909 laat de Koningin alle drie bekende zettingen voor haar spelen met gevolg, dat op 1 augustus 1910 een aanschrijving van de Min. van Oorlog uitgaat, waarbij wordt bepaald, dat het Wilhelmus alleen nog gespeeld mag worden bij officiële gelegenheden e.d. volgens de zetting van 1626 (wat nu nog zo is). Totdat eindelijk op 10 mei 1932 de

Totdat eindelijk op 10 mei 1932 de ministerraad beslist, dat het „Wien Neerlands bloed" moet vervallen als volksliederen en daarvoor in de plaats komt het Wilhelmus, in de toonzetting • van 1626, die van Valerius dus. Deze lange weg moest dus dit lied, dat getuigt van strijd en lijden gaan, wilde het tot volkslied verheven Irunnen worden. Het is goed dit even te bedenken, voor we op 30 april het Wilhelmus aanheffen.... waarvan — en moeten we het niet tot onze schande bekennen? — de meesten onzer slechts 2 of 3 coupletten kennen!

L. Kats

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen