De Zeeuwse kolonie Suriname
Zeeuwse wandelingen
'daad heeft Zeeland gedurende i^^^ ' yren een eigen kolonie gehad. loodkust van Zuid-Amerika ligt i Het is in drieën verdeeld: in —iJden tussen het Engelse en Fran- l^eone ligt het Nederlandse stuk, !kend onder de naam Suriname. Zo noemd naar de rivier van die naam, aaraan de hoofdstad Paramaribo ligt. 'jïïst 3(i0 jaar geleden, in 1667, is dit 'bied door Zeeuwen veroverd. Waar- n juist door Zeeuwen? Dat is moeilijk 2^ggen. Misschien omdat ze hier iets rue vonden, dat herinnerde aan hun gen land: de laaggelegen vochtige ibodem met de noodzakelijkheid van . strijd tegen de onverzoenlijke vij- M^iet ^'^'ater.
^^H Jocob Crijnssen
*™^0 december 1666 varen zeven Thepen uit de haven van Veere weg. 4ze kleine vloot heeft 750 matrozen 1 225 soldaten aan boord. De bevel- ..bber is Jacob Crijnssen, hij vaart op êt fregat Zeelandia.
Kijkt u eens naar dit jaartal. We had- 8n oorlog met Engeland, de 2e Engel- ) oorlog, het vorige jaar begonnen, re hadden al een paar mooie overlinnlngen op de Engelse vloot behaald, u wordt kapitein Abraham Crijnssen <• op uitgezonden om te trachten de ngelse koloniën op de noordkust van uid-Amerika te veroveren. Komt hij ftderweg Engelse schepen tegen, dan an hij die ook veroveren. Dat spreekt anzelf, beide landen waren met elkaar i oorlog. Dat is niet gebeurd, want Irijnssen schrijft, dat hij „niets van nportantie" gezien heeft. Op 25 februari 1667 komt hij er aan
Op 25 februari 1667 komt hij er aan n vaart de rivier Suriname op. De olgende dag gaat hij voor anker bij et fort Willoughby (genoemd naar een jngelse goeverneur). Hij is een man. Je van opschieten houdt.Een dag later tuurt hij een boodschap naar de comjandant van het fort met het verzoek 4ch over te geven, hij krijgt slechts •kn kwartier tijd om zich te bedenken. Bmiddels zet Crijnssen 700 man aan imd om zo nodig tot een bestorming ver te gaan. Het is niet nodig geweest. a een kort bombardement wordt de ritte vlag gehesen; de Engelsen geven llich over. Ze hebben groot gelijk. Tsn een langdurig bombardement en r^n bestorming waren ze niet bestand. )e versterkingen van het fort waren log niet helemaal klaar, sommige kalonnen waren onbruikbaar, op andere lasten de aanwezige kogels niet en er as veel te weinig kruit in voorraad. ok was de bezetting niet groot: 100 toopeanen en 60 met pieken bewapente negers.
De bezetting mag met alles wat ze lezitten het fort verlaten. Et wordt ten o(^rlogsschatting van 100.000 pond uiker opgelegd. Een binnenvarend En [els koopvaardijschip, waarop de ka- )itein nergens van wist, wordt buitge- Haakt. De prinsenvlag wordt op het gjt gehesen: de Zeeuwen hebben Surilame veroverd, het fort heette in 't '®"^°'8 Zeelandia.
'®"^°'8 Zeelandia. Zeeuwwse kolonie
Een maand later krijgt Crijnssen ver 'tsrking. Uit Zeeland zijn een paar (gjjepen gezonden onder bevel van ka-pitein Boudewijn Keuvelaar met Ds. Abraham Westhuysen aan boord voor de geestelijke verzorging in de nieuwe kolonie. Ook hij had de zeereis in twee maanden volbracht.
Later veroveren ze in deze streken 17 met puike Virginiatabak volgeladen Engelse koopvaarders. Zo met rijke buit beladen komt Crijnssen op 25 augustus de haven van Vlissingen binnenzeilen. Bij de Staten van Zeeland brengt hij verslag uit van zijn wedervaren. Ze bedanken hem en zijn volk voor hun „neerstigheyt, goede conduite, promptitude en courage". Als beloning krijgt hij een gouden ketting met medalje, benevens goede kans op verdere promotie en het bevelhebberschap op een groot schip (deze beloften zijn niet ingelost). Een paar maanden later veroverden de Engelsen na een gevecht van zeven uur het fort Zeelandia weer. Dat was een eigenaardig geval, want inmiddels hadden ons land en Engeland vrede gesloten. Met als bepaling dat ieder land de kolonieën, die op die datum in zijn bezit waren, mocht houden. Wij waren dus de bezitters van Suriname, de Engelse commandeur had niet het recht ze ons af te nemen. Drie schepen worden er heen gestuurd met een afschrift van het vredesverdrag om hem dat aan het verstand te brengen. De Engelse commandeur spartelt wel tegen met de bewering dat hij geen orders heeft van zijn koning, maar verlaat tenslotte toch onze Zeeuwse kolonie. Echter op een gemene manier. Hij vernietigt suikermolens en woonhuizen, verwoest het te velde staande suikerriet en voert slaven en vee weg. Later hebben de Engelsen al deze schade moeten vergoeden.
Een jaar later gaat Abraham Crijnssen terug naar Suriname. We weten weinig bijzonderheden meer uit zijn leven. In 1669 lezen we achter zijn naam: saliger, hij is dus gestorven. Hoe Zeeuws Suriname was, dank zij hem, en hoe graag men een reis naar deze kolonie maakte, blijkt uit de volgende woorden, die een vader richtte aan een jongeling, die naar zijn dochter vrijde.
„Gij, waarde vriend, begeert mijn dochter tot uw zoetelief? Ik zal haar wel zeker geven tot uw gerief; Maar toon mij eerst dat gij bezit als man goede moed. En dat gij vooraf een reis naar Suriname doet. Zoals vanouds ieder oprecht jonkman past Die een Zeeuwse maagd door haar schoonheid heeft verrast."
De naam van het plaatsje Domburg herinnert ook aan deze Zeeuwse koloniale periode. Die echter maar 15 jaar heeft geduurd. Zeeland bleek niet in staat de kolonie tot bloei te brengen (op 't ogenblik, 3 eeuwen later, is dat nog niet het geval!) Er kwam strijd met de inlandse bevolking, die de beste gronden kwijt raakte, en een guerillaoorlog ging voeren. Ook de Staten-Generaal vonden het maar een vreemde zaak, dat een van de provinciën een eigen kolonie had.
Tenslotte werd in 1682 de kolonie voor f 260,000,— verkocht aan de West-Indische Compagnie. Voor de exploitatie ervan werd de Sociëteit van Suriname opgericht. Voor elk een derde deel werd hierin deelgenomen door de W.I. Compagnie, de stad Amsterdam en de familie Van Aerssen van Sommelsdijk. Aan deze laatste participant herirmert nog de naam van het plaatsje Sommelsdijk.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 31 maart 1967
Eilanden-Nieuws | 10 Pagina's