UIT HET KIJKVENSTER

Luther, de derde Elia — Het Evangelie in het geding —

misschien hebben verschillende lezers el even opgekeken toen ze boven deze ekelijkse bijdrage het opschrift lazen: uther, de derde Elia". De Hervorgsdag, waarop Luther in het middelmt van de belangstelling pleegt te an, is alweer uit het gezicht verdween, En nu wordt, midden in de Adnistijd, onze aandacht gevraagd voor uther, nog wel met de toevoeging: „De rde Elia".

Ik zal proberen U uit de droom te elpen. „Luther, de derde Elia" is de jel van een klein geschrift van de 1 van Dr. W. Aalders. Met een rede er dit onderwerp aanvaardde deze g zijn ambt als hoogleraar aan e(R.K.) Universiteit van Nijmegen, om het protestantisme te doceren. Op 'chzelf is het al een verblijden^ verhijnsel dat een theoloog van önvercht reformatorische beginselen wordt angezocht om aan een R.K. Universiit les te geven in de leer van de Rermatie. Nog verblijdender is het, dat et eerste college gewijd was aan de Jonnator van Wittenberg. Het spreekt

anzelf dat iedereen benieuwd was naai^ e mhoud van deze rede, en nu ze in k verschenen is, wil ik U graag iets ver de inhoud meedelen.

Wat de auteur betreft, Dr. W. Aalders, boren in 1909, was tot voor kort pre- " ant van de Hervormde Gemeente in en Haag, nadat hij tevoren verschilnde andere plaatsen had gediend. Hij in het nieuws gekomen doordat hij et 23 anderen de „Open Brief" publierde. Het is inmiddels wel duidelijk eworden dat hij van deze „Open Brief" niet de schrijver dan toch wel de uwende lo^acht is geweest. De twee erkjes van zijn hand die daarna op ime schaal gelezen en geciteerd weren („Theologie der verontrusting" en "n verzet tegen de tijd") ademen geel dezelfde geest. Dr. Aalders, die zelf "orheen gerekend werd tot de middenhodoxie in de Herv. Kerk, is zéér teurgesteld over de ontwikkeling van t theologisch denken en over de gang an zaken in de Kerk. De nieuwe koers 'e hij zelf is ingeslagen en waartoe hij erk en volk oproept heeft in brede gen van de kerk weerklank gevonen, anderen hebben hem uiteraard erom fel verguisd.

Het is, naar ik meen, geen toeval dat eze theoloog bij zijn ambtsaanvaar- '"g in Nijmegen bovengenoemd ondererp aan de orde heeft gesteld. In zijn treden is iets profetisch dat aan Elia Johannes de Doper doet denken. Aan uther, de man die op de kentering der 'den staat, en zulk een radicale omme- 'er teweegbrengt, voelt hij zich verant. Daarmee heb ik de titel van het eschrift eigenUjk al toegelicht. De eere Elia, dat is uiteraard de profeet uit et Oude Testament; de tweede Elia, at is Johannes de Doper; de derde is aarten Luther.

Dat Luther de derde Elia is, is overigens geen vondst van Dr. Aalders zelf. Reeds door tijdgenoten werd de Hervormer van Wittenberg zo beschouwd. Aalders zegt zelf: „Al te zeer is Luther in het Protestantisme gekanoniseerd als de kerkhervormer van de 16e eeuw. Voor zijn tijdgenoten en geestverwan

Voor zijn tijdgenoten en geestverwanten was Luther echter véél meer! Men zag hem als voorbode van het nabije wer^ldeinde en duidde hem bij voorkeur in eschatologische beelden. Bugenhagen noemde Luther de engel uit Openbaring 14, die vóór het komende gericht het Evangelie verkondigde. Voor Heszhus is hij de derde Elia, die de laatste periode van de wereldgeschiedenis inluidt".

Natuurlijk is dit oordeel van enkele tijdgenoten niet voldoende om Luther een dergelijke plaats toe te kennen. Aalders toont echter aan dat Luthers eigen werk eveneens getuigenis aflegt van de profetische opdracht waartoe hij zich geroepen wist.

Hij doet dat voornamelijk aan de hand van het geschrift „De servo arbitrio" („Over de knechtelijke wil") dat gericht was tegen de Humanist Erasmus. Het Evangelie dat Luther opnieuw had ontdekt, was van zo totaal andere orde dan welke levens- en mensbeschouwing ook, dat het alles radicaal omkeerde. Aalders citeert in dit verband Luther als volgt: „Wij moeten uit het Evangelie de duivel en zijn trawanten en de wereld recht leren kennen, namelijk dat hij een aartsvijand Gods is; en dat de wereld Gods tegenstandster is, juist dadr waar zij zich het beste, het vroomste, het heiligste voordoet. Deze duivelse boosheid heb ik vóór ik het Evangelie kende, niet in de mensen gezien; maar ik meende dat zij allemaal vól waren van de Heilige Geest. Doch Christus met Zijn Woord is een openbaarder der gedachten, zodat men gewaar wordt wat in de mens is, namelijk het giftigste toornen, razen, woeden tegen het Evangelie en zijn dienaren". Deze wetenschap, dat het Evangelie de vijandschap aan het licht brengt, en dat juist het vrome vlees de grootste tegenstander van vrije genade is, heeft de scherpe, bijtende itoon van Luthers geschriften, met name van „De knechtelijke wil" helpen bepalen. Hij vond die vijandschap belichaamd in het boek van Erasmus over de vrije wil en daarom heeft hij daartegen als het ware al zijn geschut in stelling gebracht. Het ging, zoals Aalders terecht opmerkt, niet om een verschil in theologische visie, het Evangelie van vrije genade was in het geding.

En daardoor ontstaat als vanzelf een totaal andere visie op de mens, de wereld en de cultuur. We willen daar graag volgende week nader op terugkomen. WAARNEMER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen