Brand in de Lange Delft

De Lange Delft is de winkelstraat van Middelburg, dat weet bijna iedere Zeeuw. De brand woedde er juist 40 jaar geleden, op 7 december 1929. Het was dus pas Sinterklaas geweest, de winkeldrukte was aan het afnemen. Ook op die zaterdag de 7e december, een stormachtige dag.

's Middags om 5 uur brak er brand uit op de bovenverdieping van de Franse bazar. Een hoog gebouw van zeven jaar oud, dat aan de bekende winkelstraat een grote-stadsallure moest geven.

Het was wel te verwachten dat er met deze hevige wind niet veel te redden viel, hoewel er van alle kanten hulp kwam. De brandweer van Middelburg had twee kleine motorspuiten, die aangesloten werden op de waterleiding. Van alle richtingen joegen de brandspuiten door het donker naar Middelburg: Vlissmgen, 't Zand (dat toen nog tot de gemeente Koudekerke behoorde). Goes, Bergen op Zoom, Rotterdam. Die van Roosendaal, Breda en Den Haag kwamen ook te hulp, maar behoefden geen dienst meer te doen. Toen ze hier aankwamen was het pleit al beslist. Ook mariniers en militairen hebben dapper meegeholpen om de brand te bestrijden. Aan de kant van de Franse bazar verbrandden de Transvalia-rijwielfabriek van Kaan, de modezaak Wiener, de confiserie Oosterhuis en het Grand hotel Verseput. Dit laatste was een prachtig patriciërshuis, dat in 1747 gebouwd was door Matthias Cornells Versluys. Een mooi hotel met een fraaie Interieur en trappenhuis. Als de deftige kellner op de stoep stond, riepen kwajongens wel: „Is dat niet de kop van Jut? Nee, dat is van Verseput". Drie jaar geleden was door brand de grote eetzaal verwoest, maar nu weer opgeknapt. Op deze donkere decemberdag ging het hele gebouw m vlarrmien op. De vlammen sloegen ook naar de an

De vlammen sloegen ook naar de andere kant over, waar drie panden er aan gingen: ijzerhandel De Jager, beddenzaak Wiener en Simon de Wit voor een groot deel. Allemaal bekende namen voor Middelburgers en bewoners van Walcheren. Sommige zaken zijn herbouwd, de bazar waar de brand begon is niet meer teruggekomen. De oorzaak is nooit bekend geworden.

Van de duizenden wegfladderende vonken kwamen er een paar terecht in het torentje van het mooie gebouw van de Provinciale Bibliotheek, een heel emd verder. Het brandje dat hier ontstond, kon spoedig geblust worden. De andere dag was de minister van binnenlandse zaken jhr. mr. Ruys de Beerenbrouck reeds in Middelburg om de grote schade in ogenschouw te nemen.

Andere branden

Het was al meer dan 70 jaar geleden dat men hier zo'n grote brand had gehad. De laatste keer was dat geweest op zondag 28 juni 1857. Toen begon de brand ook in de Lange Delft, schuin tegenover de plaats waar die van 1929 ontstond.

In een garen- en bandwinkel werden de eerste vlammen gezien. De bewoners waren afwezig. Toen enkele voorbijgangers w^at rook en vuur zagen en zich met geweld toegang verschaften, sloegen de vlammen reeds aan alle kanten er uit. Dat gaf aanleiding tot allerlei geruchten. Er werd beweerd dat een van de bewoners van de vier verwoeste huizen moedwillig de brand had veroorzaakt. Hij werd zelfs een week in hechtenis gehouden, maar wegens onvoldoende bewijzen moest men hem vrijlaten.

Zulke praatjes gaan er dikwijls bij een brand: „door de brand uit de brand!" Ook in 1929. Het komt wel voor dat het geen loze verzinsels zijn, maar harde waarheid. Maar de rechtbank moet bewijzen hebben.

Zowat alle dorpen van Walcheren stuurden hun brandspuiten om te hel-pen. Ook de militairen, matrozen uit Vlissingen en de schutterij deden hun best. Maar ze konden niet verhinderen, dat vier woningen hoek Langedelft — Burgt totaal verwoest werden en nog enkele andere gedeeltelijk.

In die tijd had men nog geen goedfunctnonerende waterleiding, het water moest uit putten, pompen en grachten gehaald worden, soms nogal ver weg. En de huizen waren dicht op elkaar, soms half in elkaar gebouwd. Zodoende konden de vlammen gemakkelijk overslaan.

Deze twee branden betekenen echter niets bij wat er op 17 mei 1940 gebeurd is. In Holland had men zich reeds aan de Duitse indringers overgegeven, maar Zeeland vocht door. Een paar dagen slechts. Op bovengenoemde datum dwongen de Duitsers Zeeland door een bombardement op Middelburg te capituleren. Toen verbrandden er niet maar een paar winkelhuizen en een oud hotel, maar de hele binnenstad ging verloren.

Daarbij behoorden ook het stadhuis en een groot deel van de Abdijgebouwen, oude gevels zoals de Prov. Bibliotheek, St. Joris, de Steenrots. Het oude Middelburg IS een nieuwe stad geworden, gelukkig zijn ook de meeste gebouwen van eeuwenoude waarde weer hersteld.

De Lange Delft

Deze Middelburgse Kalverstraat Is heel oud. Zes eeuwen geleden komt de naam „Dilft" al in de stadsverkiezingen voor. Die naam betekent düve of dulve, een water, een gracht of kanaal. In Watchers dialect heet een sloot een dulve. Het was een straat van stijl en allure. Bij de brand van 1929 hebben we al kennis gemaakt met hotel Verseput, een patriciërswoning. Er stonden vroeger nog meer beroemde huizen. Op de hoek van de St. Janstraat bijvoorbeeld het beroemde huis van Adolf Mardinck, indertijd rentmeester van Zeeland bewesten Schelde. Daar woonde 1574—1582 prins Willem, van Oranje, daar is zijn dochter Maria Elisabeth geboren bij zijn derde vrouw Charlotte van Bourbon. In 1883 werd het gesloopt, op de plaats ervan werd een school gebouwd. Ik wil ook noemen de mooie gevel van

Ik wil ook noemen de mooie gevel van de Prov. Bibliotheek, die nog altijd ergens is opgeborgen en ligt te wachten op de man die ze zal opbouwen. Het restaurant „De Gouden Sonnne" had eveneens een interessant front, het was het stamcafé van de élite der stad, vooral officieren. Alles vernietigd in 1940. Gelukkig maar

Alles vernietigd in 1940. Gelukkig maar dat de houten gevel in 1888 is ctfgebroken en weer opgebouwd in de tuin van het museum, ze houdt de herinnering aan de Lange Delft levend. Rond die brand van 1929 was de Lange Delft het rendez-vous der jongelui. Daar slenterden de jongens heen en terug en zoek naar het andere geslacht, dat ook deze straat wist te vinden om bekeken en gezocht te worden. Hooft schreef enkele eeuwen geleden

Hooft schreef enkele eeuwen geleden al over de Zeeuwse hoofdstad „Middelburch in Zeelandt, een gans oude ende weigebouwde stad, befaamd om de zeer schone j offeren, die men overal op de straaten aantreft." Maar toch vooral in de Lange Delft. Daar werden afspraakjes gemaakt, contacten gelegd, soms voor het leven.

In die tijd was men erg streng wat sex betreft. Op de rijkskweekschool gingen toen alleen mannelijke kwekelingen, ruim twintig geselecteerd uit wel 100 aspiranten uit alle delen van de Provincie, die dus hier in de kost lagen, 's Avonds mochten ze er een uur uit, „gelucht" om daarna weer frisser de studie voort te zetten. Verwondert het u dat de Lange Delft trok? Veel geintjes konden de kw^eekmossen niet uithalen, want op dat ontspanningsuur liepen daar ook altijd een of meer leraren te flaneren!

De warmst bloedigen wisten echter ook dat de bolwerken mooi waren en dat het Brigdamse padje een leuk w^andelweggetje was. Helaas voor hen, als ze daar „het schele gevaar" ontmoetten, een in dit opzicht gevreesde leraar, die er ook wandelde, zij het met andere bedoelingen dan zijn leerlingen. Het intieme en antieke van de Lange Delft is verdwenen, het is een moderne winkelstraat geworden, nog steeds gezellig druk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen