De naam van onze straat

Woont u in een straat met een vreemde naam? Dan hebt u wel eens gevraagd: wat betekent die naam?

Ze hebben mij wel eens gevraagd naar de betekenis van een straatnaam. Dan moet je soms diep in de geschiedenis duiken om de vraag te kunnen beantwoorden. Iemand heeft eens gezegd: „Straten schrijven historie". Niet alle straten natuurlijk. Vooral in de nieuwe wijken zoekt men het bij namen van bomen, bloemen, vogels, enz. Heel nuchter en eenvoudig. Maar in eeuwenoude steden zie je overal de historie te voorschijn komen. Voor Amsterdam heeft J. A. Wiersma in een boek van ruim 200 bladzijden alle 3500 straten besproken, zowel de oude als de nieuwe. Ik heb er een hele poos in gesnuffeld en dat was nog niet eens een dor en droog karweitje, ik heb er nog een heleboel geschiedenis door geleerd.

Op dezelfde manier wil ik nu iets vertellen over de straten van Middelburg. Ik heb deze plaats gekozen, omdat ik hier het best bekend ben en er al een halve eeuw woon. Het is ook een oude stad.

Natuurlijk wordt het geen volledig verhaal. Stel je voor dat ik al de ongeveer 500 straten afzonderlijk zou bespreken, dan werd het ook een aardig boekje. Ik doe hier en daar een greep.

De oude stad.

Daarmee bedoel ik: Middelburg binnen de vesten. De naam zegt het al: de stad is ontstaan uit een burcht. Dat die wat hoger lag, is nog altijd te zien aan de plaats van de Abdijgebouwen.

Zo waren er nog twee burchten op Wal cheren: Souburg, dat waarschijnlijk betekent Zuidburg en Domburg = Duinburg.

Korte burg, Nieuwe burg, Burggang zijn naar deze burcht genoemd. Daar stroomde ook een watertje waarin vermoedelijk de Arne uitliep: het zijn de Lange en korte Delft. Een oude stad had ook poorten. Zoals

Een oude stad had ook poorten. Zoals overal zijn de meeste afgebroken, alleen de Koepoort bestaat nog. En dan nog een muur van de Dampoort en een brok steen van de Noordpoort. Bij iedere poort hebben we enkele namen, die naar die poort genoemd zijn. De poorten zijn weg, maar de namen zijn gebleven in een — weg, plein, straat, dam, singel, brug, bolwerk. Om een voorbeeld te geven van de vroegere Noordpoort: de Noordweg (daar woon ik). Noordstraat (een lange en een korte). Noordsingel, Noordbolwerk, Noordpoortplein, Noordpoortstraat.

Op verschillende plaatsen in de stad werd vroeger markt gehouden. Nu is dat nog het geval donderdags op de Grote Markt aan de voet van het mooie stadhuis. Voorheen had men bepaalde markten op andere plaatsen, waarvan de namen nog overgebleven zijn: Vismarkt, Varkensmarkt, Pottenmarkt, Kalvermarkt.

In de tijd van de gilden, een soort oude vakvereniging, gebeurde het wel, dat de ambachtslui die hetzelfde vak uitoefenden bij elkaar ­woonden. Daaraan herinneren de straten: Pottenbakkerssingel, Beenhouderssingel, Looierssingel. De wijnhandelaars hadden hun pakhuizen in "de Kuiperspoort en de Pijpstraat (een pijp is een langwerpig soort wijnvat).

In de tijd dat Middelburg nog een drukke handelsstad was moesten de schepen aan de verschillende kaden laden en lossen: Loskade, Londense kade, Bierkaai, Rouaansekade, Houtkade,

Turfkade. De naam ervan zegt wel iets over de producten die aangevoerd werden en de plaats waar ze vandaan kwamen (o.a. Londen en Rouaan.

Verder zijn er verscheidene straten genoemd naar kloosters: Zusterstraat, Bogardstraat, Augustijnenstraat, Bagijnhof. Of naar heüigen: St. Antheunisstraat, St. Sebastiaanstraaf. In de omgeving van de Hagepreekgang werden rond 1566 hagepreken gehouden.

Nieuwe buurten.

We hebben nog lang niet alle straten uit de oude stad genoemd, maar we gaan nu de later gebouwde buurten eens bekijken. Daar ontmoeten we ook nog wel oude namen, zoals van de zeehelden De Ruyter, Tromp, Piet Hein, Bankert, Karel Doorman. Ook de mensenredder Dorus Rijkers heeft een straatnaam gekregen.

In Middelburg­Zuid heeft men de magistraat vereeuwigd in de Statenlaan, Schepenenlaan, Baljuwlaan, Stadhouderslaan, Prinsenlaan, Schoutstraat en ook nog enkele van deze namen met ­hof of ­Love. Oude bekende regenten uit vroeger jaren kregen ook een straat: Thibaut, van Reigersberg, Schotte, Boreel, Boddaert, Schorer, Rademaeker.

We blijven even in de buurt, de nieuwe wijk Douwendale. Daar heeft men het gezocht in namen die herinneren aan vroegere boerderijen of buitenplaatsen: Landlust, Vreedenburg, Kriekenhof, Buitenhove, Roozenburg, Rustenburg, Kruitmolen, Tappershof, Zwerfrust, Vluchtenburg.

We gaan nu naar de andere kant van de stad, de Stromenwijk genoemd. Daar hebben de meeste Zeeuwse stromen het woord „straat" achter zich gekregen: Oosterschelde, Westerschelde, Sloe, Zandkreek, Mosselkreek, Braakman, Keeten, Mastgat. Ook wateren buiten Zeeland heeft men erbij gehaald: Rijn, Maas, Merwede, Haringvliet, Dordtsekil, Biesbos, Volkerak, Grevehngen. De Arne bestaat niet meer, wel de Amelaan.

In een andere wijk zijn alle bomen vertegenwoordigd: Elzen, beuken, abelen, kastanje, esdoom, populieren, berken, olmen, essen, lijsterbes, eiken, Aamarisken, doom, hazelaar, kornoelje. Allemaal met het woord ­laan er achter, dat klinkt deftiger dan straat of steeg.

Vogels zijn er niet veel: ik heb enkel gevangen de leeuwerik, adelaar, nachtegaal.

Naar het koninklijk huis bij de Nasnaulaan zijn vernoemd de koninginnen Emma, Wilhelmina en Juliana, de prinsessen Beatrix, Margriet en Marijke, de prinsen Hendrik en Gernhard en nog een paar kleine prinsjes. Tijdens de Duitse bezetting moesten de namen van nog levende leden van ons vorstenhuis vervangen worden door andere. Tenslotte komen we bij een nieuwe buurt achter mijn eigen woning, die enkele jaren geleden nog bouwland was. Een grote straat is de Gerbrandylaan, genoemd naar onze minister­president in Londen tijdens de oorlog. Bekende generaals uit deze oorlog zijn in herinnering gebleven door een straatnaam: generaal Eisenhower, Montgommery, Hakenwill, Smit. Ook president Roosevelt en Churchill zijn vernoemd. Eveneens de verzetshelden Gerrit van der Veen en Wiardi Beekman. Dan zijn daar gebouwd 4 groepen woningen, die men kwartieren heeft genoemd. Een soort hofjesidee, zonder doorgaand verkeer, maar wel met plaats voor de auto's der bewoners. De kinderen kunnen er rustig en veilig spelen. Ze zijn genoemd naar 4 bekende personen uit het verzet tegen de Duitsers, die alle vier hun leven in deze strijd verloren hebben: mevr. Kuipers Rietberg, Johannes Post, Jan van Hoof en Tilus Brandsma.

Deze laatstgenoemde nieuwe buurt heet naar de vroegere buitenplaats Klarebeek.

Middelburg. L. van WaUenburg.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen