Mensen in het oude land

Zo heet het boek dat verleden jaar verschenen is. Het is geschreven door Marinus Nijsse, bij lezers van Eüanden-nieuws bekend als oom Ko, die de jeugdrubnek verzorgde, ben paar jaar geieaen is hij hiermee gestopt, nij is nu overleden, nog vóór zijn boeic uiiKwam. Het oude land is de omgevmg van

Het oude land is de omgevmg van Wolphaartsdijk, in het bijzonder het gehucJit Oud-Sabbinge, waar de heer iMijsse geboren is. Het had vroeger een kerk, die in de Franse tijd is aigebroken. Op deze plaats is later een scnool gebouwd. Volgens he boek is Van der L,aan daar bovenmeester, geholpen door een onderwijzer en een onderwijzeres, een driemans-school dus. Het is een openbare school, er wordt voor en na de lessen wel gebeden, maar niet uit de By bel verteld. Als je eind verder op de dijk staat,

Als je eind verder op de dijk staat, zie je een stompe kerktoren, een rank stadhuistorentje en een draaiende molen, lees ik een paar keer. Dat is natuurlijk Veere, al wordt deze naam niet genoemd. Verder wordt er gesproken van het grote dorp, dat is Wolphaartsdijk, met een Ned. Herv. kerk. Het verhaal speelt in het begin van

Het verhaal speelt in het begin van deze eeuw. Dat blijkt hieruit, dat bijna niemand toen een fiets had. De geschiedenis eindigt in 1914, als de mobilisatie wordt afgekondigd en er ook een paar mensen uit het dorp opgeroepen worden. De gesprekken worden weergegeven in Zuidbevelands dialect

Nu weet u iets van „het oude land", dat in de titel van het boek genoemd wordt. We gaan nu de mensen bekijken.

Het gezin Nieuwenhuize

De hoofdpersonen uit het boek van 300 bladzijden zijn de leden van het gezin Nieuwenhuize, natuurlijk een verzonnen naam. Vader Willem en moeder San hebben 5 kinderen: Jan, Krijn, Willem, Marie en Keetje. Vader Willem is boerenarbeider bij Freek de Ronde, een lüelne boer in de polder. Zelf werkt deze niet zoveel op zijn boerderij: hij is wethouder, zit in de kerkeraad en gaat iedere dinsdag naar de Goese markt. Maar hij kan het werk gerust aan zijn arbeider overlaten, een vertrouwde kerel, die de zaken van zijn baas behartigt alsof het die van hemzelf zijn.

De oudste zoon Jan gaat ook al uit werken bij een boer. Zoals het de gewoonte was in die tijd gingen de kinderen na 6 jaar van school af met het afscheid: „Meester, je bent bedankt voor hetgeen je me geleerd hebt". Ze moesten gaan meeverdienen, het was in de arbeidersgezinnen geen weelde.

Als Krijn van school afgaat, komt meester Van der Laan op een avond eens praten. Hij wil dat Krijn verder leert, hij zal hem wel helpen. Als hy 14 is moet hij toelatingsexamen doen voor de Kweekschool in Middelburg, daar 4 jaar blijven en dan is hij onderwijzer. Dat kost niets, want in Middelburg krijgt hij een kosthuis, alles wordt door het Rijk betaald. Krijn gaat nu overdag werken, 's avonds moet hij studeren in de boeken die de meester geeft. Of alles doorgegaan is, vermeldt het boek niet.

De kerk

Vader Nieuwenhuize is het met de prediking in de kerk te Wolphaartsdijk niet eens. Met nog enkele anderen uit het dorp gaat hij 's zondagsmorgens naar Goes, ongeveer 2 uur lopen. Tussen de middag blijven ze er eten. Een paar grote kinderen gaan ook mee, maar moeder San moet altijd met de kleinste thuis blijven. Die kerkgang naar Goes zal wel naar de Geref. Gemeente zijn, al wordt deze naam niet genoemd in het boek, evenmin als van de predikant. Maar dat kan best de bekende ds. Fraanje geweest zijn.die hier enkele jaren predikant is geweest. Ze zingen er de psalmen van Datheen.

Een hele prestatie om na 6 dagen hard werken ook nog op zondag enkele uren te moeten lopen. Maar de begeerte naar de zuivere verkondiging van het Woord dreef hen daartoe.

Later is daar verandering in gekomen. Op dit grote dorp heeft men een eenvoudige kerk gebouwd. Een predikant konden ze niet bekostigen, die waren er toen bij die kerkgroep trouwens heel weinig, zodat het haast iedere zondag leeskerk was.

Dan wordt Willem Nieuwenhuize als ouderling gekozen. Het heeft hem veel strijd gekost om het aan te nemen, maar na het lezen van Jesaja 41 durfde hij niet meer weigeren. God heeft hem gesterkt, ook toen hij een preek moest lezen, bidden en danken. Voordat deze kerk er was, gaf ouderling Reinhoudt catechesatie aan de kinderen, waarvan de ouders in Goes kerkten. Nu doet ouderling Nieuwenhuize dat. De eerste keer zat de consulent-predikant er bij en deze vond dat Nieuwenhuize het uitstekend deed.

Het dorpsleven

Er hebben geen geweldige gebeurtenissen in het boek plaats. Het gewone rustige dorpsleven zien we, zoals dat in werkelijkheid op het boerenland plaats heeft.

Tijdens de schooltijd helpen de kinderen ook al, ze krijgen er soms een paar dagen verlof voor. In de vrijdagnacht vóór Pinksteren heeft Krijn zijn buurman, bakker Van Oosten, geholpen. Ook brengt hij vóór schooltijd wel brood voor hem rond.

Hij helpt ook zijn vader op het land: aardappels in putjes gooien, uien wieden, suikerbieten verdunnen, gerst en later tarwe snijden en op stuken zetten. Willem en Marie brengen dan koffie en gaan aren rapen, een paar zakken vol.

's Avonds is heel het gezin bezig met erwten lezen, dat is de slechte er uithalen. Het zijn de gewone bezigheden op landbouwgebied, die nu voor een groot deel door machines zijn overgenomen.

Bij hun dorpje staat een oud kasteel van de vroegere heren van Sabbinge, dat erg verwaarloosd is en als boerderij gebruikt wordt (nu is het gerestaureerd). Hier woont Jaap de Jonge, een vriend van Krijn. Hij is opgekweekt door zijn grootouders. Op een avond gaan Krijn en Jan (die is timmermansknecht geworden) hier op visite, ze mogen het oude huis van onder tot boven bekijken en opa Krijnse vertelt oude verhalen. Krijn droomt er 's nachts van, dat het kasteel belegerd wordt, een benauwde droom. Samen gaan de vrienden met de

Samen gaan de vrienden met de meester mee om in de kerk te helpen bij het stemmen van de trompet in het orgel. Ze gaan lamsoren snijden op de schorren en praten er met de schaapherder.

Ik wil nog even aanstippen: storm met gaten in de dijk, schuur verbrand, Ko Koeman bijgenaamd Ko Vuulte, de kastjesman, steelt een slot met kralen bij vrouw De Ronde, waarvan Krijns moeder verdacht wordt, een begrafenis, de zaterdagavond in de scheersalon, het onafhankelijkheidsfeest met optocht, allemaal gebeurtenissen zoals die kunnen voorkomen.

Tenslotte nog iets over Willem Nieuwenhuize. Tijdens de bietentijd werkte hij niet op het land, maar als tarreerder bij de haven om de hoeveelheid tarra van de suikerbieten te bepalen. Daar heeft hij leren fietsen op de fiets van de havenmeester, een van de weinige mensen die een fiets had. Een keer is hij met fiets en al in de sloot terecht gekomen, maar dat hoorde nu eenmaal bij de lessen! De fiets werd een groot gemak voor hem,

Middelburg L. van Wallenburg

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen