Vijfendertig jaar geleden (2)

Goeree Overflakkee was spoedig na de bezetting „Sperrgebiet" geworden. Het was moeilijk om daar als buitenstaander te komen. Reizigers, die met de tram naar het eiland gingen werden in Spijkenisse, Hellevoetsluis en Middelhamis-Haven gecontroleerd, want zij moesten een „toegangsbewijs" kunnen tonen. De desbetreffende controle werd voor

De desbetreffende controle werd voor diegenen, die met de boot naar Middelhamis kwamen in Middelhamis-Haven uitgevoerd. Deze controles werden steeds strenger en vooral na het stellen van de inundatie was het voor „vreemden" praktisch onmogelijk Goeree Overflakkee te bezoeken.

In het natte gebied was een aantal mensen gebleven ter verzorging van de landbouw op enkele drooggebleven stukken land en een enkele droge polder. Binnen het ontruimingsgebied konden 2.235 ha. worden bebouwd. In het bouwplan was wel een aantal ha. aangewezen voor de verbouw van bepaalde produkten, t.w., 200 ha. uienzaad, 100 ha. tuinbouwwortelenzaad en 100 ha. zaaiuien.

Een commissie van het Bureau Ontruiming gaf vestigingsvergunningen uit. Deze werden doorgegeven aan de marechaussee, die speciale f ormuUeren had laten drukken. De achterzijde was blauw de voorzijde geel. Op die stukken stond aan de linkerzijde een tekst in het Nederlands en aan de rechterkant dezelfde tekst in het Duits. Op de linkerhelft moest de handtekening van de opperluitenant der Marechaussee J. C. van der Wedden en aan de andere zijde die van luitenant Langharig staan.

Op 15 juni 1944 waren 2.279 personen in het ontruimingsgebied toegelaten. De verzorging van deze mensen was niet eenvoudig, want in maart 1944 was de tramverbinding tussen Middelhamis en Ooltgensplaat stopgezet. In de daaropvolgende maanden werden steeds meer wegen door het aanbrengen van versperringen voUedig afgesloien, waardoor de verbindingen langs grote omwegen moesten worden geleid.

Het aantal landarbeiders was echter gering, zodat regelmatig arbeiders uit het westen moesten worden aangevoerd, die dan tijdelijk bij Inwoners van het natte gebied werden ondergebracht. Ook zij moesten in het bezit zijn van speciale vergunningen, die op dezelfde wijze werden behandeld als de zo juist genoemde documenten. Eind november 1944 werd bepaald,

Eind november 1944 werd bepaald, dat alle uitgereikte vergiinningen moesten worden verlengd. Wie na vrijdag 8 december 1944 in het ontruimingsgebied zou worden aangetroffen zonder zo'n verlangde pas zou onmiddellijk worden „ingesperd", terwijl verdere strafmaatregelen tegen hen zullen volgen". Deze maatregel hield verband met een zeer ingrijpende Duitse maatregel.

Op 2 november 1944 had de opperbevelhebber West aan de commandant van de Heeresgruppe-B gemeld, dat alle mannelijke burgers van 17 tot 40 jaar zo spoedig mogelijk uit de „vestingen" aan de westkust van Nederland moesten worden weggevoerd om ingeschakeld te worden bij de arbeidsinzet in Duitsland. Dit bevel gaf aanleiding tot de zeer uitgebreide razzia's op jonge mannen, waarvan de uitwerking in Rotterdam fataal was. In twee dagen — 10 en 11 november 1944 — werden 50.000 mannen weggevoerd. Goeree Overflakkee bleef niet ge

Goeree Overflakkee bleef niet gespaard, want op 20 december werden huis aan huis papieren bezorgd, waarin de mannen van 17 tot 40 jaar gelast werden zich te melden op bepaalde plaatsen in Middelhamis, Dirksland en Stellendam. Aan deze oproep werd in onvoldoende mate voldaan en daarop werd een tweede lastgevlng verspreid, waarin men las: „Aan het evacuatie-bevel naar de lagers is maar een klein gedeelte der jaargangen 1904 tot en met 1927 nagekomen. Het bezettingsleger geeft nog een laatste gelegenheid, die op donderdag 21 december, onherroepelijk afloopt. Na deze tijd zal de weermacht het gehele eiland doorzoeken en zullen de volgende maatregelen genomen worden:

1. Ieder 10 man, die bij het doorzoeken aangetroffen wordt, wordt doodgeschoten.

2. Zijn woonhuis zal neergebrand worden.

3. Alle overige mannen worden niet bij de arbeidsinzet ingeschakeld, deze echter komen in een concentratiekamp. Om de welwillende bevolking gele

Om de welwillende bevolking gelegenheid te geven de weermacht steunen bij het zoeken en opsporen van onderduikers, wordt het uitgangsverbod op donderdag, den 21 december 1944 van 's morgens 6 uur tot 's avonds 18 uur opgeheven. Het bezettingsleger verwacnt nu dat geen verder beroep op de bevolking nodig zal zijn om een zware moeiUjke tijd en veel ellende de bevolking van de eilanden Goeree en Overflakkee te besparen".

Deze aankondiging van de Inselkommandant Von Alvensleben bleek voor hem de geweeste resultaten op te leveren. Ongeveer 3.000 mannen meldden zich om daatna te worden afgevoerd. Dit is alleszins te verklaren, want zij zaten op het eiland in een val, terwijl onderduiken in het ontruimingsgebied slechts voor weinigen in aanmerking kon komen. De meeste achterblijvenden konden in het bezit van Ausweis, hetzij echt, hetzij vervalst, komen. Deze laatste waren 's nachts in vrij grote aantallen in Middelhamis gedrukt.

In Goedereede keek de bevolking wel erg op toen die avond de uit die gemeente afkomstige jongens en mannen terugkeerden. In genoemde gemeente was eind ok

In genoemde gemeente was eind oktober bij Neeltje den Eerzamen typhus geconstateerd en enkele weken daarna bleek ook Comelia Breen aan deze ziekte te lijden. Na 5 december werden dagelijks nieuwe patiënten ontdekt en dit ging door tot de kerstdagen, waarna de epidemie min of meer was bedwongen. Een aantal lijders aan deze gevreesde ziekte werd ondergebracht in afzonderlijke barakken, die waren ingericht in de openbare lagere school.

De Duitsers waren zeer bang voor deze ziekte en zij vreesden dan ook, dat er een grote epidemie zou uitbreken. Dr. G. Stoel, de Dirkslandse chirurg, wees hen op het grote gevaar van besmetting en bepleitte vrijstelling voor alle mannen van het gehele eiland, maar daar ginpen de Duitsers niet op in. Zij besloten wel de mannen, die uit Goedereede kwamen niet te transporteren. Deze gemeente werd onder typhus-quarantaine geplaatst. Zij werd tot in het begin van januari 1945 hermetisch van de buitenwereld afgesloten.

Deze evacuatie was niet de laatste, want in maart 1945 gelastten de bezetters het vertrek van ongeveer 1.000 met namen genoemde personen. Onder hen bevonden zich vrij veel bejaarden, maar ook jonge moeders met baby's en vrouwen wier mannen in Duitsland te werk gesteld waren met hun kinderen. De schepen, waarmede zij werden afgevoerd waren beter ingericht dan die, die in december voor het vervoer van de razziaslachtoffers waren gebruikt. Door de zorg van het Rode Kruis waren de ruimen van stro voorzien, terwijl er ooli was gezorgd voor het plaatsen van Emmer-W.C.'s.

Het geheel was toch wel een zeer trieste zaak en wanneer men daarbij nog dacht aan de afsluiting van de electriciteit, waardoor men 's avonds in donker moest zitten, kan men zich nog beter voorstellen hoe men hoopte, dat aan de bezetting spoedig een einde zou komen. De Duitsers vierden met de niet zeer

De Duitsers vierden met de niet zeer talrijke tijdelijke vriendinnen zowel op de kerstdagen, maar vooral op de oudejaarsavond luisterrijke feesten, waarbij zij zeer grote offers aan Bacchus brachten. De bezetting van Middelhamis was niet gewaarschuwd, dat de Duitse luchtmacht die nacht een aanval op Zeeland, dat in geallieerde handen was zou doen. Toen dan- ook op de Nieuwjaarsmorgen van het jaar 1945 ongeveer 200 Duitse vliegtuigen overkwamen, meenden de militairen bij het luchtdoelgeschut, dat r"'* een aanval der Geallieerden moest zijn.

Zij opende het vuur en er werden waarschijnlijk zeven vliegtuigen neergeschoten. Achter Sommelsdijk viel een der Messerschmidts neer. Een der granaten kwam in de schuur van de Van Pallantshoeve terecht. Deze opslagruimte, die gevuld was met hooi vloog prompt in brand.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen