Taalpraatje

In de nj van dieren, die in vroeger tijden spreekwoorden en zegswijzen hebben opgeleveid, verdient ook de uil een plaatsje. OpmerkohjK is dat deze vogel zowel

OpmerkohjK is dat deze vogel zowel het zmnebeelJ van luiheid en domheid als van wijshc ia was. Bij de oude Grieken werd PaiJas Athene of Minerva, de godin van de wijsheid, vaak afgebeelo met een uil als zinnebeeld van wijsheid en geleerdheid. „Waar Pallas Athene placb: te staan, is nu een uil gesclnlderd" Betekenis: de wetenschap gaat achteruil „Uilen naai Athene dragen" wil /eg

„Uilen naai Athene dragen" wil /eggen overtollig werk doen.

Wegens de eigenschap wijsheid heeft de uil het i-vellicht ook gebracht tot ,,meneer de uil' in de Fabeltjeskrant. BIJ de Jodcr. werd hij beschouwd als een onreine vogel, evenals de roerdomp. Volgens een verouderd bijgeloof voorspelde een nii weinig goeds. Ging de uil op het dak van een huis zitten krassen, dan voorspelde dat de dood van een der gezinsleden.

De uil iS een nachtvogel, die vaak overdag slaapt. Vandaar de uitdrukking „met de uil sispen" vcor overdag slapen. Hiervan is afkomstig „een uiltje knappen", een datje doen, inzonderheid 's middags na het eten.

,,Bij wolven en uilen leert men huilen". Wie me+ pek omgaat wordt ermee besmet. „Zitten als een uil voor het gootgat". Er voor spek en bonen bij zitten. „Er vl'cgen geen uilen met bonte kraaien". Mensen die niet bij elkaar passen, kunnen moeilijk andermans opvattingen bevnjpen, kunnen zich niet aanpassen. Deze zegswijze luidt ook wel ..Staan als een uil onder de bonte kraaien". Of „ -\ls uilen onder de kraaien zijn". Dezelfde betekenis heeft „Er vliegen geen uilen met valken".

Daartegenover staat „Uilen vliegen met uilen". Wat onderling overeenkomt voelt zich lol elkaar aangetrokken.

Zeer oud is da zegswijze „Net bij net en vuil bij vuil, valk bij valk en uil bij uil". Al gebruikt door Vader Cats, die de betekenis weergeeft in het volgende gedicht „Bouw en trouw met uws gelijck. Arm en arm en rijck met rijck. Net met huys, en mors met vuyl. Valck met valck en uyl bij uyl". De eigenschap domheid blijkt uit de

De eigenschap domheid blijkt uit de zegswijzen „Uilen broeden uilen".

Domme oudeiL hebben domme kinderen. .,De uil is niet wijs genoeg cm de riond de biecht te horen". De ongeletterde ma'i is altijd het slachtoffer. Hij kan zich nie' met woorden verdedigen. „Wal baten kaars en bril, als de uil niet zien (en) wil". Het heeft geen zin te proberen iemand die dom en halsstarrig ii iet., bij te brengen. Vandaar ook „Voor de uil preken". Met dezelfde betekenis. „Het is een uil ontvlogen". Een aomme opmerking maken meestal op laaf, niveau. „Men kan van een uil geen va'k maken". Domme mensen blijven dom. Met betrekking tot een domme, on

Met betrekking tot een domme, onnozele gelaatsuitdrukking: „Staan kijken als een uil'. „Staan kijken als c-en uil in een troep kraaien". „Staan kijken als een uil op een zieke koe". „Staan kijken als een uil die op een fooitje wacht".

Uit al dcre vergelijkingen blijkt dat onze voorvaderen minder overtuigd waren van de u'ijsheid van de uil dan van zijn domheia.

(NADRUK VERBODEN)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen