Sommelsdijk kijkt voortaan weer hoog tegen de toren op

ir Geslaagde restauratie na lapwerk in 't verleden.

De kolos had toen, terwille van een nauwkeurig onderzoek van de buitenmantel al bijna een' jaar in de steigers gestaan. Dat onderzoek leverde trouwens oen triest beeld van verbrokkelde steen, vergane stukken natuursteen en, op zo'n twintig meter hoogte zelfs een 1.50 meter grote struik die zich met twee meter lange wortels tussen de voegen staande-, dan wel hangende hield.

Voorts verrotte houten ramen, galniborden, boven op de toren een wankele ballustrade en een torenlichaam dat door de vele reparaties met dikwijls af wijkende steen veel weg had van een lappendeken. Je kon de toren niet trots meer noemen, 't was eerder een wat afgetakelde grijsaard die hoognodig diende te worden ondersteund...

Zo is het ook gebeurd. De bijna torenhoge scheuren in de oost- en westgevel zijn gedicht maar dat niet alleen. Zware stalen verankeringsstaven werden dwars op de scheuren aangebracht 'odat de helften weer onafscheidelijk aan elkaar zijn verbonden.

De hele buitenmantel werd tot een diepte van zo'n 27 cm weggehakt en nog grondiger werd tewerk gegaan w^aar was gebleken dat de versnijdingen hadden losgelaten. Ook de steunberen moesten worden vernieuwd nadat was gebleken dat ook die helemaal los stonden van het torenlichaam waaraan ze — de naam zegt het — steun moeten geven. Een wat wankele toren derhalve die nu weer met een nieuwe huid en met wac verborgen protheses stevig op de been staat.

De wat rood getinte steen — meerdere Sommelsdijkers vinden die te rood, maar de tijd zal hen terwille zijn door de steen een patine te geven — is qua grootte en kleur geheel gelijk aan de oorspronkelijk gebruikte steen. Daartoe werd op het laboratorium van het TNO een analyse gemaakt van zo'n vermalen oorspronkelijke steen om die vervolgens na te maken. Dat kon want het ging tenslotte niet om een kleine bestelling, 140.020 stenen waren nodig om de toren in 't nieuw te zetten.

Een goed beschouwer zal in de gebruikte stenen kleine kleurnuances herkennen. Dat is bewust zo toegepast precies zoals dat in de oorspronkelijke torenmuur is geweest. Toen echter was heï kleurverschil een gevolg van het dichter bij of verder af staan van het vuur van de te bakken tegels, nu werd het verschil bereikt door van de nieuwe stenen 20''/o te bakken in houtgestookte ovens, éO'/o in gasgestookteen 40''/o in oUegestookte ovens.

De m de toren aanwezige natuursteen moest practisch voor OS'/o worden vernieuwd. "WaarschijnUjk is bij de eerdere reparaties nooit ook maar iets van de natuursteen vervangen zodat dat al ruim driehonderd jaar oud was en begrijpelijk hier en daar dermate was aangetast dat het in de nieuwe opzet niet meer bruikbaar was. Veel van het houtwerk binnen moest ook worden vervangen, waaronder enkele zolders en balken. Bij meerdere balken kon overigens worden volstaan met het aanbrengen van nieuwe koppen.

De toren staat er dankzij al die inspanningen en een bedrag van 1,8 miljoen weer keurig bij, iets — 22 cm — achterover hellend in de richting van Middelhamis. Dat is misschien van trots omdat'ie twee meter hoger is dan de Middelhamisse toren. Naar het waarom van die twee extra meters, die er later duidelijk zijn bijgebouwd blijft het gissen. Er hjlct geen enkele technische noodzaak voor te zijn geweest en boze tongen beweren dat Sommelsdijk het toen aUeen maar gedaan heeft om boven Middelhamis uit te steken.

Het uurwerk is van nieuwe koperen wijzerplaten voorzien, maar er is meer en dat is voor Flakkee uniek. Het uurwerk wordt N.B. vanuit Geneve gestuurd! Vanuit Geneve wordt via een steunzender in Duitsland de klok straks bij hel beëindigen van de zomertijd via' een signaal biige=ite1d en wordt er voor gezorgd dat de klok altijd nauwkeurig bij de tijd is. Los van dat Genève-systeem staat het

Los van dat Genève-systeem staat het luiden. Dat gebeurt nu weer drie maal per dag, dankzij de aangebrachte tijdklok. Eerder was het luiden om 8 uur 's avonds afgeschaft omdat het te duur werd doordat er altijd iemand aan te pas moest komen om de bewuste knop in te drukken.

Sommelsdijk kan trots zijn op haar — zeg maar — nieuwe toren, na vele reparaties weer in volle schoonheid herrezen, harmoniërend met het nieuwe leien dak op de Herv. Kerk en wie weet, straks misschien omgeven door de oorspronkelijke kerkgracht die aan het begin van deze eeuw om hygiënische redenen werd gedempt. De muren zijn toen niet gesloopt, althans ze zijn voor een groot deel teruggevonden. Er zou nog maar eens over gepraat moeten worden.

Geschiedenis

Door de restauratie-architect dhr. A. van der Zwan is een studie gemaakt over iiet ontstaan en de gescheidenis van de toren. De huidige toren is de tweede Sommelsdijkse toren, zo is daaruit gebleken.

De eerste — heel wat kleiner van omvang — stond op de kruising van schip en dwarsschip van de kerk maar brandde met de kerk af in 1624. Bij de feestelijijheden t.g.v. de verovering van Bahia door Piet Hein raakte de kerk in brand en er was geen houden aan. Ook enkele nabij gelegen woningen gingen geheel verloren. Besloten w^erd tot de bouw van een

Besloten w^erd tot de bouw van een nieuwe toren aan de Westzijde van de kerk waarvoor op 2 juni 1632 de eerste steen werd gelegd. De bouw duurde tot 1634. Op 23 september 1799 woedde andermaal een dorpsbrand waarbij de toren ernstig werd aangetast .Het herstel vond overigens pas plaats in 1817 maar daarbij werd de toren van een plat dak voorzien. De oorspronkelijke houten spits met een 8 kantige peer als bekroning werd niet meer opgebouwd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen