RAZZIA IN ONTWAKEND SOMMELSDIJK

Oradour-sur-Glane

Op 10 juni 1944, 's middags om twee uur, trekt een SS-compagnie van de divisie „Das Reich" Oradour binnen, de uitvalswegen zijn afgezet.

De bevolking wordt op het marktplein verzameld, mannen, vrouwen, kinderen en ouden van dagen. Vrouwen en kinderen worden afgevoerd naar de kerk, de mannen worden in schuren opgesloten.

Dan knettert mitrailleurvuur los, de mannen in de schuren worden meedogenloos neergemaaid, slechts vijf weten te ontkomen.

Ondertussen zijn alle vrouwen en kinderen ingesloten in de kerk, waar de SS-ers opnieuw het vuur openen en tenslotte het gebouw in brand steken. Alleen één vrouw die uit een venster kan ontsnappen en een achtjarige jongen, die zich verborgen heeft gehouden in een tuin, brengen er het leven af. rest slecht een ro­ Van het stadje kende puinhoop.

Putten

Na een aanslag door Puttense verzetsstrijders op duitse militairen in de nacht van 30 sept. op 1 okt. 1944, kreeg kolonel Fullriede bevel om o.a, de mannen tussen 18 en 50 jaar te arresteren en op transport te stellen.

Na een verschrikkelijk drama werden op maandag 2 okt. 1944 in totaal 660 mannen uit Putten weggevoerd. Van hen sprongen er 13 onderweg uit de trein en ontkwamen.

In Amer.sloort aangekomen werden er alsnog 58 vrijgelaten. In totaal verdwenen 598 Puttenaren naar Duitsland. Hiervan keerden er na de oorlog slechts 49 terug, van wie er nog 5 stierven. Het drama Putten kostte aan 552 personen het leven

Nasleep

En wat gebeurde er met Lambrecht? Brecht wilde eerst nog vluchten. Er lag een kans om door het nauwe paadje langs de kolenloods van de kolenbond „Helpt Elkander" (thans Tcctilecrbedrijf van do Leeuw) de Weesboomgaard in to vluchten. Maar Brecht realiseerde zich bliksemsnel de consecjuenties.

Na het schieten liepen de Duitsers met Brecht verder de W. Achterweg op, in de richting van de W. Krakeelstraat. Vandaar sloegen ze de Voorstraat op en kwamen tenslotte in hot kwartier van de Duitse politie. Brecht stak een sigaret op. Toen kreeg hij een klap vlak in zijn gezicht.

Brecht antwoordde op hun kennelijke vragen dat hij ze niet kon verstaan. En dat was ook zo! Maar telkens als hij dat zei, kreeg hij weer een harde klap in zijn gezicht en nog eens. Uit een soort van zelfverdediging zweeg Brecht verder maar, in de hoop dat zij hem dan met rust zouden laten. En dat hielp! Een agent van de burgerpolitie, de heer H. kwam even later Brecht halen en bracht hem in de cel onder het gemeentehuis van Middclhamis.

„Je hebt nu gelegenheid om te vluch

ten", zei de agent openlijk tegen zijn jonge arrestant, „maar het zal je niet veel baten. Morgen pakken ze er in Sommelsdijk wel een paar honderd op!" Zo belandde Brecht in de cel.

De volgende dag werd hij naar de Duitse commandant gebracht. Deze had zijn intrek genomen in het voormalige Weeshuis aan de Langeweg te Sommelsdijk (thans drukkerij Eilanden Nieuws). Een rijksduitser, de heer M. trad op als tolk.

De ondervraging begon.

Brecht moest klappen in zijn gezicht incasseren tol het bloed er uit sprong. Hij moest zich omdraaien en kreeg dan telkens een stomp in zijn lendenen. Op dat moment kwam vader Roodzant in het oude Weeshuis. Hij had gelioord dat daar zijn zoon was heen gebracht.

„Is hij soms hier" vroeg de heer Roodzant bezorgd. Een Duitse officier blafte hem toe dat hij er niet was. Maar de vader liet zich niet van zijn stuk brengen en wees op de klompen van Brecht die netjes naast elkaar in de ruime hal stonden. Daarop mochten vader en zoon elkaar toch even zien.

Spoedig daarna werd er een verklaring voor zijn arrestatie opgelezen.

Opnieuw kreeg hij een slag in zijn gezicht. De tolk vroeg nog of hij wellicht tabak pruimde. Brecht zei „nee", voor zover hij dat nog kon zeggen. Misschien had hij beter ja kunnen zeggen in de veronderstelling dat iemand die tabak pruimt een geldig excuus voor spuwen zou kunnen aanvoeren. Maar Brecht zei, dat hij niet gespuwd had.

Diezelfde dag werd Brecht naar het Haagse Veer in Rotterdam overgebracht. Op 28 maart werd hij overgeplaatst naar Scheveningen. Daar hebben vader en moedor Roodzant hun gevangen genomen zoon één keer bezocht. Toen het bezoek was afgelopen hield een bewaker plotseling de koude loop van een revolver op de nek van Brecht gericht.

En daar stonden de beide ouders als totaal verslagen mensen bij

Een andere bewaker bracht hem daarna in de cel. Begin april werd Brecht naar de jeugdstrafgcvangenis te Wittlich in Duitsland gebracht.

Aanvankelijk werd hij daar alleen in de cel opgesloten maar toen het winter werd mochten ze (om de koude beter te kunnen trotseren) met een vijftal gevangenen bij elkaar.

Overdag werkte hij in de wasserij. Later mocht hij op een boerderij gaan werken die zoals te veronderstellen valt, bij de gevangenis behoorde. Weliswaar mocht Brecht op de boerderij blijven slapen, maar bleef een gevangene. Brecht woog toen nog slechts 48 kg. Na ongeveer negen maanden was zijn gewicht op 85 kg gekomen. Brecht ging dagelijks met een aantal koeien de bergen in. Later moest hij op do varkensfokkerij werken. Twee maal per maand moest hij mee naar de markt. Hij reed dan met een ossenwagen waarin de biggen naar de markt werden vervoerd. Helaas kreeg Brecht met de ,,baas" onenigheid en hij liep terug naar de jeugdstrafgcvangenis.

Daar aangeliiomen werd hij 14 dagen opgesloten in een bunkercel. Dat betekende geen verschil meer tussen dag en nacht. Een hopeloze en hoogst onaangename ervaring deed weer veel afbreuk aan de fysieke kracht van deze overigens toch zo jofole Sommolsdijkse jongen.

Na twee en een half jaar gevangenschap keerde hij tenslotte naar vader en moeder Roodzant in de Holstraat terug. Nog weer later is Brecht ook met de grote razzia in december 1944 opgepakt. Opnieuw een gevangene, maar gelukkig niet met de antecedenten van zijn vorige zinloze arrestatie op 8 maart 1941. Brecht woont thans in Ridderkerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen