Taalpraatje Kind

„Het zal je kind maar wezen" is een veel gebruikte uitlating, vooral nadat het lied, enige jaren geleden op de beeldbuis kwam, gezongen door Leen Jongewaard, Adèle Bloemendaal en Piet Romer. Het nieuwtje is er nu af en de cliclié uitdrukking tanend. Het spreekt vanzelf dat aan het kind, vaak het middelpunt in een gezin, veel spreekwoorden en zegswijzen zijn gewijd.

Als eerste, het wat onkiese: „Het raakt de baker niet vne het kmd heeft gemaakt". Soms aangevuld met: „als het maar waar is". Betekenis: de hoofdzaak is, dat iets er is, hoe het er is gekomen is bijzaak.

„Zo onschuldig als een pasgeboren kind". Ergens geen schuld aan hebben, volkomen onschuldig zijn. Ook: ,,zo simpel, zo onnozel als een pasgeboren kind". Dezelfde betekenis, maar met de bijgedachte: erg naïef, erg dom zijn.

„Het is een doodgeboren kindje met een lamh andje". Die zaak heeft niets te betekenen. Letterlijk: heeft niets om het lijf.

Het volksgebruik na de geboorte van een kind, op bescliuit met muisjes te trakteren is afkomstig van de ,,eerste luier". De baker zei dan: „Het kindje heeft suiker (of muizenkeuteltjes) gepoept".

Vroeger werden, vooral op het platteland, de zuigelingen in een schommelwieg gelegd en gewiegd. Vandaar de uitdrukking „kindje wiegen". Dit gebruik vindt men nog terug in de R.K. kerk in de kerstnacht. Dan gaat men „kindje wiegen" om de geboorte van het Kind Jezus te herdenken.

Een ander gebruik was ,,kindje kijken". Dan gingen de buurkinderen op bezoek om de jonggeborene te zien. Volwassenen gaven dan aan de baker of de min een fooitje. Van dit gebruik is de zegswijze: ,,Eerst het kindje kijken, eer men de minne drinkgeld geeft". Dat wil zeggen: niets ongezien aanvaarden. Vergelijk: geen kat m de zak kopen.

„Het kind is geboren". Het heeft wel moeite gekost, maar de zaak is voor e-1 kaar. Meestal gezegd van geringe zaken, waar veel ophef over wordt gemaakt.

Ieder kind krijgt bij de aangifte een naam. Van deze plicht zijn de volgende zegswijzen afkomstig. „Het kind moet een naam hebben". Men moet hoe dan ook een zaak aanduiden. „Als het kind maar een naam heeft". Toegevoegd aan iemand die met een uitvlucht of een leugen ergens een draai aan wil geven. „Het kind bij de naam noemen". De dingen niet verbloemen. Voor de waarheid uitkom.en, zonder er doekjes om te winden.

Van oude datum is de zegswijze: „Boven haar kinderen zijn". Gezegd van vrouwen die de leeftijd van kinderen krijgen te boven zijn.

„Kinderen van Ninevé". Dat is een schertsende benaming voor kinderen onder de drie jaar, die nog geen onderscheidt kennen tussen hun rechter- en linker hand. Onnozele halzen. Ontleend aan het bijbelboek Jona (4 vers 11). Daar staat: „Zou Ik (God) dan Nüievé niet sparen, de grote stad, waarin meer dan honderd twintig duizend mensen zijn, die het onderscheidt niet kemien tussen hun rechter- en hun linkerhand".

Onbekend is de zegswijze: „Hij is ook al een lief kind op moeders schoot geweest", (ook: op de blauw boezelaar geweest).

Lieve kinderen zijn we in moeders oog allemaal geweest, maar wat is van velen onzer geworden? „Kinderen kweken is geen ganzen wachten". Voor het opvoeden van kinderen komt veel meer kijken dan voor het hoeden van ganzen. „Laat dat kmd maar slapen". Laat die zaait maar rusten. Roer dat tere punt liever niet aan.

Een oude boerenspreuk luidt: „Als het Kindeken is geboren, hebben de knollen (rapen) hun smaak verloren". Na kerstmis is er niet veel smaak meer aan de knollen.

Tenslotte: „Het kind van de rekening zijn". Alleen de nadelen van iets ondervinden. Voor de kosten opdraaien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen