Ooltgensplaat: Machinist van Dam neemt na 57 jaar afscheid

„Tegenwoordig zit elke snotneus van tien al aan een bromfiets te sleutelen maar dat was vroeger anders, toen zag je helemaal geen motoren", zo ziet dhr. vanDam op het begin van zijn langdurige loopbaan als machinist terug. In de jaren 1926- 1927 werd hij aktief als hulpmachinist op het gemaal van de Plaatse Noord Achterweg dat borgde voor de bemaling van de polder Oudeland. Broer Jaós was er de hoofdmachinist. Nooit eerder had dhr. van Dam met machines omgegaan en zolang broer Jaós in de buurt was werd zijn kuimen nauwelijks op de proef gesteld. Dat werd anders toen broer een dag naar de stad was en er toch gemalen moest worden:

„Ik had dat dieng nog noait an gang gemaekt", herinnert dhr. van Dam zich. Het „dieng" was een eencylinder Kromhout, een tweetakt gloeikopmotor die rookte als een fabrieksschoorsteen omdat de verbranding niet zo best was. Dhr. van Dam kreeg'm aan de praat waarmee bewezen was dat hij zijn vak meester was Dat constateerde ook de opzichter en toen er bij Sluishaven een gemaal werd gebouwd, in 1939, solliciteerde van Dam niet tevergeefs naar de funktie van machinist op dat aanzienlijk grotere gemaal waarbij 't gemaaltje in de Noord Achterweg maar 't best met een stofzuiger kon worden vergeleken.

De Industrie-diesel die in het nieuwe gemaal stond deed z'n werd uitstekend maar het gemaal lag in de laatste oorlogsjaren precies in de vuurlinie van granaten die vanuit het Brabantse werden afgeschoten. De twee broers Van Dam en hun gezinnen waren vrijwel de enigen die niet uit het geinundeerde Ooltgensplaat waren geëvacueerd. Zowel het gebouw als de machine werden door granaatvuur stuka geschoten maar na de oorlog zou het toch weer lukken ze beiden te herstellen. „We hebben in dat laatste oorlogsjaar duizendenn granaten over ons heen horen gaan", herirmeren dhr. en mevr. vanDam zich. Ze kropen dan gezwind in de schuilkelder en wanneer het eerste schot zich aandiende wisten ze dat er minstens nog achttien zouden volgen omdat zo'n salvo uit 19 schoten bestond. Dhr. van Dam zorgde ervoor dat een ondergrondse tank met 11.500 hter dieselolie niet in handen van de bezetter kwam. „Na de oorlog konden we die weer netjes gebruiken", stelt hij laconiek vast

Aan het eind van de oorlog was hij de Engelsen behulpzaam bij het markeren van mijnenvelden en droeg hij er zorg voor dat het gemaal zo snel mogelijk weer kon draaien. De betrekkelijke rust die na de oorlog volgde heeft niet eens zo lang geduurd want al in 1953 voltrok zich de ramp. Het gebouw werd weliswaar niet verwoest, al lag het dichtbij een groot dijkgat, wel moest de machine helemaal worden schoongemaakt. Het was een karwei waarbij een monteur te hulp werd geroepen. Dhr. van Dam was zo bezig met zijn gemaal dat het verhaal gaat dat hij er zelfs een bed installeerde en er vele nachten geslapen heeft....

In 1969 brak zijn pensioengerechtigde leeftijd aan en nam hij ontslag. Er kwam een eind aan de dagelijkse fietstocht Oolt-

gensplaat-Sluishaven en aan de nachtdiensten waarvan ook regelmatig sprake was.

Toch betekende het nog geen definitief afscheid omdat dhr. van Dam in 1973 instemde met een verzoek van het Waterschap om als machinist van het gemaal Oudeland te fungeren. Dat is nu met een electromotor uitgemst zodat dhr. van Dam daar niet veel werk meer aan had. Toch heeft hij gemeend nu ook daar mee te moeten stoppen. Op z'n 79e gaan de ogen wat achteruit en al gaat het lopen nog goed, ook daar kan niet meer onder alle omstandigheden op worden gebouwd. „Dan gae m'n mar puzzele" zegt hij berustend.

Nu het afscheid op 10 januari nadert denkt dhr. van Dam wel eens het besluit toch niet te hebben moeten nemen: „dan dienk ik da'k toch stom gedae hoa", laat hij weten. Maar zijn vrouw wuift die bedenkingen weg. „Voor er iets mis gaet moetje op weten te houden" is haar devies waarmee haar echtgenoot toch wel instemt. „Van der Sluus van Den Bommel was tachtig toen'ie ermee stopte" werpt hij nog wat tegen.

„D'r binne meesters en bovenmeesters" gebiedt mevr. van Dam. Toch dus een afscheid op 10 januari. Na 57 jaar is het dan ook mooi geweest.!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen