Teksten uit de INSTITUTIE van Johannes Calvijn

De „Institutie of Onderwijzing in de Christelijke godsdienst" van Johannes Calvijn die in haar definitieve huidige vorm in 1559 ontstond, was ai spoedig daarna in een Nederlandse versie beschikbaar. Ook werd van meet af behoefte gevoeld om daarnaast ook een beknopte samenvatting te bezitten, waarin de hoofdgedachten van de onderwijzing van Calvijn waren verwoord. In 1584 verscheen zulk een compendium dat tien jaar later door ds. Joh. de Raedt, predikant te Zuid-Beveland, in het Nederlands werd vertaald. In het „Woord vooraf" gaf hij op beeldende wijze de reden van zo'n verkorte uitgaaf weer. Enkele regels daaruit nam ik hierboven op.

Nu zijn er diverse manieren om een uitvoerig werk als de Institutie is, in een dergelijke editie uit te brengen. Dr. B. Wielinga schreef in de dertiger jaren een samenvatting, dat elke paragraaf van Calvijns hoofdwerk verkort weergeeft; later is deze uitgaaf nog eens in de populaire Boeketreeks van Kok- Kampen uitgekomen. Een ander voorbeeld is het vorig jaar verschenen dagboek van prof Potgieter dat voor elke dag een fragment uit de Institutie geeft. Het laat zich verstaan dat dit boek vooral een meditatieve inslag heeft. Tenslotte, voor wie de Engelse taal beheerst, is er het instructieve boek van F. L. BatÜes, getiteld, Analyses of the Institutes", een nauwkeurige onüeding van de Institutie.

Dwarsdoorsnede

Eerder dit jaar kwam bij uitgeverij Meinema te Delft een boek uit dat in deze rij past, en dat ik nog meer dan de andere onder uw aandacht wil brengen. Prof. dr. W. van 't Spijker, een kerkhistoricus van professie en een uitnemend kemier van Calvijn, heeft kans gezien in slechts iets meer dan 200 pagina's aan de hand van diens Institutie ons „een beeld te geven dat ons Calvijn helemaal doet kennen, ofschoon het niet de gehele Calvijn is". De titel van zijn recente boek: Teksten uit de Institutie van Johannes Calvijn. In 24 hoofdstukken biedt de samensteller ons een selectie van kernteksten uit de Institutie die tesamen een uitstekende dwarsdoorsnede geven van dit meesterwerk. Dus hier geen samenvatting, geen fragmentenzonder-meer, geen schets-in-eigen-woorden, maar Calvijn zelf komt aan het woord. En dan vooral door middel van die gedeelten die bij elkaar ons de echte Calvijn leren kennen.

Eigenlijk behoort men Calvijn in het Latijn te lezen, zo zegt dr. Van 't Spijker in zijn verantwoording. Dat zal waar zijn. De praktijk is dat ieder die Calvijn wenst te lezen, daartoe niet in staat is in de oorspronkelijke tekst D e samensteller biedt hun in dit boek een eigen vertaling, die bijzonder helder en soepel is. Het is geheel Calvijn gebleven, met de zeggingskracht die hem eigen is, maar zodaóiig dat ook eenvoudige lezers begrijpen wat er staat

Prof. Van 't Spijker beperkt zich niet tot de vertaling. Hij schreef een tien pagina's tellende inleiding, waarin de persoon van Calvijn en de inhoud van zijn theologie in korte lijnen worden geïntroduceerd. En hij doet dat met een grote mate van affiniteit en verwantschap. Men noemt Calvijn, zo lezen we in deze inleiding, dikwijls de man van één boek. Men kan dit alleen verstaan in deze zin, dat hij de rijpe vruchten van al zijn exegetische arbeid die bijzonder uitgebreid is, heeft samengebracht in het werk waardoor hij het meest bekend is gebleven, een monument van denkkracht èn vroomheid, ook na zijn dood voor duizenden een bron van inspiratie: zijn Institutie. Op rake wijze typeert Van 't Spijker vervolgens de bronnen, de geschiedenis, de opbouw, het karakter en de diverse uitgaven van dat vierdelige werk. Het is Calvijn niet en nooit te doen om een zinledige gedachtenbespiegeling omtrent God. Altijd en overal staat bij Calvijn de mens „coram Deo", voor Gods aangezicht

Aan elk van de hoofdstukken laat prof Van 't Spijker nog een aparte korte inleiding voorafgaan, met literatuuraanwijzingen. Bijzonder het lezen waard zijn deze capita. Bondig en trefzeker geven ze het eigene van de reformatorische boodschap, en met name in Calvijns benadering weer. De steeds weer aangewezen (vermeende?) afstand/spanning tussen Calvijn enerzijds en de gereformeerde traditie uit later eeuwen anderzijds, had voor mij in dit verband niet zo nadrukkelijk naar voren behoeven te komen. Had voor een deel hetzelfde niet gezegd kunnen worden van Beza, de naaste medewerker en opvolger van Calvijn in Geneve? _ ,„

Een tuilke....

Tot slot de keuze zelf Van 't Spijker wijkt van C alvijns volgorde nergens af. Wel geeft hij een eigen verdeling in hoofdstukken en paragrafen. Ik meen dat ook hierin Calvijn geheel recht wordt gedaan. Om u een indruk te geven, volgen hier de 24 hoofdstuktitels. Uit Boek I: De kennis van God de Schepper. Openbaring. De Heilige Schrift. God, de Drieënige. Schepping. De mens. Voorzienigheid. Uit Boek II: Zonde, vrije wil. Wet en Evangelie. Christus, de Middelaar. Uit Boek III: De Heilige Geest en Zijn werk. Geloof Bekering. Het leven van de christen. Rechtvaardiging. Rechtvaardiging en goede werken. Christelijke vrijheid. Het gebed. Predestinatie. Opstanding. Uit Boek IV: De kerk. De heilige doop. Het heilig avondmaal. Overheid.

Een hartelijke aanbeveling voor dit boek! Ik hoop dat deze gids in Calvijns leerboek dat van zo bijbels-geestelijk gehalte is, voor velen tevens een gids naar de Institutie zelf zal zijn. Een tuilke bloemkes om te lokken naar den open hof...

N.a.v. Teksten uit de Institutie van Johannes Calvij Gekozen, vertaald en ingeleid door dr. W. van 't Spijk Deel 3 uit de serie Sleutelteksten in godsdienst en theolo Uitgeverij Meinema te Delft. 240 pagina's. Met regi van namen en verwy'sregister naar gebruikte begripp Prijs f 37,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen