Dat het u wel ga: Boeiend symposium

Grenzen in de gezondheidszorg

'Dat het u wel ga" en vragen als 'waar gaat het in de gezondheidszorg naar toe?', 'hoe moet het verder?' zijn punten die momenteel in de belangstelling staan.

;Direkteur patiëntenzorg van het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis drs. J. S. van der Heide, die het symposium inleidde zei: „Overal in de gezondheidszorg loopt men tegen grenzen aan. niet alleen financieel maar ook medisch en ethisch.

Tot nu toe zijn vooral financiële grenzen gesteld maar het zichtbaar maken van de gevolgen daarvan is achterwege gebleven".

Efficiency was het sleutelwoord, maar wat zijn de gevolgen van efficiency in de gezondheidszorg?

Met een sprekend voorbeeld gaf dokter Van der Heide aan dat men bij toenemende efficiency aan zorg kan verliezen.

Niet alles wat kan, mag, stelde de heer Van der Heide: „Er moeten keuzes gemaakt worden, openlijk, ook door burgers en politiek".

Verder kijken

Dat die keuze niet eenvoudig is. mag duidelijk zijn. In het complexe geheel van de gezondheidszorg spelen veel zaken een rol, zoals: een veranderende samenstelling van de bevolking, het wegvallen van de grenzen in Europa, groter mondigheid van de patient, ontwikkelingen in de medische wetenschap en technologie, economische theorieën, financiële middelen, veranderingen in culturen en ethische maatstaven.

Een scala van dergelijke faktoren werd tijdens het symposium van het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis helder en indringend belicht. Zicht op wat er rondom speelt en wat de

Zicht op wat er rondom speelt en wat de gezondheidszorg te wachten staat is voor het beleid van een ziekenhuisorganisatie van levensbelang, zeker voor kleine ziekenhuizen die in de huidige golf van schaalvergroting toch al hun uiterste best moeten doen om te overleven.

Het getuigt van de nodige werkelijkheidszin dat bij het bereiken van een mijlpaal in het voortbestaan van het ziekenhuis in Dirksland dit symposium met gezaghebbende sprekers uit verschillende disciplines is georganiseerd. De bijdragen van drs Terpstra, prof dr. Smalhout. prof dr. Meijler en prof dr. Kimman zullen de vele aanwezigen zeker hebben aangesproken.

Nuchtere cijfers

Drs. S. Terpstra is bedrijfseconoom in het Academisch Ziekenhuis in Groningen en heeft daarnaast funkties in velerlei organisaties en besturen op medisch gebied. In zijn rede behandelde de heerTerpstra

In zijn rede behandelde de heerTerpstra faktoren die van wezenlijk belang zijn voor organisaties in de gezondheidszorg.

In acht 'kleine verhalen" ging hij in op een aantal hoofdzaken in de zorg, op feiten en verwachtingen ontleend aan wetenschappelijk onderzoek.

Aan de hand van nuchtere, vaak schokkende cijfers beschreef hij de demografische veranderingen die in West-Europa en Nederland zullen optreden. In ons land worden we gekonfronteerd

In ons land worden we gekonfronteerd met een toename van het aantal ouderen en alleenstaanden.

De meesten van ons zullen lijden aan meerdere aandoeningen tegelijk. De gezondheidszorg moet rekenen met een groeiende groep patiënten die voor een groot deel blijvend afhankelijk zijn van medische en speciale zorg die door een relatief klein aantal jongeren gegeven moet worden.

De kosten van de gezondheidszorg zijn gegroeid van 700 miljoen per jaar in 1950 tot 50 miljard per jaar in 1991. Volgens de heer Terpstra door oorzaken die niet of nauwelijks beïnvloed blijken te kunnen worden door een beleid voor volksgezondheid.

Opmerkelijk was de konstatering dat de technologie weinig of geen invloed op die kostenstijging heeft.

„Toch heeft de medische technologie door politici als belangrijkste kostenstijging gezien; als belangrijkste middel gebruikt om grenzen aan zorg te stellen"", zei de heerTerpstra met een verwijzing naar Amerika.

Volgens hem moeten we de echte kostenbesparing hebben uit betere en efficiëntere medicijnen. Daarmee werd gelijk aangesneden het probleem van de gigantische kosten van ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel en de vraag welke industrieën zich dat kunnen permitteren.

Automatisch zullen fusies in farmaceutische industneen plaatsvinden en zal monopolievorming optreden.

Het beleid dat de overheid voor de gezondheidszorg probeert te bepalen heeft naar Terpstra's mening weinig effekt, hoeveel rapporten er ook geschreven zijn. Veel ontwikkelingen voltrekken zich buiten de invloed van de overheid.

Ziekenhuis en huisartsen

De plaats van ziekenhuis en huisartsen in ai deze ontwikkelingen kan wel eens ingrijpend veranderen. De heer Terpstra schrijft de komende, min of meer onafwendbare veranderingen toe aan commercialisering, veranderende verwachtingen en veranderende ziekten in onze samenleving.

„Nederland is één van de vijf landen met huisartsen; kan dit kostbare instituut gehandhaafd blijven?'" zei hij, een ontwikkeling in Nederland voorziende zoals die in Amerika al werkelijkheid is geworden, met de huisarts werkzaam in het ziekenhuis. „De patient wordt een betalend en procederend consument, de dokter werknemer en lid van een echte vakbond. Het belang van instituten komt voorop te staan, ik vind dat niet goed'".

De heer Terpstra was niet gelukkig met het huidige uitgangspunt dat schaalvergroting de wereld beter zou maken; „Het hedendaagse denken gaat uit van: klein is duur, groot is goedkoop, goedkoop is beter, alsof het over baksteen- of autoproduktie gaat. Hoe het met de wereld verder moet schijnt een vraag die nauwelijks meer van belang lijkt".

De terreur van het management

Korte metten met schaalvergroting en modern management in de gezondheidszorg maakte prof dr. B. Smalhout, hoogleraar anaesthesiologie in het Academisch Ziekenhuis in Utrecht.

In de optiek van professor Smalhout is men door schaalvergroting en 'de managers' in de gezondheidszorg steeds verder van huis geraakt en vervreemd van dat waar het eigenlijk om gaat: de patiënt.

In een buitengewoon geestig, zij het voor de categorie "managers" verpletterend betoog bracht hij de waarde van klein- .schaligheid naar voren. Een betoog met hart en ziel, een satire die wel wat zwaar aangezet leek op détails, maar het doel had duidelijk te maken dat een patiënt geen 'produkt' is, maar een mens.

Minder vergaderen

Professor Smalhout waarschuwde voor de bureaucratisering, voor het verschijnsel dat de ziekenhuisorganisatie doel in zichzelf wordt in plaats van een middel om optimale zorg te verlenen. Hij wees op het gevaar dat de organisatie

Hij wees op het gevaar dat de organisatie zelf steeds groter wordt, steeds onpersoonlijker, met steeds meer funkties en schijven, met een eigen taal, met eigen afkortingen die niemand meer thuis kan brengen. Hij drong er op aan minder te vergaderen en meer zorg te verlenen.

Hij stelde dat een klein ziekenhuis sneller, persoonlijker en beter werkt. In kleine eenheden werken mensen prettiger en zijn ze minder gauw ziek, was zijn ervaring.

Ook voor het personeel is de fabrieksmatige aanpak slecht.

Kan het anders? „Misschien wel. Misschien is het toch verstandig te kijken in het alleroudste handboek over management, het Oude Testament. De pijlers van gezondheidszorg zijn ontferming en barmhartigheid" verwees professor Smalhout naar Spreuken 24, waarvan de verzen 3 en 4 luiden; Door wijsheid wordt een huis gebouwd en door verstandigheid bevestigd.

Door wetenschap worden de binnenkameren vervuld met alle kostelijk en lieflijk goed.

„Dat is iets anders dan de vriendelijke klantgerichte topzorg waarin de managers ons willen doen geloven".

Gezondheidszorg en samenleving

Prof dr. F. L. Meijler, voorzitter van de Wetenschappelijke Raad van het Interuniversitair Cardiologisch Instituut Nederland, sprak over de wisselwerking tussen gezondheidszorg en samenleving. De gezondheidszorg beïnvloedt in hoge

De gezondheidszorg beïnvloedt in hoge mate ons dagelijks leven, de verworvenheden van de medische wetenschap zijn in de meest gewone dingen terug te vinden.

„We realiseren ons onvoldoende waar en hoe ons bestaan met de geneeskunde is verweven en er door wordt beïnvloed" zei professor Meijler.

Hij schetste het belang van een ziekenhuis voor de omgeving. „Ook al ligt hun werkterrein vooral op het gebied van de patiëntenzorg, de ziekenhuizen vervullen ook taken die daar boven uitgaan.

Door het centrumfunktie vormen onze ziekenhuizen concentraties van kennis en vaardigheden".

Zelfs als het werkgelegenheidsaspekt buiten beschouwing wordt gelaten, zal het ziekenhuis zijn uitstraling op de omgeving niet missen. „Vandaar dan ook dat Dirksland en omgeving zich zo heeft ingespannen voor het behoud en vernieuwing van het ziekenhuis".

Professor Meijler wenste de mensen van het ziekenhuis van harte geluk, maar vooral de bevolking van Dirksland en het gebied er omheen, met deze prachtige voorziening.

„U zult wellicht opmerken: „We zijn maareen klein ziekenhuisje, we hebben lang niet alle specialismen in huis en ondanks de nieuwbouw staat ons voortbestaan toch bij tijd en wijle nog op de tochf".

Desondanks bestond in 1984 het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis 50 jaar en nu met naderen van de VUT-leeftijd is het ziekenhuis vitaler dan ooit.

Fr is dan ook geen betere garantie voor uw voortbestaan dan geloof in u zelf en het behoud van een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak".

Medische problemen

Naast al het goeds dat de geneeskunde de samenleving heeft gebracht noemde professor Meijler ook de minder gewenste gevolgen van de medische wetenschap.

Hij ging nader in op het euthanasieprobleem dat volgens hem altijd een zuiver medisch probleem is geweest en dat ook zal blijven: „De afweging tussen levensverlenging en lijdensverlichting is naar mijn ervaring bij de gemiddelde Nederlandse arts in goede handen. Wij hebben bij die afweging de media en de politiek niet nodig en een wet kan ons daarbij niet helpen". Als ander voorbeeld van beïnvloeding

Als ander voorbeeld van beïnvloeding van het medische handelen door de opinie van het publiek, liever gezegd de politiek, noemde de heer Meijler de aids-bestrijding: „Een zuiver medisch probleem waarvan de politiek, de publiciteit en de gezondheidsjuristen zich meester hebben gemaakt".

Ongewenste beïnvloeding van de geneeskunde door de samenleving vond hij ook de maatschappelijke aanvaarding van de alternatieve geneeskunde

Open vraag

Na deze drie 'verbluffende sprekers' zoals de voorzitter van het symposium prof dr. E. J, J. M. Kimman hen noemde, waren er niet zo veel vragen voor de panel-discussie.

Interessant was de vraag of een kleinschalig ziekenhuis als dat in Dirksland een restant van het verleden is of eigenlijk ook een voorbeeld voor de toekomst. Het zou mooi zijn als het Van Weel- Bethesda Ziekenhuis dat laatste waar kon maken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen