Stellendam (2e serie, nr. 1)

KI. Sierksma schrijft in: De gemeentewapens van Nederland: Stellendam (Z.H.). Van lazuur, beladen met een zwaan van zilver, gebekt van keel, zwemmend eop een zee gegolfd van zes stukken van zilver en sijnople. (b: 24-12-1817).

Het wapenbeeld stelt de wordingsgeschiedenis van de gemeente als het ware voor; het blauw is de lucht; de zwaan is de grootste en mooiste watervogel die men ter plaatse ziet, en is afgebeeld - niet 'zwemmende' - met opgestoken vleugels als ter verdediging; het dier verzet zich tegen de landaanwinning, de beroving van zijn element dus, dat afgebeeld is door groene strepen tussen de witte golven. Bij de wapenvoordracht in 1817 verzocht men ook erkenning van twee schildhoudende griffioenen, terwijl men het schild graag gedekt zag met een helm, voorzien van een zwaan als helmteken.

Opmerkingen:

I. De Hals was bij hoogwater bevaarbaar. Schepen uit Dordrecht en Rotterdam voeren er door naar Brouwershaven.

II. De Halsstee lag onder Melissant. Halszicht ligt aan de Fortuinweg (Plaatweg) dichterbij Stellendam. III. Het verenigd eiland wordt wel genoemd: de hond zonder poten, vanwege zijn vorm.

Het Stellegors waarnaar Stellendam ook werd genoemd, behoorde tot Goeree. Over dat gors had enig verkeer tussen Flakkee en Goeree plaats.

De overtocht over de slikken, per paard en wagen of te voet, was niet van gevaar ontbloot en derhalve werd een dam gelegd, die behalve voor het verkeer vooral voor de landwinning van groot belang werd. In snel tempo groeiden aan de Noordzijde de aanwassen, zodat achtereenvolgens werden ingedijkt de Adriana-polder 1769, Eendrachtspolder 1780, Halspolder 1803, Bospolder 1846, Gabriellinapolder 1860, Nieuw Stellendam 1865, Vv^outrinapoiaer 1899 en Kroningspolder 1897 (A. J. Kruider).

Over deze Statendam vertelde Dr. J. Verseput: In 1734 werd overwogen een afdamming tot stand te brengen van de Scharrezee en de Hals. Dit was de scheiding tussen Goeree en Overflakkee. In de zee lag een plaat, het Stellegors, (later Stellendam). De kosten voor een dijk werden geraamd op ƒ 422.282,- de kosten van een rijzendam waren slechts ƒ 70.000,- Voor de eerste post deinsde men terug - in 1751 werd het besluit genomen de rijsdam te leggen, die in oktober gereed kwam. Hij kwam maar net boven de vloed. Door zware ijsgang had de dam in 1763 veel te lijden. In 1766 werd de dam verhoogd tot damdijk en nadat in 1769 de Adrana en in 1780 de Eendrachtspolder was ingedijkt, was de vereniging van Goedereede met Oostflakkee een feit geworden. (Opbouw 29 juni 1948).

Aantekeningen

I. De verbindingsdam heeft zich ondanks tal van overstromingen, die dit jongste deel van dit eiland teisterden goedgehouden en is niet doorbroken, alwerd bij de storm van 4 en 5 februari 1825 veel schade veroorzaakt, maar een doorbraak kon worden voorkomen ondanks een gat van 365 m.

Met de polders was het echter minder goed gesteld, deze hadden veel te lijden. De Eendrachtspolder vloeide met die storm op 5 plaatsen in, het dorp overstroomde en de inwoners moesten vluchten. De dijk werd hersteld en opgehoogd, doch in 1827 en 1828 liep het water er weer over heen, zodat ophoging nogmaals nodig was. Van tijd tot tijd hebben er langs de N. zijde van de polders grote oeververschuivingen plaats gehad (de plaat van Stellendam was er toen nog niet) die kapitalen kostten.

De haven was b.v. in 1840 69 meter korter geworden, de oever langs de Scharrezeepolder 80 meter afgenomen, de Bospolder die in 1860 bekaad was liep in december 1894 onder. Nieuw Stellendam liep in 1867, dus 2 jaar na zijn bedijking door 2 gaten vol, dit herhaalde zich in 1894, waarbij tevens de Molenpolder overstroomde. (A. J. Kruider).

II. De naam Stelle horen we nog in het ruilverkavelingsprojekt: De Stelle waartoe 'De Eendrachtspolder' behoort. Zo'n stelle lag wat hoger. Op Melissant hebben we ook "n gedeelte liggen dat de Stelle heet.

Het dorp

Zo omstreeks 1800 verkeerde het dorp in een treurige toestand; de tegenwoordige Voorstraat was toen een ware modderpoel. Om van de ene naar de andere zijde van de weg te komen moesten soms planken en bossen stro gelegd worden en beladen wagens wisten er vaak met 3 of 4 paarden getrokken niet door te komen! In 1807 kwam er verbetering, toen uit een onbekend fonds, de keien dorpsstraat kon worden aangelegd.

* * * Dit jonge dorp is binnendijks een typisch 19e-eeuwse nederzetting met rechte evenwijdige straten; smalle doorsteekjes loodrecht daarop: weinig sfeer, heel weinig dorpsschoon. * * +

In 1810 stonden er 60 huizen. Omdat er in 1811 415 inwoners waren kunnen wij zeggen, dat een gezin gemiddeld 7 personen telde.

Omdat de bevolking overal vandaan kwam leidde dat wel eens tot ongeregeldheden maar op de duur ging men wel aan elkander wennen.

De scheldnaam voor de Stellendammers was 'de grippeschieters'. Ze werden ook 'de maoten' genoemd. In het dorp werd in 1796 een meestoof gebouwd: de meekrapteelt werd destijds druk beoefend.

De kerk

De Hervormde Kerk van Stellendam is vrij vlug gebouwd en gereed gekomen; op zondag 2 juli 1820 werd het gebouw 'plegtig aan de openbare godsdienst toegewijd' door ds. A. C. Roel, destijds predikant te Goedereede, met de tekstwoorden uit Exodus 12:14: „En deze dag zal ulieden wezen ter gedachtenis; en gij zult hem den Heere tot een feest vieren; gij zult hem vieren onder uwe geslachten tot een eeuwige inzetting."

Dezelfde zondag werd ds. J. H. Coultre, als eerste predikant van Stellendam bevestigd die des mdidags zijn intrede deed met een predikatie over Handelingen 5:31, 32: „Dezen heeft God door Zijn rechterhand verhoogd tot een Vorst en Zaligmaker, om Israël te geven bekering en vergeving der zonden. En wij zijn zijn getuigen van deze woorden en ook de Heilige Geest, welken God gegeven heeft dengenen, die Hem gehoorzaam zijn."

Ds. Ie Coultre diende de gemeente van 1820 tot 1826.

Jean Moise Ie Coultre was kennelijk van Hugenóotse afkomst.

De tweede predikant was Sytze Solkes Tromp. Hij was een verkondiger der oude waarheid. In een legaat had hij bepaald dat z'n eerste gemeente Stellendam, die hij van 1827 tot 1829 diende, ƒ 1.000,- zou ontvangen. De weduwe van de 3e predikant, ds. J.

De weduwe van de 3e predikant, ds. J. Schipper, legateerde ƒ1.000,- voor de diakonie en ƒ 1.000,- aan de kerkelijke administratie. (E.N. H. de J.) (wordt vervolgd) J. L. Struik

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen