Marius Richters

Men is echter snel geneigd om een dergelijk doek wat lichtvaardig te passeren, het verdient echter wat meer van onze belangstelling. De schilder van dit doek, Marius Richters was niet zomaar een schilder, nee, men noemde hem „de schilderende en tekenende ziener" en alleen al deze aanduiding zal onze nieuwsgierigheid prikkelen. Marius, geboren 20 maart 1878 in Rotterdam is, wanneer hij de avondcursus van de Akademie heeft doorlopen, een echte Rotterdammer die het kloppende hart van de bruisende havenstad aan zijn boezem drukt en zich verdiept in de industriële vernieuwing en de vaart welke de havens op hem maken, te verbeelden op hele grote schilderijen, etsen en tekeningen „Rotterdam", sprak eens een andere kunstenaar", is geen stad voor sentimentaliteit en aesthetiek" en precies dat is het ook wat Richters in zijn verbeeldingen van de stad ook laat zien, het menselijke, het leven met zijn opkomst, blinken en verzinken van voor de oorlog. Als we echter de religieuze

Als we echter de religieuze achtergrond van de schilder in diens werken zien verschijnen krijgt zijn werk ook voor ons meer diepte en draagkracht. Vanaf zijn 13e jaar heeft Marius al geschilderd en na alleen de avondcursus aan de Rotterdamse Akademie gevolgd te hebben is hij toch voornamelijk een autodidact gebleven en heeft zich pas op latere leeftijd geheel aan de schilderkunst gewijd. Als men de tijd waarin de

Als men de tijd waarin de schilder leefde en werkte wat nader beschouwt is het toch wel frappant dat hij zoveel heeft geprobeerd en gedaan om tot resultaat te komen hoewel zijn kunstbroeders zich veelal aan één stijl of richting hielden. Marius maakte eigenlijk een soort 'grote stappen' door dan dit of dan weer dat in alle mogelijke technieken te beproeven. Het is echter duidelijk dat hij zeker niet oppervlakkig is of een gebrek aan vakmanschap zou ontberen,

integendeel zelfs, als men zijn werken overziet en zijn schetsen en voorstudies die hij maakte van sommige onderwerpen, zal men tot de overtuiging geraken dat deze rusteloze werker niets zonder intensieve studie naar het onderwerp gemaakt heeft

Niets heeft de schilder nagelaten om te vinden wat zijn rusteloze aard zocht of zijn felle bewogenheid van hem eiste. De drang tot een vorm van prediking en te getuigen van wat de Schepper in hem opriep is door hem bijna alle technieken ondergeschikt gemaakt aan het ene doel n.1. zijn innerlijk verbeelden zoals hij vindt dat het zijn moest, nee, eigenlijk blijft het een zoeken en zwoegen waar een zelfportret eigenlijk uitdrukking aan geeft met de titel 'de onnutte dienstknecht'. Daarop staat de kunstenaar in een kaal vertrek, met zijn hand voor de mond in een moment van bezinning wanneer de mens soms nadenkt over zijn doel en waarde in het leven.

Zijn menselijke betrokkenheid met het leven van alle dag brengt hem naar de nijvere mens in zijn werken zoals de havenstad er vele kent.

De havenarbeider uit 1917 toont dit werkersvolk in al zijn grootheid en bedrijvigheid, slepend met een dikke tros en bij het laden en lossen van schepen met grote grijpers van kranen waar het stoomtijdperk zijn steentje toe heeft bijgedragen.

Zo'n 15 jaar later, als de kentering in de goede tijden zich al begint af te tekenen vindt men in Richters' werk het aloude onderwerp van de 'bespotting' waar de moderne mens zoals de bokser, bankier, de straatmeid etc. nog dagelijks de Christus hoont. Er blijkt uit dat ook voor de schilder het geloof niet de kalme zelfverzekerdheid is maar een verontrustende werkelijkheid die een ieder tot nadenken stemt, juist zoals hij bedoelt aan te geven in 'de onnutte dienstknecht'. Telkenmale heeft de kunstenaar

Telkenmale heeft de kunstenaar toch weer rustpunten nodig zoals zijn gezin, zijn vrouw of de schilderijen met landschappen, havengezichten of karakter-koppen, die hem de bezonkenheid moeten geven om verder te kunnen want titels als 'de verioren zoon' uit 1933 of'de armen van geest' uit datzelfde jaar, zijn onderwerpen die een schilder wel moeten uitputten, zeker zo'n bewogen g.eest als Marius Richters.

Bijna evenwijdig aan zijn schildeisloopbaan ziet men de kunstenaar werken met gebrandschilderd glas waar de kunstenaar veelal binnen het lijstwerk van de kerkramen, prachtige verbeeldingen maakt van Jesaja of Johannes de Doper in de Zuiderkerk te Rotterdam of de Sint Jan in Schiedam.

J^ijn etsen worden door de liefhebbers nog steeds gezocht zoals 'Jezus wandelt op de zee' uit 1923, of'kolenlossers' uit 1920. De met eenvoudige lijnen uitgebeten plaat uit 1924, die de steniging van Stefanus voorsteld geeft, juist met zijn direkt ,etekende koppen, een verbinding naar de moderne tijd te zien waar het gooien van stenen in overeenstemming is wat Richters ruim 65 jaar geleden al bedoelde te verbeelden.

De kunstenaar heeft dan ook al zijn grootste teleurstelling moeten verwerken toen hij met een vijftal kunstenaars werd uitgenodigd ontwerpen te maken voor wandschilderingen in de raadzaal van Rotterdam die door een ingezetene als geschenk zou v/orden aangeboden, maar die uiteindelijk niet geschikt werden geacht.

De schilder achterlatend met een deel van zijn levenswerk zoals de vier enorme doeken van 4,10x4,15 mtr. zeker genoemd kunnen worden. Zo ontwierp Richters 'het kolenbedrijf. 'het graanbedrijf, 'de havenwerker' en 'het transportbedrijf, geheel typerend voor de oude havenstad. Het ontwerp zoals de reproduktie van 'het graanbedrijf ons nu nog laat zien geeft zeker een machtige indruk met zijn 16 vierkante meter, die zelfs in deze tijd nog een machtige indruk zou achterlaten.

Als men zijn schilderen van het landschap wat nader beziet is het niet verwonderlijk dat tijdgenoten zich aangesproken voelen door het kleurgebruik en de schildersmanier die in sommige werken als aan van Gogh denkend worden beschreven. Toch is er van deze ruige, korte penseelvoering weinig terug te vinden op ons schilderij in het gemeentehuis van Middelharnis.

In 1955 is dit werk door een commissie van de Muziekvereniging Excelsior uit Sommelsdijk die niet meer tegen de concurrentie van Sempre Crescendo opkon, en ter ziele gegaan was, aangeboden t.b.v. het ingebruik nemen van het gerestaureerde raadhuis, nu kantoor Voogd in Sommelsdijk. Het batige saldo wat jaren was blijven staan heeft de kosten voor het schilderij, zijnde ƒ950,- kunnen dekken.

Het doek is het laatste werk van de kunstenaar, kort voor zijn dood gemaakt. Richters die op 8 juni 1955 in Hillegersberg zou overlijden heeft bedoelt de Herv. Kerk te schilderen in overeenstemming met het wezen en aanzien van de kerk op Flakkee, het Godshuis in het volle licht en centraal in het dorpsleven. Toen de schilder de schetsen maakte voor dit doek, ontbraken de wijzeiplaten van het uurwerk in de toren, die hij er later weer wilde opschilderen wat hij echter door zijn overlijden niet heeft kunnen voltooien. Men heeft toen ook de wens geuit dat deze er nimmer op geschilderd zullen worden, aldus de schenkingscommissie die erbij heeft bedongen dat het altijd voor een ieder in Sommelsdijk op een toegankelijke plaats te bezichtigen zou zijn.

Alles overziend kan men stellen dat de kunstschilder een diepe voeler en een onvolprezen uitdrager was van wat zijn hand vond om te doen. Niet alles wat hij schilderde en maakte hoeft men mooi te vinden maar je voelt dat de kunstenaar er een drastische waarheid in heeft willen leggen. Hij probeerde dit op menselijke en een onvoldragen wijze en met onmiskenbaar élan onder onze ogen te brengen.

Zijn werken zijn van een stoerheid die bij de Rotterdammers past maar die de hunkering van het innerlijke meermalen verraden.

Als men de schilder, bij zijn leven, wijst op de minder mooie koppen die hij schilderde van oud emensen met hun stramme vermoeide lichamen, antwoordde Richters: „ook deze lelijkheid,

zoals u die noemt, is tenslotte schoon, het leven is niet enkel een loflied van geboorte en jeugd en groei, maar ook van ouderdom, verval en dood".

Hiermee geeft hij aan dat de vaardige en bezielde stukken in hem niet alleen het schone, maar bovenal de waarheid probeerde te verbeelden. Corn. G. v. d. Sluys

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen