Gelukwensen voor het nieuwe jaar �Of elcken dagh uw eerst� en elck� uw� leste waer�

Dat kon trouwens ook gebeuren bij de olielampjes. Hier gaf een schaalverdeling op een glazen bolletje aan, hoeveel olie was verbrand. Zandloper en zonnewijzer waren al heel wat nauwkeuriger Die zandloper moest men echter niet vergeten om te keren. Bij de zonnewijzer gaat het om de schaduw. Het is een instrument waarbij de tijd wordt bepaald uit de richting van de schaduw van een staaf. De zandloper is al heel lang het symbool van de jaarwisseling. Nieuwjaarswensen met een afbeelding van zo'n instrument blijven tot de verbeelding spreken. Wenskaarten waren al in de vijftiende eeuw bekend.

Pronkstukjes Verzamelingen van oude wenskaarten la

Verzamelingen van oude wenskaarten laten zien dat er ware pronkstukjes waren. meesterstukjes van vormgeving Maar de eerst ontvangen wenskaart heeft nu eenmaal volgens de overlevering de meeste zeggingskracht. En, hoewel ook vaak op het nippertje, haasten wij ons nog steeds de wens op tijd de deur uit te krijgen, wanneer, zoals Constantijn Huygens het in een gedicht formuleerde:

„Het oude jaer is omm' Wat vleyen sich de menschen met mallen overvloedt van onverstandigh wenschen Wenscht boven allen wensch te leven in 't nieuwe jaer Ofelcken dagh Uw eerst' En elck' Uw' leste waer "

Hoe dan ook, de tijd schrijdt voort, afgezien van de gebeurtenissen waarbij de tijd schijnt stil te staan, „vlood weer een jaarkring heen met al zijn blijde dagen, met al zijn leed en druk met al zijn heil en vreugd"

Vondel beschreef het in een van zijn gedichten weer anders: „Laat het kostelijcks van al

„Laat het kostelijcks van al U met roeckeloos ontslippen Dat is de tijd. die snel gaet glippen zonder dat hij keeren zal "

Veel oude nieuwjaarswensen herinneren aan het samenvallen met de kerkelijke jaarwisseling, die duurt van Kerstmis tot en met Driekoningen. In zeer oude nieuwjaarsliedjes en -wensen kwam een tekst voor met betrekking op het lijden van Christus. Er zijn oude nieuwjaarskoekijzers, waarop

Er zijn oude nieuwjaarskoekijzers, waarop de Driekoningenstoet staat afgebeeld. Uit het wel of niet njzen van het deeg van de nieuwjaarskoek kon men aflezen of het al of niet een goed jaar zou worden.

Verschillend karakter

Veel wensen hadden een godsdienstig karakter. „Die 't jaar begint, met lust en is gezint, om zich tot God te wenden, dan zal het in vrede enden".

Er is ook voor-christelijke symboliek met de nieuwjaarswens verweven. Alle slechte invloeden moeten verdwijnen, vervliegen, vervluchtigen met de klanken van klok en hoorn. Ook zonneraderen en levensbomen kwamen in de afbeeldingen voor.

Een ander aspekt van de nieuwjaarswens was en is nog altijd, dat van de bijverdienste. Nu zijn het hoofdzakelijk de krantenbezorg(st)ers die een keurig kaartje met de nieuwjaarswens komen aanbieden. Een gedrukt kaartje en niet meer zoals in de zeventiende eeuw een zorgvuldig vervaardigde houtsnede of gravure. Hoe dan ook: „Komt burgers, komt allen terstond / Het nieuwjaar is ingetrede / Ik wens u op dez' vaste grond / Veel heil, geluk en zege."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen