Nieuwe boeken

In dit overzicht vraag ik aandacht voor enkele nieuwe uitgaven van uitgeverij Den Hertog te Houten.

W. van der Zwaag, Willem Bilderdijk. Gebonden. 345 pag. Prijs ƒ 45,-.

De heer Van der Zwaag te Bameveld is een groot kenner van de 19e eeuw. Met name de geschiedenis van de kerk - en daarbinnen van de zogenaamde 'smalle gemeente' - sedert de Franse tijd hebben zijn volle belangstelling. Zijn publicatie-arbeid van de laatste jaren toont dat duidelijk aan. In 1984 verscheen van hem 'Om de schat van Christus' bmid', de vaderlandse kerkgeschiedenis sinds Reveil en Afscheiding; enkele jaren later publiceerde hij een biografie, gewijd aan Jean Louis Bemhardi, een leketheoloog uit de school van Kohlbrugge en Bilderdijk - twee studies die nog zeer de moeite van het kennisnemen waard zijn.

Enkele weken geleden werden we verrast met het verschijnen van een fraai boek over Willem Bilderdijk (1756- 1831), de vader van het Reveil. Fraai - qua vormgeving; uitgeverij Den Hertog heeft haar goede naam in dit opzicht weer eens bevestigd. Maar ook inhoudelijk mag dit geschrift zo aangeduid worden. Het is een diepgravende biografie geworden; een intensieve literatuur- en bronnenstudie ligt er aan ten grondslag. Een opmerkelijke prestatie voor iemand die geen historicus van professie is.

Van der Zwaag geeft een eerlijk beeld van de mens Bilderdijk. Gelet op het uitgangspunt van de auteur kan dat ook niet anders. In de lijn van Allard Pierson legt hij veel nadmk op Bilderdijks persoonlijkheid - en daarbij worden diens hebbelijkheden en (talrijke) onhebbelijkheden niet verdoezeld. Echter - 'Bilderdijks inwendig leven zal

Echter - 'Bilderdijks inwendig leven zal de hoofdzaak moeten blijven'. Voor zover dat uit diens geschriften en zijn brieven, maar ook uit getuigenissen van tijdgenoten valt op te maken, tracht de heer Van der Zwaag hiervan een trouw beeld te geven.

Hij tekent hem met name als 'vader van het Reveil'. Het nationale Reveil in het tweede kwart van de vorige eeuw is immers zonder de invloed van Willem Bilderdijk niet te denken. Zijns ondanks! Wat hij in dit en ander opzicht heeft betekend, was hij door genade. Naar zijn eigen belijdenis: „Ik beschouw mijn geheel doorworsteld leven als een staat van aantrekking van God en temgstooting van mijn zijde, waarin de Genade met het verderfin een eindeloozen strijd is. Die dit leest, bidde voor my".

Dit belangwekkend geschrift beveel ik aan elk geïnteresseerde aan. De prijs is relatief laag.

Jodocus van Lodenstein, Overdenkingen. Dagelijkse meditaties over het gehele jaar 1659. Gebonden. 396 pag. Prijs ƒ 65,-.

Het komt zo dikwijls niet meer voor dat een oud handschrift, bij voorbeeld uit de zeventiende eeuw, voor het eerst alsnog in gedmkte vorm wordt uitgegeven. En zeker niet wanneer het een bekende 'oude schrijver' betreft. Toch is dat bij deze publicatie wel het geval. „Het begon bij de winterschilder", zo vertelde bij de presentatie dr. J. H. van de Bank, de ontdekker/samensteller. Via deze ambachtsman legde hij kontakt met een dame uit Ede die in het bezit was van 'een handgeschreven kasboek'. Daaraan hing een briefje: „Deze zijn de overdenkingen van de heer Lodensteyn'. De laatste was predikant te Utrecht ten tijde van de beweging van de Nadere Reformatie. Zelf ook een vurig pleitbezorger van een reformatie van leer en zeden - tevens prediker, catecheet en trouw pastor.

Een tot dusver onbekend deel van Van Lodensteins schrijversarbeid is met deze uitgave dus ontsloten. Het betreft de persoonlijke overdenkingen die Van Lodenstein (vrijwel) elke dag van het jaar 1659 op papier zette. Dat ze er waren, althans ooit geweest zijn, was bij de ingewijden wel bekend. De Acta (notulen) van de classis Utrecht van maart 1660 laten namelijk lezen dat ds. Van Lodenstein 'eenige meditatien veerdig hadde, die mogelyck in dmck soude uytgeven; versoekende dat eenige tot de revisie mochten worden gecommitteert'. Toch is het er toen niet van gekomen.

Dr. Van de Bank heeft Van Lodensteins boek bewust niet in hedendaags Nederlands vertaald. Het is de uitgave gebleven, zoals ooit door de schrijver zelf bedoeld. Wel zijn in de kantlijn verklarende aantekeningen opgenomen.

Wat de inhoud zelf betreft: een systematische ordening kennen deze meditaties eigenlijk niet. Meestal is er sprake van 'losse', voor één dag afgeronde gedeelten. Wel is er een drietal grotere blokken in de Overdenkingen aanwezig. De volgende: over het lijden van Jezus Christus (7 febraari t/m 2 april); over de kerkelijke macht (6 juni t/m 18 augustus) en over de Godzalige gezelschappen (25 oktober t/m 21 november).

Zoals dr. Van de Bank blij is met de vondst van dit origineel (èn velen met hem), zo zijn wij hem heel dankbaar voor het initiatief tot deze opmerkelijke uitgave. En de uitgever voor dit fraaie boekwerk.

Ds. H. Ligtenberg, Genade, genade zij denzelven. Zeven preken en twaalf meditaties. Gebonden. 159 pag. Prijs ƒ 27,50.

Enkele jaren geleden verscheen een biografie over dominee H. Ligtenberg (overl. 1965). Hij was vele jaren predikant van de Gereformeerde Gemeenten (onder andere te Rotterdam-west). De laatste jaren van zijn bediening was hij verbonden aan de 'uitgetreden' gemeenten, bekend onder de naam 'Gereformeerde Gemeenten in Nederland'.

Dit bundeltje bevat onder meer een aantal preken. Eén daarvan, namelijk over de jongeling te Naïn, dateert uit 1935. De overige uit de jaren vijftig en zestig. De twaalf meditaties zijn ontieend aan de Kerkbode der Gereformeerde Gemeenten te Rotterdam, uit 1951 tot 1953.

Wie zich ds. Ligtenberg en zijn prediking nog herinnert, zal hem in deze bundel ongetwijfeld herkennen. Hij sprak over zaken waarvan hij uit bevinding kennis droeg. Dat is in deze preken en overdenkingen ook te merken. Ze worden gekenmerkt door een grote betrokkenheid op de dingen die aan de orde zijn. Door middel van deze bundel spreekt hij nog nadat hij gestorven is.

MIDDELHARNIS J.M.J. Kieviet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen